Rekreasyon ve ekoturizm

Ilgaz Bölgesi'nin rekreasyon potansiyeli oldukça yüksektir. Bölgede piknik ve diğer rekreasyonel aktivitelere olanak sağlayan Kırkpınar ve Kadınçayırı (Yıldıztepe) başlıca mesire alanlarıdır. Ayrıca bölge sınırları içerisine tamamı ya da bir kısmı giren Ilgaz Dağları, Tepelice, Kale Deresi Kanyonu, Ödemiş Kaplıcası, Derbent Şehitliği, Küçükhacet Tepe bölgeleri de önemli doğal ve kültürel turizm potansiyeli sunmaktadır.

Doğa koruma fonksiyonuna sahip alanlardan Ilgaz Dağı Milli Parkı ve 2013 yılında

tabiat parkı ilan edilen Kadınçayırı Tabiat Parkı ve Ilgaz Dağı Yaban Hayatı Geliştirme

Sahası bölge için önemli turizm potansiyelleridir. Milli Parkta ulaşımın ve tesis sayılarının yeterli oluşu, Kadınçayırı Tabiat Parkı'ndaki ulaşım ağlarının uygunluğu bölgenin rekreasyon ve ekoturizm potansiyelini olumlu etkilemektedir.

Bölgenin en önemli su kaynaklarının biri olan Devrez Çayı sportif olta balıkçılığının geliştirilebilmesine imkan sağlamaktadır. Büyük Göl ve Devrez Çayı olta balıkçılığı olarak tercih edilmektedir.

Araştırma alanının 17845 ha.'ını oluşturan Kurşunlu ilçesinde bulunan turizm faaliyetleri genellik sağlık turizmi temelli olup doğal güzellikleri arasında Osman gölü önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca kara avcılığı bölgede zengin potansiyele sahiptir. Bölgede bulunan termal sular sağlık turizmine hizmet vermektedir (Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı 2013b).

Araştırma alanı önemli rekreasyon ve ekoturizm bölgesi olan Ilgaz Dağı Milli Parkı'nın eğitim, bilimsel araştırma, rekreasyon gibi çok yönlü olması gereken kullanım biçimi sadece belli bir etkinliğe yani kış turizmine indirgenmiş durumdadır (Anonim 2007b).

Bölge genellikle kış aylarında kayak turizmine hitap etmektedir. Ancak, son yıllarda ekoturizme olan ilgi ve küresel iklim değişikliği sonucu Kuzey yarımküre’nin ısınması yaz aylarında da ziyaretçilerin buraya gelmesine neden olmuştur. Alanın uzun devreli gelişme planı tamamlanmadığı için IDMP yönetiminde ziyaretçi yönetimine ilişkin bir politika yürütülememektedir (Anonim 2007b).

Ziyaretçilerin doğa koruma ve ekoturizm ile ilgili beklentilerinin karşılanamadığı gibi yerel halk içinde sürdürülebilir alternatif geçim kaynakları geliştirilememiştir.

Bölgeye gelen ziyaretçilerin 2013-2015 yıllarına ait aylara göre sayıları Çizelge 4.30’da verilmiştir. En fazla ziyaretçi 2013 yılında gözlenirken, 3 yıllık ortalama ziyaretçi sayısı 2015 yılındaki ziyaretçi sayısına yakın bir ortalama sergilemektedir.

106

Çizelge 4.30. Ilgaz Dağı Milli Parkı ziyaret eden araç ve kişi sayıları (Kastamonu Doğa

Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü 2016)

Yıllar Şahıs (adet) Otomobil (adet) Minibüs (adet) Midibüs (adet) Otobüs (adet) Toplam Ziyaretçi 2013 Araç 0 7322 267 169 196 7954 Kişi 0 36610 4005 4225 7840 52680 2014 Araç 0 4548 135 101 106 4890 Kişi 7794 22740 2025 2525 4240 39324 2015 Araç 0 8241 254 129 241 8865 Kişi 847 24723 3810 3225 10845 43450 3 Yıllık Ortalama Araç 7236 Kişi 45151

Milli Park bölgesindeki tesislerde 2015 yılına ait veriler incelendiğinde tesislerde mülkiyet durumlarının çoğunlukla Milli Park idaresine ait olduğu, yatak kapasitelerine bakıldığında ise toplam yatak kapasitesinin 899 olduğu ve burada en fazla yatak kapasitesinin işletmesi Milli Savunma Bakanlığı olan Kış Şartlarında Hayatta Kalma Arama ve Kurtarma Merkezi'ne ait olduğu gözlemlenmektedir (Çizelge 4.31).

Çizelge 4.31. Ilgaz Dağı Milli Parkı’nda bulunan konaklama tesisleri dağılımı

(Kastamonu Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü 2016)

Tesisler Mülkiyet Durumu

Oda Sayısı (Adet)

Yatak

Kap.(Adet) İşletme Durumu

Kış Şartlarında Hayatta Kalma Arama ve

Kurtarma Merkezi Milli Savunma Bakanlığı 70 361

Milli Savunma Bakanlığı Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynaklar

Araştırma ve Eğitim Merkezi İdare 20 44

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Ankara Üniversitesi (ÖRSEM) Ankara Üniversitesi 74 174 Ankara Üniversitesi Türkiye Kayak Federasyonu Ilgaz Dağ

Tesisleri İdare 26 83

Türkiye Kayak Federasyonu Başkanlığı Doruk Otel İdare 57 107 Çankırı İl Özel _İdaresi

Derbent Otel İdare 12 30 Koru Gıda Ltd.Şti.

Etap Altınel Otel İdare 36 100 Etap Altınel Tur. _İnş.A.Ş.

TOPLAM 295 899

Ilgaz Mountain Resort (Milli Park

Sınırı/Dışı) Ferko Holding 261 538 Ferko Holding

GENEL TOPLAM 556 1437

Diğer yandan konaklama tesisleri ve buna bağlı olarak artan insan sayısı doğal alanlar üzerinde tehdit oluşturmaktadır. Alana gelen ziyaretçiler çoğunlukla özel araçları ile gelmektedir. Bu durum, alan için hem çevre kirliliği, hem de otopark sorununu arttırmaktadır (Öztürk ve Aydoğdu 2012).

2009-2015 yılları arasında Ocak-Aralık ayları boyunca alanı ziyaret eden ziyaretçi sayıları Çizelge 4.32'de verilmiştir. Bu kapsamda 2015 yılında kullanım 18.170 ziyaretçiyle Şubat ayında kayak amaçlı kış turizminde yoğunlaşmıştır. Aylar bazında en az kişi sayısı 2015 Kasım ayında 16 kişi olarak belirlenmiştir. 2009-2015 yılları arasında ortalamalar incelendiğinde ise ortalama en fazla ziyaretçi Şubat ayından en az

107

ziyaretçi ise Mayıs ayında yoğunlaştığını göstermektedir. Bu veriler alandaki kullanımın kış turizminde yoğunlaştığını göstermektedir.

Çizelge 4.32. Ilgaz Dağı Milli Parkı 2009-2015 yılları arası ziyaretçi sayıları

(Kastamonu Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü 2016)

Aylar 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2009 -2015 Ortalama Ocak 10.240 13.245 - 11.215 13.060 3.185 12.696 9.092 Şubat 12.470 17.440 26.525 13.490 18.510 16.185 18.170 17.541 Mart 9.450 8.650 10.460 3.735 7.045 5.655 9.117 7.730 Nisan 1.925 2.340 - 2.260 - 1.830 234 1.227 Mayıs - - - 1.215 266 212 Haziran 2.050 1.905 - - 2.670 945 96 1.095 Temmuz 4.180 - - 6.145 750 1.509 371 1.851 Ağustos 2.805 - 10.750 3.000 3.785 2.120 219 3.240 Eylül 2.055 - 6.435 - - 480 615 1.369 Ekim 1.095 6.275 - 1.500 2.815 2.550 931 2.167 Kasım - - 5.950 - 250 275 16 927 Aralık 4.745 7.050 6.625 11.560 3.795 3.375 719 5.410 TOPLAM 51.015 56.905 66.745 52.905 52.680 39.324 43.450 51.861

Araştırma alanındaki peyzaj karakter alanları kapsamında rekreasyon potansiyeli sağlayan alanlar Kelebek ve Kuş Gözlem Noktaları, Ilgaz Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Alanı, Ilgaz Dağı Milli Parkı ve Kadınçayırı Tabiat Parkı özelinde yoğunlaşmaktadır (Şekil 4.49). Doğa koruma alanlarının yoğun olarak bulunduğu karakter alanı olan Ilgaz Dağları Milli Parkı sarıçam ve göknar ormanları peyzaj karakter alanı ve koruma alanlarında bulunan kelebek ve kuş gözlem noktaları alanın koruma potansiyelini destekleyen peyzaj karakter alanı olarak öne çıkmaktadır.

Rekreasyonel amaçlı ulaşımda mesafe kadar bu mesafenin eğimi rekreasyonel amaçlı alan kullanımını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Kullanıcıların rekreasyon alanına erişim durumuna göre tanımlanan ulaşılabilirliği kolay olan rekreasyonel alanlar bölge insanının fiziksel aktivitesinin artmasına katkı sağlamaktadır. Özellikle kentlerde mücavir alan sınırları içinde yeşil alanlar için belirlenmiş bazı standartlar bulunmaktadır (Polat 2001) (Çizelge 4.33).

Çizelge 4.33. Alansal büyüklük ölçütlerine göre parkların standartları (Polat 2001)

Parklar _{Alanı (yarıçap)} Etkili Hizmet Kullanıcıların _{Yaş Grubu}

Kişi Başına Büyüklük (Alan/1000Kişi)

Hizmet Ettiği Nüfus

(Kişi) İdeal Büyüklük (da)

Çocuk Bahçeleri 200-600 m. 0-3,4-7,8-15 4 - 8-16

Spor Alanları 2 km. 7 ve yukarısı 4 Bütün Kent 40-60

Mahalle Parkları 500-1.500 m Bütün Yaşlar 8-12 3500-5000 20-40

Semt Parkları 1.000-2.500 m Bütün Yaşlar 10-20 15000-30000 160-400

Kent Parkları 1-10 km. Bütün Yaşlar 80 Bütün Kent 40-800

Bölge Parkları 25-100 km. Bütün Yaşlar 750-3000 - 2000-4000

Milli Parklar Bütün Ülke Bütün Yaşlar Değişken Bütün Ülke Değişken

Bu kapsamda araştırma alanındaki rekreasyon kaynak değerine sahip Milli Park, Tabiat Parkları ve yaylalar nüfus ve ulaşılabilirlik yönünden incelenmiş, rekreasyonel kullanımlar yoğun olarak alanı kuzeyinde toplandığı tespit edilmiştir.

108

Ilgaz Bölgesi rekreasyonel etki zonları incelendiğinde alan sınırları içerisinde Osman Gölü ve Yaylası, Tepelice Yaylası, Kırkpınar Gölü ve Yaylası, Mülayim ve

Şekil 4.49. Ilgaz Bölgesi peyzaj karakter alanlarında rekreasyon potansiyeli sağlayan

109

Yıldıztepe Yaylaları, Derbent Şehitliği ve alan sınırı dışında kalan Yapraklı ilçesine ait Büyük Yayla 8 ve 10 km'lik etki zonları ile ortalama 8000 kişilik bir nüfusa hizmet etmektedir. Ilgaz Milli Parkı ve Kadınçayırı Tabiat Parkları ise tüm bölgeyi etkileyen rekreasyonel etki alanlarına sahiptir (Şekil 4.50).

110