Reklam Türleri

Reklamın kriterlerine göre belirlenmiş farklı türleri bulunmaktadır. Bu türler şu şekilde açıklanmaktadır.

1.1.7.1. Reklamı Yapanlar Açısından

Reklamı yapanlar açısından reklamlar üç temel grupta incelenmektedir. Bunlar, üretici/işletme reklamı, aracı işletme reklamı ve hizmet işletmesi reklamıdır. Üretici işletme reklamı, üretim yapan bir işletmenin satışlarını arttırmak, ürünlerini tanıtmak amacı ile gerçekleştirdiği reklamlardır. Aracı işletme reklamı ise, ürünü üretmeyip, başka işletmelerin ürünlerinin satışını yapan toptancı, perakendecilerin satışını yaptıkları ürünler hakkında bilgi verdikleri reklamlardır. Bu tür reklamlarda aracı işletmeler son tüketiciye ulaşmaya çalışırlar. Hizmet işletmesi reklamları ise,

tüketiciye bir hizmet sunan işletmelerin reklamlarıdır. Bunlara, bankalar, sigorta şirketleri, özel okul ve hastaneler örnek gösterilebilir (Elden, 2013, s.188).

1.1.7.2. Hedef Pazar Açısından

Hedef pazar açısından reklamlar, en son tüketiciye yapılan reklamlar ile aracılara veya üreticilere yönelik gerçekleştirilen ticari reklamlardır. Aynı reklam araçları ile birden fazla pazar ürününe yönelik reklamlar yapılabilmektedir (Tekin, 2009, s.197). Tüketicilere yönelik reklamlar, mal/hizmetin son tüketicisi olan hedef kitleye ürünün özellikleri, faydaları, satış yeri ve koşulları gibi özelliklerin tanıtılması için hazırlanan reklamlardır. Bu tür reklamlar, üretici işletmeler tarafından yapılabileceği gibi aracı işletmeler tarafından da yapılabilmektedir (Elden, 2013, s.188).

Tüketicileri hedef almayıp, doğrudan alıcıları hedef alan reklamlar da bulunmaktadır. Bunlara aracı reklamı denilmektedir. Üretici ile tüketici arasında yer alan kurum, kuruluş, toptancı ve dağıtıcıları hedef alan reklamlarda verilen mesajlar bu hedef kitleye yöneliktir. Tüketicilere verilen mesajlardan farklı olarak aracıların yaptıkları işin niteliğine yönelik reklamlar hazırlanmalıdır (Özkan, 2014, s.47).

1.1.7.3. Amaç Açısından Reklamlar

Reklamlar amaçları açısından birincil talep yaratmayı amaçlayan ve seçici talep yaratmayı amaçlayan reklamlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Birincil talep yaratmayı isteyen reklamlar ürün veya hizmete yönelik talebi arttırmak için yapılan reklamlardır. Bu tür reklamlarda ürünün özellikleri ve bu özelliklerin tüketicilere sağlayacağı yararlar anlatılarak ürüne ve hizmete yönelik talebi arttırmak amaçlanır. Marka imajına katkı sağlamak amaçlanmamaktadır. Asıl amaç kategori ihtiyacı yaratmaktır.

Seçici talep taratma ihtiyacı güden reklamlar ise belirli bir ürün kategorisine değil bir markaya yönelik talebi arttırmaya yönelik reklamlardır. Bu tür reklamlarda pazarda belirli bir konum elde etmiş markaların tüketicilerin daha fazla dikkatini çekmesini sağlamak ve marka bağlılığı yaratmak amaçlanmaktadır (Elden, 2013, s.189).

1.1.7.4. Taşıdığı Mesaj Açısından Reklamlar

Reklamlar taşıdıkları mesajlar açısından ürün reklamları ve kurumsal reklam olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Eğer bir reklamın amacı yalnızca ürün satmak ise buna ürün reklamı denilmektedir. Bu tür reklamlarda yalnızca ürünün niteliklerine yer verilir ve ürünün rakiplerinden farklılıklarına değinilir. Bu şekilde ürüne yönelik talep arttırılmaya çalışılır (Özkan, 2014, s. 47). Ürünle ilgili reklamları daha çok üreticiler ve aracılar yapmaktadır. Bu reklamlarda ürünün özellikleri, kalitesi, kullanım alanları ve ödeme koşulları anlatılır. Kurumsal reklamlar ise işletmenin saygınlığını arttırıcı reklamlardır. Bu tür reklamlar pazarda işletmeye karşı olumlu davranış kazandırmak için yapılmaktadır. Bu süreç içerisinde işletmeye karşı, itibar kazandırmak için reklamlar yapılmaktadır (Tekin, 2009, s.198).

1.1.7.5. Zaman Kriterine Göre Reklamlar

Zaman kriterine göre reklamlar reklama konu olan ürün veya hizmeti hemen satın aldırmaya yönelik reklamlardır. Bu reklamlar satış mesajları taşıyan daha çok hedef kitleye bilgi veren reklamlardır. Bu reklamlara hemen satın aldırmaya yönelik reklamlar denilmektedir. Diğer taraftan satışı hemen mümkün olmayan ürün ve hizmetlerde bulunmaktadır. Bu tür ürünler ve hizmetler için önce hedef kitle bilgilendirilir. Ürün ve hizmetle ilgili düzenli olarak tanıtımlar yapılır. Tüketicinin karar verme aşamasına gelebilmesi için iletişimin devamlılığı sağlanır (Özkan, 2014, s.48). Bu tarz reklamlar genellikle tüketicilerin belirli bir finansal risk altına girdikleri yüksek fiyatlı mal ve hizmetler için yapılır (Elden, 2013, s.193).

1.1.7.6. Coğrafi Kriterine Göre Reklamlar

Reklamlar coğrafi kapsamı açısından beş grupta incelenmektedir. Bunlar yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası ve küresel reklamlardır. Üreticilerin yaptıkları reklamlar, genellikle ulusal reklam, perakendecilerin yaptıkları yerel reklamlardır. Ulusal reklamlar, markaya ve ürüne yönelik talep yaratmak için yapılırken, yerel reklamlar tüketicileri perakendeciye çekmek için kullanılır (Tekin, 2009, s.198). Reklam çeşitlerine bu bahsedilen türler dışında ürüne ya da kuruma prestij

kazandırmak amacı ile yapılan imaj reklamları, toplumsal ya da sosyal bir konuda destek sağlamak amacı ile yapılan sosyal reklamlar, kâr amacı gütmeyen kuruluşların reklamları ve iki ürünü karşılaştıran karşılaştırmalı reklamlar ve teaser reklamlarda eklenebilir (Bakır, 2006, s.33’den aktaran Elden, 2013, s. 195).

1.1.7.7. Kullanılan Mesajın Dayanağı Yönünden Reklamlar

Mesajın dayanağı yönünden reklamlar duygusal ve olgusal mesajlı olarak ikiye ayrılmaktadır.

 Duygusal mesajlı reklamlar: Bu reklam türü genellikle güzellik, diyet ürünleri, kozmetik ürünler, lüks ve moda ürünler, hızlı tüketim ürünleri gibi alanlara yönelik ürünlerin tanıtılması için kullanılmaktadır. Bu reklamlarda sıklıkla sevgi, aşk, güzellik ve dostluk konuları işlenmektedir ve genellikle hedonik hazlara yönelik reklam içerikleri bulunmaktadır. Bu reklam modelinde ürün ve hizmetlerin faydaları detaylı olarak işlenmeyip, tüketiciye yan yoldan karar verdirme amacı vardır. Reklamlarda tüketicilerin çeşitli duygusal ihtiyaçları tatmin edilerek tüketici satın almaya yöneltilir. Kişilerde sevilme, değer görme, taktir edilme, başarı gibi duygusal tatminleri karşılamak hedeflenir, genellikle imgesel anlatımlarla imaj ve fantezi dünyası yaratmaya çalışılır.

 Olgusal reklamlar: Olgusal reklamlar bireylerin mantıksal yönüne seslenen reklamlardır. Bu tür reklamlarda belgelere dayanarak ve izleyiciye çeşitli kanıtlar sunarak ikna çabası bulunmaktadır. Bu nedenle tüketiciler karar verme sürecinde çeşitli analizler yaparak mantıklı kararlar alabilen kişiler olarak değerlendirilir ve bu nedenle bu tür reklamlarda izleyiciye mantıklı gerekçeler sunulur.

Bu modelde ilk aşamada tüketiciye mal veya hizmetle ilgili bilgi aşılanır, bilgiyi edinen tüketicinin bu sürece gönüllü katılacağı varsayılır. Üçüncü aşamada tüketicinin dikkatinin yönlendirildiği konunun anlaşılması beklenir. En son aşamada öğretilen bilgiyi izleyicinin öğrendiği düşünülerek gerekli gördüğü anda bu bilgiyi hatırlayıp kullanacağı düşünülür. Bu sayede tüketici öğrendiği bu bilgi ile alternatifler arasından en uygun ürünü satın alır.