Makro ekonominin mikro temellerini oluşturan tüketim-gelir hipotezlerinin geçerliliğini araştırmak, politika analizleri için oldukça önemli olmaktadır. SGH genel olarak rasyonel beklentiler varsayımı altında YBTH’yi içerecek şekilde bir çok araştırmacı tarafından test edilmiştir. Elde edilen kanıtların bir kısmı lehte iken,
118 A.e., ss.909-912.
119 Alan D. Viard, “The Productivity Slowdown and the Savings Shortfall: A Challenge to the
Permanent Income Hypothesis”, Economic Inquiry, Oct., 1993, Vol.31, No.4, s.549.
120 Avner Bar-Ilan, “On the Proportionality and Homogeneity of Consumption and Income”,
araştırmaların çoğunluğunun sonucu aleyhte kanıtlar sunmuştur. Aşağıda SGH ve YBTH’nin birlikte ele alındığı bazı araştırmalar incelenmektedir.
YBTH-SGH’ye göre bireyin tüketim davranışı, kusurlu sermaye piyasalarıyla kısıtlanmadan sadece yaşam boyu bütçe kısıtına tabi olarak, yaşam boyu fayda fonksiyonunu maksimize etme amacı doğrultusundadır. Bu varsayım eğer geçerli değilse, makroekonomik istikrar politikalarının uygulanması ve etkinliğiyle ilgili ciddi şüpheler oluşacaktır121. Bir tüketici, kredi piyasalarının mükemmel işlememesi yüzünden kendi optimal tüketim planını üstlenmek için ihtiyaç duyduğu miktarı borç alamıyor ve borç veremiyor ise, arzu ettiği tüketimi sürekli gelir yerine cari gelir ile kısıtlanacaktır122. Likidite kısıtlılığı yüzünden bireyler SGH-YBTH’nin öngördüğü şekilde yaşam boyu tüketimlerini ayarlayamayacaklardır.
Miron ise YBTH-SGH’nin tüketim modellerinin ampirik çalışmalarla ret edilmelerinin arkasındaki sebebin, tüketim harcamalarındaki mevsimsel dalgalanmaların düzeltilmesinden dolayı olduğunu iddia etmektedir. Ona göre eğer yaşam boyu-sürekli gelir modeli analizinde tüketim harcamalarındaki mevsimsel dalgalanmalar yer alırsa, toplam verilerde modele karşıt kanıt bulunamayacaktır123. Bireyler iş çevrimlerinde yapamamalarına rağmen, mevsimsel dalgalanmaları tahmin etmekte ve davranışlarını bu duruma göre ayarlamaktadır. Denge modellerinin ekonomik analizlerinin çoğu ya mevsimsel olarak ayarlanmıştır ya da yıllık veriler kullanılmıştır. Bu yüzden de denge görüşünü ret etmeye bir eğilim taşımaktadır. Dolayısıyla Miron’a göre, ekonomik modellerin değerlendirilmesinde ekonomik analizlerin ekonomin diğer yönlerindeki mevsimsel dalgalanmaları dikkate alması önemli olmaktadır124.
Toplam tüketim harcamaları üzerinde sosyal güvenlik haklarındaki değişmelerin etkilerini inceleyen Wilcox, Ricardian eşitliğine karşıt sonuçlar elde ederken, gelirdeki değişmelere tüketimin aşırı hassas olduğunu kanıtlamıştır. Sosyal güvenlik haklarıyla ilgili değişiklikler ödemelerden daha önce kamu yönetimi
121 Hayashi, “The Effect of Liquidity Constraints on Consumption …”, s.183.
122 Patnaik, a.g.m., s.522.
123Jeffrey A. Miron, “Seasonal Fluctations and Life Cycle-Permanent Income Model of
Consumption”, The Journal of Political Economy, V.94, No.6, Dec.1986, s.1260. 124 A.e., ss.1275-1276.
tarafından bildirilmesine rağmen, bireylerin cari tüketiminde değişme olması YBTH’ye karşıt bir kanıt olmaktadır. YBTH’nin iddiasının tersine, bireyler beklenen gelir değişmeleri karşısında da tüketim harcamalarında değişiklik yapmaktadırlar. Bu sonuçlar alternatif birkaç hipotezle de tutarlı gözükmektedir. Tüketiciler miyopiktir, likidite kısıtlılığı bireyleri zorlamaktadır. Wilcox bu sonuçları verilerde hem mevsimsel ayarlama yapmadan hem de mevsimsel ayarlama yaparak elde etmiştir125.
English, Miron ve Wilcox tarafından yapılan sonraki bir çalışmada da Miron’un verilerdeki mevsimsel düzenlemelerle ilgili argümanına karşıt kanıtlar sunmuşlardır. İlk olarak Miron’un modeli tahmin etmek için kullandığı bilgisayar programı test istatistiklerini yanlış hesaplamıştır. İkinci olarak, mevsimsel olarak düzenlenmemiş reel tüketim serisi ve reel faiz oranı serisini oluşturmak için kullanılan fiyat serisinin zamanlaması doğru olmamıştır. Bu konudaki hatalar düzeltildikten sonra Miron’un argümanına karşıt olarak mevsimsel olarak ayarlanmamış verilerle yapılan çalışmada da YBTH-SGH’ye karşıt kanıtlar elde edilmiştir126.
SGH-YBTH test edilirken genel olarak, yarı dayanıklı ve dayanıksız mallar tüketimi kullanılmaktadır. Bernanke ise, dayanıklı mallardan otomobil harcamalarını kullanarak test yöntemini genişletmiştir127. Gelir ve araba harcamalarının 1967-1970 dönemi için panel verileriyle yapılan testinde, dayanıklı mallar satın alınmasının hassasiyetinin SGH’yi başarısız göstereceği düşünülmesine rağmen, rasyonel beklentiler altında SGH’ye karşıt kanıt bulamamıştır. Ancak gelirin egzojenliği varsayımı değişirse SGH’ye karşıt kanıt bulunabilir. Buna göre ailenin araba satın alma planları, ailenin kazanmayı tercih ettiği gelirin miktarını etkilediği zaman istatistiksel problemlere sebep olmaktadır. Uygulamada bir ailenin istihdam kararları onların araba harcamaları kararından öncelikli olmalıdır. Ama aile bireylerinden
125 David W. Wilcox, “Security Benefits, Consumption Expenditure, and the Life Cycle Hypothesis”,
The Journal of Political Economy, V.97,N.2, April 1989, s.300-303.
126 William B. English, Jeffrey A. Miron, David W. Wilcox, “Seasonal Fluctations and the Life Cycle-
Permanent Income Model of Consumption: A Correction”, The Journal of Political Economy, V. 97, N.4,Aug., 1989, ss.988-990.
birisi, araba satın alabilmek için geçici bir işte çalışmaya başlarsa, test sonuçları SGH’nin lehinden çok aleyhine dönebilmektedir128.
Bernanke 1985’te ise SGH’yi ret eden çok sağlam kanıtlar sunduğu, yeni bir model geliştirmiştir. Dayanıklı mal harcamalarının kullanılmaması sonucu SGH’nin yanlışlıkla ret edilmesi sonucunun önüne geçebilmek için Bernanke, optimal tüketim modelinde dayanıklı ve dayanıksız mal harcamalarını ayırmayıp, birleştirip kullanmıştır. Tüketici tercihinin dinamik stokastik bir modelini SGH’ye göre oluşturup, ABD, 1947:1-1980:2 çeyrek dönem verilerini mevsimsel düzenleyip, kişi başına hesaplayıp, reelleştirdikten sonra test etmiştir. Ampirik sonuçları, daha önceden toplam veriyi kullanan çoğu çalışmayı güçlendirmeye eğilimlidir. En önemli bulgusu Flavin ve diğer araştırmacıların kısa dönemde gelir değişikliğine tüketici harcamalarının önemli ölçüde aşırı hassas olduğu hakkındaki sonuçlarını desteklemesidir129.
YBTH-SGH geçici gelir vergisi değişikliklerinin hane halkı harcamaları üzerinde çok az etkisi olduğunu ileri sürmektedir. Bu argümandan hareketle Blinder, geçici vergi değişikliğinden dolayı oluşan harcama eğiliminin, sürekli vergi değişikliğine göre daha küçük olup olmadığının derecesiyle ilgili ampirik tahminlerde bulunmuştur. YBTH-SGH’ye karşıt olarak bireyler, geçici vergi değişikliğinde de aynen sürekli vergi değişikliğinde olduğu gibi, tüketim harcamalarını değiştirmektedir. Bu bulgular sonucunda mali politikayı hazırlayanlar için iki önemli unsur ortaya çıkmaktadır. Birincisi, geçici vergiler sürekli vergilere göre kısa dönem istikrar amaçları için etkinliği daha az yöntemlerdir. İkincisi, bu tür vergilerin kısa dönemli göreli etkisi, ikinci yılda beklenen etkisinden daha küçük olmaktadır. Yapılacak bir vergi indirimiyle, eğer kısa dönemli olarak toplam talebi uyarmaya ihtiyaç varsa, ileriki dönemlerde bu etki istenmiyorsa bu durumda sorun çıkabilmektedir130. Dolayısıyla hem geçici hem de sürekli vergi değişikliğine bireyler tüketimlerini değiştirerek tepki verdiklerine göre, seçilen politikanın ne kadarlık bir süre için etkili olmasının istendiğine göre mali politika aracı belirlenmelidir.
128 A.e., ss.603-604..
129 Ben Bernanke, “Adjustment Costs, Durables, and Aggregate Consumption”, Journal of Monetary
Economics, Vol.15, 1985, ss.41-63.
130 Alan S. Blinder, “Temporary Income Taxes and Consumer Spending”, The Journal of Political
Toplam tüketim hakkında yapılan ampirik çalışmaların çoğu, Hall’ın (1978) yöntemiyle belirlenen, belirli şartlar altında SGH’nin martingale olması gerekliliği üzerine odaklanmıştır. Martingale hipotezine göre, cari tüketimden başka hiçbir değişken, gelecekteki tüketimi tahmin etmeye yardım edememektedir. SGH’yi ampirik olarak ret eden çalışmaların çoğu da martingale hipotezinden faydalanmaktadır. Eğer tüketim, gecikmeli tüketim ve gelir arasında istatistiksel olarak anlamlılık varsa, SGH ret edilmektedir131. Hall’ın YBTH-SGH’nin tesadüfi değişim hipotezi ampirik çalışmaların çeşitlenmesinde çok önemli bir yenilik yaratırken, YBTH ve SGH’nin daha sonraki yapılan testlerinde genel olarak ret edilmesine sebep olmuştur.
1.2.6. Nispi Gelir Hipotezi, Yaşam Boyu Tüketim Hipotezi ve Sürekli