Süper Güç İmgesinden Orta Büyüklükte Güce Doğru Japonya

Japon diplomasisine şekil veren pek çok özellik Japonya’nın ortabüyüklükte bir güç olarak değerlendirilmesini beraberinde getirmiştir.819 _{1990’lı yıllar pek çok açıdan}

Japonya’nın dünya politikasındaki yeri konusunda aydınlatıcı oldu. Çünkü 1990’lar ile beraber Japonya’nın uluslararası alanda etkisinin ne derece sınırlı olduğu fark edildi. 1990 öncesi dönemde kimi realist okumalar Soğuk Savaş sonrasında Japonya’nın

814 _{Yul Sohn, “Japan’s New Regionalism: China Shock, Values, and the East Asian Community”, Asian}

Survey, Vol. 50, No. 3, May/June 2010, s.497-519.

815 _{Makoto Sato, “Human Security and Japanese Diplomacy: Debates on the Role of Human Security in} Japanese Policy”, Giorgio Shani, Makoto Sato ve Mustapha Kamal Pasha (der.), Protecting Human Security in a Post 9/11 World: Critical and Global Insights, London: Palgrave Macmillan, 2007, s.96

816 _{Chika Yamamoto, “The Logic of Japan’s Free Trade Agreements (FTA) with ASEAN”, Journal of}

Contemporary Eastern Asia, Vol.11, No.2, 2012, s.27-45; Yul Sohn, “Japan’s New Regionalism: China Shock, Values, and the East Asian Community”, Asian Survey, Vol. 50, No. 3, May/June 2010, s. 497- 519.

817 _{Yul Sohn, “Japan’s New Regionalism: China Shock, Values, and the East Asian Community”, Asian}

Survey, Vol. 50, No. 3, May/June 2010, s.497-519

818 _{Rui Faro Saraiva, “Japanese Foreign Policy and Human Security in the Context of an Emerging New} Global Order”, Journal of Conflict Transformation & Security, Vol. 3, No. 1, April 2003, s.34.

819 _{Yoshihide Soeya, “A 'Normal' Middle Power: Interpreting Changes in Japanese Security Policy in the} 1990’s and After” , Japan as a 'normal country'? : A Nation in Search of Its Place in the World, Toronto & Buffalo : University of Toronto Press, 2011, s.72-97;

158

ABD’yi dengeleyecek büyük bir güç olarak çıkacağını vurgulamaktaydı.820 _Bu

çerçevede Japon karar vericilerin de yer aldığı bir zümre Amerika karşında “hayır diyebilen bir Japonya” otonom bir Japonya arzu etmiştir.821 _{Bu bağlamda Japonya,}

hegemonik bir güç olarak Japon barışını (pax-nipponica) kuracak bir güç olarak değerlendirilmiştir.822 _{Öte yandan kimi diğer yorumlar 1980’li yıllar boyunca Japonya}

bir taraftan Amerikan hegemonyasını sarsacak bir güç olarak değerlendirilirken diğer taraftan da mevcut hegemonyadan faydalanan bir ülke olarak nitelendirmiştir.823 _1970’li

yıllarda yaşanan petrol şokları ve 1980’lerin sonunda Japon balon ekonomisinin patlaması, Japonya açısından 1990’ların “kayıp on yıl “ olarak değerlendirilmesini beraberinde getirmiştir.824 _{Grafik 2’ den anlaşılabileceği gibi Japon ekonomisi için}

1990’lı yıllar büyümenin yavaşladığı, durgunluk yılları olarak değerlendirilebilecektir.

Grafik 1: Japonya GSYİH’nın 1980-2013 Dönemindeki Seyri

Kaynak: Dünya Bankası, World Development Indicator Online Database.

820 _{Kenneth N. Waltz, “The Emerging Structure of International Politics”, International Security, Vol. 18,} No. 2 Fall 1993, s.66-69.

821_{Shintaro Ishihara, The Japan That Can Say No: Why Japan Will Be First among Equals, NewYork:} Simon and Schuster Trade, 1991.

822 _{Ezra F. Vogel, “Pax Nipponica?”, Foreign Affairs, Vol. 64, No. 4, Spring 1986, s.752-767.}

823 _{Inoguchi Takashi, “Japan’s Images and Options: Not a Challenger, But a Supporter”, Journal of}

Japanese Studies, Vol. 12, No. 1, Winter 1986, s. 95-119

824_{Jeff Kingston, Contemporary Japan: History, Politics, And Social Change Since the 1980s, A} Chichester: John Wiley & Sons, Ltd. Publication, 2013, s.3.

0 1E+14 2E+14 3E+14 4E+14 5E+14 6E+14 19 80 19 82 19 84 19 86 19 88 19 90 19 92 19 94 19 96 19 98 20 00 20 02 20 04 20 06 20 08 20 10 20 12

Sabit Fiyatlarla GSYİH Cari Fiyatlarla GSYİH

159

1990’ların sonlarından itibaren ve özellikle Uzak Doğu Asya krizinin Japonya üzerinde bıraktığı izler sonrasında 1980’lerin sonundan ve 1990’ların başından itibaren Japonya’nın rakip bir süper güç olduğuna yönelik algı da ortadan kalktı. Söz konusu durum Japonya’nın düşünüldüğü gibi Amerika’yı dengeleyecek bir güç olduğu fikrinin temelsiz olduğunu ortaya çıkardı. 825 _{Aksine Japonya’nın içerisinde yer aldığı güçlerin}

kurucu siyasetinin hegemonyayı desteklemek üzerine kurulu olduğu keşfedildi.826

Japonya küresel siyasette büyük güç olmaktan ziyade “de facto” olarak orta büyüklükte bir güç sıfatıyla nitelendirildi.827 _{Bu değerlendirmenin kaynağında ise Japonya’nın}

bölgesel olarak Çin’in altında yer alması, Amerikan Birleşik Devletlerine olan bağımlılığı ve izlediği normatif politikalar bir orta büyüklükte güç olarak değerlendirilmesini beraberinde getirmiştir.828 _{Mevcut durumda Japonya, Çin karşısında}

giderek zayıflayan ve mevcut statükoyu korumaya eğilimli bir devlet olarak değerlendirilebilmektedir.829 _{Bunun yanında bölgesel düzeyde Çin’in askeri gücü gün}

geçtikçe artmakta ve askeri harcamalarda Çin Halk Cumhuriyeti, ABD’nin hemen arkasında yer almaktadır. Askeri Harcamaların Gayrisafi Yurtiçi Hasılaya oranı dikkate alınarak oluşturulan Grafik 1’de gösterildiği gibi Japonya ABD’nin ve Çin’in oldukça gerisinde yer almaktadır. Japonya çizilen bu çerçevede Çin karşısında giderek zayıflayan ve mevcut statükoyu korumaya eğilimli bir devlet olarak değerlendirilebilmektedir.830

825 _{Ewan Harrison, The Post-Cold War International System: Strategies, Institutitions and Reflexivity,} London&NewYork, 2004, s.71. Nitekim 1980’li yıllar boyunca Japonya bir taraftan Amerikan hegemonyasını sarsacak bir güç olarak değerlendirilirken diğer taraftan da mevcut hegemonyadan faydalanan bir ülke olarak değerlendirilmiştir. Konuyla ilgili bkz. Inoguchi Takashi, “Japan’s Images and Options: Not a Challenger, But a Supporter”, Journal of Japanese Studies, Vol. 12, No. 1, Winter 1986, s. 95-119.

826 _{Robert W. Cox, “Middle Powermanship, Japan, and Future World Order”, International Journal, Vol.} 44, No. 4, Autumn 1989, s.823-862.

827 _{Yoshihide Soeya, “Japanese Security Policy in Transition: The Rise of International and Human} Security”, Asia-Pacific Review, Vol.12, No.1, 2005, s. 105.; Yoshihide Soeya, “A 'Normal' Middle Power: Interpreting Changes in Japanese Security Policy in the 1990’s and After” , Japan as a 'Normal Country'? : A Nation in Search of Its Place in the World, Toronto & Buffalo, : University of Toronto Press, 2011, s.74.

828 _{David A. Cooper, “Challenging Contemporary Notions of Middle Power Influence: Implications of} the Proliferation Security Initiative for ‘Middle Power Theory’”, Foreign Policy Analysis, Vol.7, 2011, s.319; Robert W. Cox, “Middle Powermanship, Japan, and Future World Order”, International Journal, Vol. 44, No. 4, Autumn 1989, s.823-862.

829 _{Hugo Dobson, “Japan and the Changing Global Balance of Power: The View from the Summit”,}

Politics, Vol. 30, No.S1, s.33-42.

830 _{Hugo Dobson, “Japan and the Changing Global Balance of Power: The View from the Summit”,} Politics, Vol 30(S1), ss.33–42

160

Grafik 2: ABD, Çin ve Japonya için Askeri Harcamaların Gayrisafi yurtiçi Hasılaya Oranı

Kaynak: “SIPRI Military Expenditure Database”,

http://www.sipri.org/research/armaments/milex/milex_database, (Erişim Tarihi: 7.1.2015)

Kabaca ifade etmek gerekirse orta büyüklükte bir güç olarak değerlendirilen Japonya bölgesel stratejisini küresel bir güç olarak Amerika Birleşik devletleri ile müttefikliğini devam ettirmek ve yükselen Çin’i çevrelemek üzerine kurmuştur. Japonya Norveç ve Kanada gibi diğer ülkeler gibi orta büyüklükte bir güç olarak insan güvenliği merkezli bir diplomasiyi benimsemiştir.831 _{Öte yandan ortabüyüklükte güç}

olma durumu ile insan güvenliği arasındaki bağın altı genellikle çizilmektedir. 832 _Zira

insan güvenliği merkezli politikalarının askeri olanaklarının yokluğuyla ilişkilendirilebilmektedir.833