Söz korosu

Söz korosu şiir, masal, tiyatro ve hikâye türü metinlerde kendini gösterir. Bu tekniğin uygulanmasında öğretmen model okuma yaparak öğrencilere örnek olabileceği gibi tiyatrocular veya tiyatro yeteneği olan kimseler sınıfa davet edilerek öğrenciler karşısında model okumalar da yaptırılabilir (Şahin, 2011, s. 39).

Söz korosu dört şekilde yapılır;

• Hep birlikte okuma: Metnin tamamı sınıf veya grup tarafından okunur. • Grup olarak okuma: Metin bölümlere ayrılarak her grup bir bölümü okur.

• Karşılıklı okuma: Öğrenciler iki gruba ayrılarak metnin belirlenmiş bölümlerinden birini bir grup diğer bölümlerini de ikinci grup okur

116

• Nakaratı metinleri okuma: Öğrenciler gruplara ayrılarak her bölümü bir grup veya bütün gruplar birlikte okur (MEB, 2006; Temizkan, 2009, s. 101).

Burdurlu ve Kantarcı’ya (1971) göre söz korosunun öğrenciye faydaları şunlardır; • Metinleri seslendirme güçlerini artırır.

• Birlikte okuma alışkanlığını sağlar. • Zevk düzeylerini yükseltir.

• Önemli yanlışları ortadan kaldırır (akt. Kurudayıoğlu, 2003, s. 300).

2.5.6.12. Okuma tiyatrosu

Öğrencilerin metnin yapısını, metinde yer alan olayları ve karakterleri anlamalarını sağlayan bir okuma türüdür. Öğrencilerin okumadan zevk almasını sağlamasına rağmen yapılan araştırmalarda (Topçuoğlu Ünal ve Yeğen, 2013) okuma tiyatrosunun sesli okuma kadar kullanılmadığı ortaya koyulmuştur.

Okuma tiyatrosunda metin okunduktan sonra diyaloglara dönüştürülerek tiyatro metni hâline getirilir. Metnin içeriğiyle ilgili değişiklik yapılmaz, konuşma cümlelerinden ve olaylardan hareketle diyaloglar oluşturulur. Her öğrenci okuyacağı bölüme hazırlanır. Aynı zamanda metnin kavranması sağlanmalıdır. Öğrenciler, okudukları bölümde vermeleri gereken duyguyu, metnin bağlamından hareketle açıklayabilmelidir (MEB, 2006).

2.5.6.13. Tartışarak okuma

Tartışarak okuma aynı metnin birden fazla kişi tarafından okunması ve okunulan metin hakkında karşılıklı bilgi, duygu ve düşüncelerin paylaşılmasıdır (Şahin, 2011, s. 42). Tartışarak okuma, metinde işlenen konuyla ilgili öğrencilerin düşüncelerini ve fikirlerini arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayan okuma etkinliklerinden biridir. Bu okuma etkinliği öğrencilerin birbiriyle fikir alışverişi yapmalarını sağlayarak metnin hatırlanmasını kolaylaştırır. Eleştirel düşünme, sorgulama, analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey düşünme becerilerinin geliştirilmesinde etkilidir. Tartışarak okuma etkinliğinde metinin tümü parçalara ayrılarak uygulanabileceği gibi öğrenciler de gruplara ayrılarak uygulanabilir (Karadağ ve Yurdakal, 2016).

2.5.6.14. Hızlı okuma

Okunması gereken yazıların çokluğu, zamanın azlığı insanları daha hızlı okuyabilmek için bilimsel araştırmalar yapmaya itmiştir. Okuma hızı, bilimsel yöntemle artırılabilir çünkü okuma hızı üzerinde çalışma yapılırsa elde edilecek bir beceridir. Hızlı

117

okuma, sonradan kazanılan davranışlar arasında yer alır. Hızlı okuma kişilerin çabukluk, kavrama ve belleme yeteneklerini geliştirerek, daha önceki okuma süresine kıyasla, dakikada okudukları kelime sayısını ve anlama düzeylerini artırmaları demektir (MEGEP, 2006, s. 6). Hızlı okumada gözün metin üzerinde sıçramalar yaparken beyne gönderilen resim ve sembollerin fazla duraklama yapmadan aynı anda çözümlenerek anlamlandırılması söz konusudur (Şahin, 2011, s. 46). Hızlı okuma kolay kazanılabilecek bir beceri olmayıp pek çok unsura bağlıdır. Bu unsurlar okuyucu, materyal ya da ortamla ilgili olabilir (Akyol, 2013, s. 70).

2.5.6.15. Eleştirel okuma

Eleştirel okumada amaç okuyucunun okuduğu metni tarafsız bir bakış açısıyla okumasıdır (Şahin, 2011, s. 44). Eleştirel okuma davranışı bireyin hangi kelime ve cümlelerin ne anlama geldiğini özenle takip ederek daha dikkatli düşünmesine yol açmakta ve bu durum, okuduğu konuyu daha geniş bir bakış açısıyla ele almasını sağlamaktadır. Dolayısıyla okuduğu metni eleştirel bir gözle okuyan birey, zihnini sürekli olarak yoklama ve canlı tutma becerisine de sahip olur (Odabaş, Odabaş ve Polat, 2008, s. 434). Eleştirel okuma, bireyin okuduklarını yargılaması, sorgulaması, aklını kullanarak bir sonuca varmasıdır. Eleştirel okumanın sosyal bilgiler dersiyle birlikte ele alınması eleştirel düşünme becerisinin kazanılması açısından önemli olduğu söylenebilir (Özensoy, 2011, s. 13). Yıldız (2008, s. 135) eleştirel okumanın amacını şu şekilde açıklamaktadır; öğrencilere metinle ilgili soru sorma alışkanlığı kazandırarak düşünmelerini sağlamanın yanı sıra konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla ve tarafsız bakış açısıyla değerlendirerek okuyucuların kendi doğrularını buldurmadır.

2.5.6.16. İnşat

Şiir özel bir tür olduğu için okuma esnasında da daha titiz olunması gerekmektedir. Şiir, duygularımızı hayallerimizi hislerimizi yansıttığı için ses tonu bu duyarlıklara göre ayarlanmalıdır. Duygusal şiirler alçak ve yavaş bir okuyuşla, dinî, millî ve manevî şiirler daha yüksek ses tonu ile okunmalıdır. Şiir okumada ses tonu, vurgu tonlama oldukça önemlidir. Her şiirin yüksek sesle ve bağırarak okunması yanlıştır. Her şiir kendi duygu ve içeriğine göre okunmalıdır (MEGEP, 2006, s. 4).

Şiir okurken okuyucu okunan şiirin duygu değerini verebilmelidir. Şiirde kullanılan her bir sözcük canlıymış gibi düşünülerek o canlının özelliklerini yansıtan bir ses tonu kullanmaya çalışmak şiire canlılık katacaktır (Şahin, 2011, s. 28). İnşat çalışmalarında uzun

118

şiirler vererek çocukların belleklerini aşırı zorlamak doğru değildir. Bu tür okumada temel amaç bir manzum parçanın güzel okunması olduğuna göre öğrenci isterse bir şiiri elindeki metne bakarak da okuyabilmelidir (Kavcar, vd., 2005, s. 45).

2.5.6.17. Seçmeci okuma

Seçmeci okuma okuyucunun farklı metin türleri içerisinden ilgi ve ihtiyacına uygun olanı seçmesi, bir metni baştan sona okumak yerine, ilgi ve ihtiyacına yanıt verecek bölümler üzerine odaklanmasıdır (Şahin, 2011, s. 38). Seçmeci okuma üst düzey bir okuma türüdür. Birey bu okuma türünde metni ya da kitabı analiz ederek ihtiyaç duyduğu bilgiye ulaşır. Seçmeci okuma daha çok üst kademe sınıflarda uygulanmakla birlikte özellikle araştırma faaliyetlerinde sıklıkla kullanılmaktadır.

2.5.6.18. Atlayarak okuma

Okuma sırasında herhangi bir yazının veya kitabın bazı bölümlerini okumadan, atlayarak yapılan okuma türüdür (Temizkan, 2009, s. 100). Atlayarak okuma seçmeci okumaya benzemekle birlikte seçmeci okumada belirli bir ilgi ve amaç varken atlayarak okumada bu amaç aranmaz. Öğrenci bir metni okurken gerek bir paragraf gerekse bir sayfa atlayarak okuma yapar.

2.5.6.19. Arayarak okuma

Arayarak okuma, okuma sırasında herhangi bir yazıdan ya da kitaptan bir isim, tarih, yer ismi vb. bulmak amacıyla yapılır (Temizkan, 2009, s. 100). Arayarak okuma seçmece okuma türüne benzemekle birlikte seçmece okumada bir konu üzerinde araştırma yapılarak bir paragraf ya da bir sayfa okunur. Arayarak okumada ise daha çok ezbere dayalı yer, kişi ve tarih gibi kısa bilgiler aranmak suretiyle okunur. Atatürk’ün hayatı ile ilgili bir kitaptan Atatürk’ün doğum tarihini bulmak ya da ülkeler atlasından Fas’ın başkentini bulmak, arayarak okumaya örnek olarak gösterilebilir.