Sınıfında engelli öğrenci bulunan bir öğretmenin sorumluluğu tüm çocuklar için aynıdır. Çünkü bütün çocuklar gerek öğrenme hızı ve oranı gerekse de öğrenme biçimi bakımından birbirlerinden farklıdırlar. Hem engelli öğrenci hem de normal öğrenciler için eğitim yönteminde, ortamında ve müfredatta küçük değişiklikler yapmak gerekmektedir. Yapılan bu değişiklikler ile sağlanan özel eğitim normal sınıfta bulunan engelli öğrencilere de sağlanabilir. Yapılan bu düzenlemeler öğrencinin BEP’inde belirtilmişse, bu düzenlemeyi yerine getirmek özel eğitimcilerin görevidir. Normal öğretmenler ise bu programın yürütülmesine yardımcı olmak ve sınıf yönetimini sağlamakla sorumludurlar (Barresi & Mack, 1979:1; Akt.Akçamete, 1997: 18).
Sınıfın kalbi öğretmendir. Mevcudu 20 ile 30 arasında değişen sınıflardaki öğrencilerin kişisel özelliklerine önem verilmeden sağlanan eğitim tartışmaya açıktır. Normal bir sınıfa gelen farklı özelliklere sahip bir öğrenci diğer öğrencilere göre daha değişik özellikler gösterirken aynı zamanda yoğun bir eğitime de ihtiyaç
39
duyabilir. Normal eğitim veren öğretmenler birlikte çalışmayı isteyen ve önceden hazırlıklı olmalarını gerektiren bir süreçle karşılaşabilirler. Normal sınıf öğretmeninin, engelli öğrencilerin normal öğrenciler kadar eğitim hakkına sahip olduklarını kabul etmeleri başarılı bir kaynaştırmanın önemli bir faktörüdür. Öğrencilerin bu hakka sahip olmaları iyi bir kaynaştırma için oldukça önemli bir unsurdur. Öğretmen tarafından başka birinin sorumluluğu olarak görülen engelli öğrenci, gerek akademik açıdan gerek sosyal açıdan kendini sınıfta terkedilmiş hissedecektir. Bunun tam tersi durumlarda ise öğrencinin hissettiği bu yalnızlık ve buna bağlı gelişen yetersiz eğitim düzeyi azalmış olacak ve kaynaştırma faaliyetleri olumlu gelişmeler gösterecektir (Giangreco, 1993: 259).
Sınıf öğretmeni, sınıftaki tüm çocukların eğitiminden sorumlu olduğu bilicinde olmalıdır. Her çocuk kendine has öğrenme şekilleri ve ayrı birer birey olarak sınıf öğretmeninin yönetimindedir. Sınıfına özel gereksinimli bir öğrenci geldiği zaman ya da sınıfında böyle bir öğrenci fark edildiği zaman, öğretmeninin bu sorunla baş edemeyeceğini düşünmemesi lazım. Aynı diğer öğrenciler gibi olan özel gereksinimli öğrencilerin tek farkı onların gereksinimlerinin daha fazla olması ve bu gereksinimlerin karşılanması için ayrı tekniklere ihtiyaç duyulmasıdır. Normal bir sınıfta uygulanan program değil de bu programın özel gereksinimli öğrenci için uyarlanması ve zenginleştirilmesi gerekmektedir (Ataman, 2002: 18).
Öğretmenin yaşı, özel gereksinimli öğrencinin özrünün derecesi ve özür grubu, öğretimin yapıldığı sınıf düzeyi ve öğretmenin destek hizmetlerinden ve okul yönetiminden almış olduğu desteğin derecesi; öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarını etkileyen belli başlı faktörlerdir. Sınıf öğretmenlerinin alacağı hizmet içi eğitimler ve özel gereksinimli bireyler ile kaynaştırma hakkında alacakları eğitimler, öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik olumlu yönde görüş geliştirmelerini sağlamaktadır. Bu sayede öğretmenler sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciye nasıl yardımcı olabileceklerine dair bilgilenmiş olacaklardır (İftar ve Batu, 2005: 25).
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (ORGM, 2015) tarafından yayımlanan kılavuzda öğretmenlerin görev ve sorumlulukları şu şekilde belirtilmiştir:
40
a) Sınıfta akranlarıyla anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği düşünülen öğrenci için gerekli sınıf içi düzenlemeler yapılmasına rağmen öğrencinin mevcut durumunda olumlu yönde değişmelerin gözlenmediği durumda öğrenci için eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecini başlatır.
b) Süreç içinde öğrencinin eğitim öğretim sürecine ilişkin bilgilerin yer aldığı bir süreç değerlendirme raporu hazırlayarak okul rehberlik servisi ile iş birliği yapmak.
c) Özel eğitim ihtiyacı olduğu tespit edilen öğrencinin uyum sürecine ilişkin çalışmaların yürütülmesinde ilgili öğretmenlerle iş birliği yapmak.
d) Sınıftaki diğer öğrencileri, özel eğitim ihtiyacı olan öğrenci, öğrencinin özellikleri ve ortaya çıkabilecek durumlar hakkında bilgilendirmek.
e) BEP hazırlamasında BEP geliştirme birimi ile iş birliği yapmak. f) BEP’i uygulamak ve değerlendirmek.
g) Okuldaki aile eğitim çalışmalarına katılmak ve diğer öğrencilerin ailelerine yönelik aile eğitim çalışmaları yapmak.
h) Öğrencinin eğitim performansı doğrultusunda başka bir okul veya kuruma yönlendirilmesi konusunda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu ve BEP geliştirme birimi ile iş birliği yapmak.
i) Öğrencinin özel gereksinimlerinden dolayı kullandığı alet ya da cihaz varsa bunların kullanımına yönelik aileden veya uzman kişilerden bilgi alıp gerekli durumlarda öğrenciye destek sağlamak.
j) Öğrenci gelişimine dayalı rapor hazırlamak, formlar düzenlemek vb. çalışmalarda diğer öğretmenler ile iş birliği yapmak.
k) Sınıfın fiziki durumunu özek gereksinimli öğrencinin öğrenmesini kolaylaştıracak ve erişimini arttıracak şekilde düzenlemek ya da bu konu ile ilgili okul yönetimiyle iş birliği yapmak.
l) Öğrenciye yönelik değerlendirmelerin yapılması konusunda okuldaki birim/kurul toplantılarına katılmak.
m) Öğrenci ile ilgili alınan kararların uygulanıp uygulanmadığını takip etmek. Sarı’ya (2003: 80) göre; çocuğun özel eğitim ihtiyaçlarını tanılamak, çocuğun ihtiyaçları konusunda ailesine ve çocuğa danışmak, çocukla ilgilenen özel eğitim öğretmenini ve rehber öğretmeni bilgilendirmek, çocukla ilgili bilgi
41
toplayıp özel eğitim öğretmenine ve rehber öğretmene danışmak, sınıf ortamında çocukla yakından ilgilenmek ve çocuğun ilerlemesini izleyip incelemek sınıf öğretmeninin sorumluluklarıdır.
Yine Sarı’ya (2003: 80) göre öğretmenler;
Özel eğitimle ilgili politikaları ve yasal düzenlemeleri bilmeli.
Öğrencileri tanımalı, güçlü yönlerini keşfetmek için analiz yapmalı.
Meslektaşları ve özel eğitim öğretmenleri ile özel eğitimli öğrenciler için işbirliği halinde olmalı.
Özel gereksinimli öğrencilerin programlarının izlenebilir olduğunu görmelidir.
BEP uygulamalıdır.
Özel gereksinimli öğrencilerin yapmış oldukları çalışmaların kayıtlarını tutmalıdır.
Özel gereksinimli öğrencinin ihtiyaçlarına göre sınıf içi düzenlemeler yapmalıdır.
Özel gereksinimli öğrenciler ile ilişki kurmayı bilmelidir.
Takım olarak çalışmak ve zamanı verimli kullanabilmek için normal öğrencilerden yararlanmayı bilmelidir.
Sınıfındaki bütün öğrenciler için verimli çalışma yollarını bilmelidir.