Ramazan Ayı Ve Oruç Tutma

Dini pratikler boyutunda ele alacağımız ibadetlerden bir diğeri, İslam dininin Ramazan ayında tutulmasını emrettiği oruç ibadettir. Oruç ilahi dinlerin hepsinde yer alan çok eski bir kulluk şeklidir.278

Oruç ibadeti ile özdeşleştirilen Ramazan ayı, şüphesiz toplumda diğer aylardan çok daha farklı bir konumda algılanmaktadır. Çünkü insanlar bu ayla birlikte günah işlememeye, düzgün ve kontrollü davranışlara sahip olmaya ve hayır işler işlemeye büyük bir özen göstermektedirler. Dolayısıyla Ramazan ayı yeni bir başlangıç, bir bilinç yenilenmesi ve bunun sürekliliğini ima eder tarzda algılanmaktadır. Sözgelimi, namaz kılmayan veya aksatanın namaza başlaması, kötü alışkanlıkları olanların (içki, sigara gibi) Ramazanla birlikte bırakması, halk nezdinde bu başlangıçların sürekliliğini ancak Ramazanla sağlanmaktadır.279

Ramazan ayı ve beraberindeki oruç ibadeti günlük yaşayış düzenimizde önemli değişiklikler getirmekte; bütün yıl boyu sürdürülen ve adeta otomatikleşmiş olan hayatımızda yeni bir uyanış ve bilinçlenme için bir fırsat oluşturmaktadır. Nitekim dini hayatımızda ramazanla birlikte bir canlanma ve yoğunluk meydana gelir. Bu bir aylık ibadet ve Allaha yöneliş, Müslüman’ı adeta bir nur, rahmet ve mağfiret havuzunda yıkayıp manevi kirlerden arındırır. Bu ayda toplumsal bütünleşme, sevgi ve barış ortamı her tarafı kuşatır. Sayısız yardımlaşma ve dayanışma örnekleri ise toplumun bütünleşmesine vesileler sunar.280

Araştırma sahamızda da Ramazan ayının gelmesiyle hem dini hayatta hem de sosyal hayatta bir canlanma görülmektedir. Dini hayatta ibadetlere katılım üst seviyeye ulaşmakta, yaşlısı, genci, zengini, fakiri, eğitimlisi, eğitimsizi, hiçbir fark olmaksızın toplumun bütün sınıf ve katmanları bu ay boyunca yoğun bir ibadet hayatına girmektedirler.

Sosyal hayatta ise Ramazan girmeden, Ramazan alış-verişi yapılır, evlerde kadınlar erişte keserler ve yufka ekmek yaparlar. Bu da sosyal hayatta gözle görülür bir canlanmanın ortaya çıktığının sadece bazı örnekleridir.

278 _{Bakara, 2/183} 279 _{Tekin, s. 112.}

99

Ramazan ayının başlamasıyla birlikte insanların birbirleriyle olan ilişkilerinde değişmeler olmakta, eş, dost ve akraba ziyaretlerine önem verilmekte, erkekler günlük ibadetleri camide yapmaya özen göstererek, camilerde okunan mukabeleleri dinler, kadınlar ise kuran hatimleri, dini sohbet ve toplantılara katılma ve ailenin iftar hazırlıklarını yaparlar. Ayrıca yöremizde bu ay yardımlaşma ayıdır. Toplumumuzda yoksul, güçsüz ve kimsesiz kişiler tespit edilerek, onları incitmeden ihtiyaçları giderilmeye çalışılır, bu kişilerin de Ramazanı huzur içinde geçirip, bayrama coşku içerisinde ulaşmalarını temin etmek için gayret sarf edilir.

Bizde araştırma sahamızda Oruç ibadetine karşı tutumları belirleyecek sosyal değişkenlere göre söz konusu tutumları değerlendirmeye çalışacağız. Tablo 44’de genel olarak oruç ibadetine katılma durumunu görmekteyiz.

Tablo 44: Oruç İbadetine Katılım Durumu

Frekans Yüzde Ramazan orucunun tamamını ve bazı mübarek günlerde oruç

tutarım.

79 52.0

Sadece ramazanda da tutarım 68 44.7

Ramazanda ara sıra tutarım 4 2.6

Hiç oruç tutmam 1 0.7

Ramazan orucuna katılım oranı tablo 47’de gördüğümüz gibi çok yüksektir. Örneklememiz %52 si ramazan orucunun tamamına ilaveten bazı mübarek günlerde oruç da tuttuklarını görmekteyiz. Örneklemimizin % 44.7 si sadece ramazan orucunun tamamını tuttuklarını belirtmişlerdir. Ramazan orucunu ara sıra tutanların oranı % 2.6, hiç oruç tutmadığını belirtenlerin oranı ise % 0.7’dir.

Oruç tutma ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiye bakmak istiyoruz. Tablo 45’de oruç ibadetine katılım ile cinsiyet arasındaki ilişkiyi görüyoruz.

100

Tablo 45: Oruç İbadetine Katılım Durumu / Cinsiyet

P=0,015 soru36 Toplam

Ramazan ve mübarek Ramazan Arasıra Hiç

Cinsiyet Erkek f 35 47 2 0 84 % Cinsiyet 41.7% 56.0% 2.4% 0.0% 100.0% % soru36 44.3% 69.1% 50.0% 0.0% 55.3% Kadın f 44 21 2 1 68 % Cinsiyet 64.7% 30.9% 2.9% 1.5% 100.0% % soru36 55.7% 30.9% 50.0% 100.0% 44.7% Toplam f 79 68 4 1 152 % Cinsiyet 52.0% 44.7% 2.6% 0.7% 100.0% % soru36 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabloya göre erkeklerin % 41.7 si Ramazan orucuyla birlikte bazı mübarek günlerde oruç tuttuğunu belirtirken, kadınların % 64.7 si ramazan orucunun tamamı ve bazı mübarek günlerde de oruç tuttuğunu belirtmiştir. Sadece ramazanda tuttuğunu belirtenlerin oranı erkeklerde %56 iken, kadınlarda %30.9 dur. Ramazan orucunu ara sıra tutanların oranı erkeklerde %2,4 iken, kadınlarda % 2.9 dur. Hiç oruç tutmadığını belirtenlerin oranı erkeklerde yok iken, kadınlarda % 1,5’dir. Buna göre kadınların erkeklere göre oruç ibadetine daha bağlı olduğunu söylememiz mümkündür.

Oruç ibadetine bağlılığın yaş ile de değiştiği kanaatindeyiz. Yaş gruplarına göre dağılım tablo 46’da görülmektedir.

Tablo 46: Oruç İbadetine Katılım Durumu / Yaş

P=0,000 soru36 Toplam

Ramazan ve mübarek Ramazan Arasıra Hiç

Yaş 15-25 F 7 22 4 0 33 % Yaş 21.2% 66.7% 12.1% 0.0% 100.0% % soru36 8.9% 32.4% 100.0% 0.0% 21.7% 26-40 F 10 24 0 1 35 % Yaş 28.6% 68.6% 0.0% 2.9% 100.0% % soru36 12.7% 35.3% 0.0% 100.0% 23.0% 41-60 F 29 19 0 0 48 % Yaş 60.4% 39.6% 0.0% 0.0% 100.0% % soru36 36.7% 27.9% 0.0% 0.0% 31.6% 61 ve + F 33 3 0 0 36 % Yaş 91.7% 8.3% 0.0% 0.0% 100.0% % soru36 41.8% 4.4% 0.0% 0.0% 23.7% Toplam F 79 68 4 1 152 % Yaş 52.0% 44.7% 2.6% 0.7% 100.0% % soru36 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Tablo 46’ya baktığımızda, 61 ve üstü yaş grubunda ramazan orucuyla birlikte nafile oruç tuttuğunu belirtenlerin oranı % 91.7 ile en yüksek iken, 15-25 yaş grubunda bu oran % 21.2 ile en düşüktür. Sadece ramazanda oruç tuttuğunu

101

belirtenlerin oranı 15-25 yaş grubunda % 66.7, 26-40 yaş grubunda % 68.6, 41-60 yaş grubunda ise % 39,6 ve 61 ve üstü yaş grubunda % 8.3 dür. Bu verilere göre Ramazan orucuna katılım genel olarak, tüm yaş gruplarında çok yüksektir.

Oruç ibadeti ile eğitim düzeyi ilişkiyi tablo 47’de inceliyoruz.

Tablo 47: Oruç İbadetine Katılım Durumu/Eğitim

P=0,001 soru36 Toplam

Ramazan ve

mübarek Ramazan

Arasıra Hiç Eğitim Okuma yazma

yok F 9 1 0 0 10 % Eğitim 90.0% 10.0% 0.0% 0.0% 100.0% % soru36 11.4% 1.5% 0.0% 0.0% 6.6%

Okuma yazma var f 13 1 0 0 14

% Eğitim 92.9% 7.1% 0.0% 0.0% 100.0% % soru36 16.5% 1.5% 0.0% 0.0% 9.2% İlkokul f 40 29 1 0 70 % Eğitim 57.1% 41.4% 1.4% 0.0% 100.0% % soru36 50.6% 42.6% 25.0% 0.0% 46.1% İlköğretim f 2 5 0 0 7 % Eğitim 28.6% 71.4% 0.0% 0.0% 100.0% % soru36 2.5% 7.4% 0.0% 0.0% 4.6% Ortaokul f 1 10 0 0 11 % Eğitim 9.1% 90.9% 0.0% 0.0% 100.0% % soru36 1.3% 14.7% 0.0% 0.0% 7.2% Lise f 9 14 2 0 25 % Eğitim 36.0% 56.0% 8.0% 0.0% 100.0% % soru36 11.4% 20.6% 50.0% 0.0% 16.4% Fakülte f 5 8 1 1 15 % Eğitim 33.3% 53.3% 6.7% 6.7% 100.0% % soru36 6.3% 11.8% 25.0% 100.0% 9.9% Toplam f 79 68 4 1 152 % Eğitim 52.0% 44.7% 2.6% 0.7% 100.0% % soru36 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabloya göre hiç okula gitmeyenlerin tümü ramazan orucuyla birlikte nafile oruçta tutmaktadır. Bu oran eğitim seviyesinin yükselmesiyle biraz düşmektedir. Hiç oruç tutmayanlar fakülte mezunlarında % 6.7’dir. Bu bulgulardan da eğitimle birlikte oruç ibadetine karşı ilginin azaldığı anlaşılmaktadır.

102

Medeni durum ile oruç ibadetine katılım arasında ilişki olduğu kanaatindeyiz. Dul ve evlilerin ramazan orucu ile birlikte nafile oruç tutma oranı % 100 iken, bekârlarda bu oran % 87.5’dir. Hiç oruç tutmadığını belirtenlerin oranı ise evlilerde % 0,9 dur. Buna göre evli ve dul olanlar bekârlara göre oruç ibadetine daha bağlıdır.

Gelir grupları ile oruç ibadeti arasındaki ilişkiye baktığımızda ramazan orucunun ve bazı mübarek günlerde oruç tutma 1501 ve yukarısı hariç diğer gelir gruplarında en yüksektir. 1501 ve yukarısı gelir grubunda bu oran % 90,8’e düşmektedir.