Eş Seçimi

“Evlilik, bütün toplumlarda en azından rölatif bir devamlılık gösteren köklü toplumsal bir ilişki olarak yerleşmiştir.”328

Bu yüzden evliliğin ilk aşaması, eş seçimidir. Eş seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken ilk hususta “küfüv” dür. Küfüv, denk, eş demektir. Kefâet terimiyle ifade edilen denklik, evlenecek eşler arasında dini, iktisadi ve sosyal bakımdan bir denkliğin olması kastedilir.329

Burada esas itibariyle erkeğin kadına denk olması kastedilir.

Evlilikle ilgili karar verilirken dikkat edilmesi gereken durumlardan birisi de evlenilecek kişinin şahsi özellikleridir. Bu açıdan din faktörünün, eş seçiminde etkisinin ne derce önemli olduğunu tesbit etmek üzere örneklemimize “sizce eş seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli özellik nedir?” diye sorduk. Konu ile ilgili bulgular tablo 72’de görmemiz mümkündür.

Tablo 72 Eş seçiminde En Çok Önem Verilen Özellik

Frekans Yüzde Dindar olması 59 39.1 Zengin olması 2 1.3 Güzel olması 5 3.3 Soylu olması 9 5,0 Ahlaklı olması 23 15.2 Hepsi 25 16.6

Tablo 72’de baktığımızda, örneklemimizin eş seçiminde en çok önemsedikleri özellik %39,1 ile kişinin dindar olması %15,2 ile ahlaklı olması gelmekte, %3,3’ü güzel olması, %5 ile soylu olması ve %1,3 ile zengin olması örneklemede izlenmiştir. Örneklemimizin %16,6’sı evleneceği kişide bütün özelliklerin olması gerektiğini ifade etmektedir.

Yöremizde eş seçimi konusunda, adayda maddi özelliklerden çok manevi değerlere önem verildiği görülmektedir. Yörede dindar olmak birinci derecede önemli olup, ikinci sırada ahlaklı olmaya yer verilmektedir.

328 _{Kehrer, s.94}

329 _{İlmihal, 214; Osman Keskioğlu, Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, 5. Baskı, Diyanet İşleri}

135

Konuyu eğitim açısından değerlendirdiğimizde eş seçiminde dikkat edilen özelliklere baktığımızda, dindar olması okuma yazma bilmeyenlerde %50, okuma yazma bilenlerde %57,1 ilkokul mezunlarında %34,3, ilköğretim mezunlarında %71,4 ile en yüksek, orta okul mezunlarında %40’dır. Eşinin zengin olmasına dikkat edenlerin oranı lise mezunlarında %4,2, fakülte mezunlarında %6,7’dir. Eş seçiminde en çok önemsenen özelliklerden diğeri de, ahlaklı olmasıdır. Bu şıkkı ilkokul mezunlarının %12,9’u, ilköğretim mezunlarının %28,6’sı, ortaokul mezunlarının %27,3’ü, lise mezunlarını %29,2’si, fakülte mezunlarının %13,3’ü işaretlemiştir. Soylu olmasını isteyenlerin oranı, okuma yazma bilmeyenlerde %50, ile en çok tercih edilen şıklardandır. Eş seçiminde sıraladığımız bütün özellikleri önemseyenlerin oranı, fakülte mezunlarında %40, lise mezunlarında %20,8, ilkokul mezunlarında %15,7; okuma yazma bilenlerde %21,4’dür. Eğitim açısından eş seçiminde dikkat edilen en önemli özellik dindar olması tercih edilmektedir.

Eş seçiminde en çok önem verilen özellik ile yaş faktörü arasındaki ilişkiye baktığımızda; 15-25 yaş grubunun en çok önem verilen özelliğin %33,3 ile dindar olması, en çok tercih edilirken, soylu ve hepsi şıkları %9,1 oranında, ahlaklı olması %30,3 ile tercih edilmiştir. 26-40 yaş grubunda en çok önem verilen özellik %52,9 oranında dindarlıktır. 41-60 yaş grubunda ise yine %19,6 ile dindarlıktır. 61 ve üstü yaş grubunda %30,6 ile yine dindar olması en çok tercih edilen özelliktir.

Cinsiyet ile eş seçiminde en çok önem verilen özellik arasındaki ilişkiye baktığımızda erkeklerin %39,3’ü dindar olması, %3,6’sı güzel olması, %23.8’i ahlaklı olması, %16,7’si soylu olması gerektiğini düşünmektedir. Kadınların en çok önem verdikleri özellik %38,8 ile dindar olması, %3 ile zengin ve güzel olması, %25,4 ile ahlaklı olması, %13,4 ile soylu olması tercih edilmektedir.

Buna göre erkeklerin en çok tercih ettikleri özellik, dindar, ahlaklı, soylu, güzel olması seçenekleri iken, kadınlar dindar olması, ahlaklı olması, zengin, güzel, soylu olması seçeneklerini tercih etmişlerdir. Erkeklerin %16,7’si ile kadınların %16,4’ü evleneceği kimsede bu özelliklerin hepsini olması gerektiğini düşünmektedir.

Araştırma alanımızda aile yuvası her şeyden önce “kutsal” bir yuva olarak bilinmekte ve evliliğin herkes için dini bir ödev, “Allah’ın emri” olduğu kabul

136

edilmektedir. Yöremizde görücü usulü evlilik yaygın olmakla birlikte, gençlerin istekleri ön planda tutularak, tercih hakkı onlara bırakılmaktadır.

Yöremizde, İslam’ın erkeğin evlenirken kadına verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği para veya sair mal anlamına gelen mehir, daha çok kadına takılan takıların mehir olarak takıldığı veya bir tarla, arsa gibi mal da mehir olarak verildiği görülmektedir.

Burada değinmemiz gereken diğer bir hususta kişilerin eşlerinin giyim tarzları hakkındaki fikirleri ve beklentileridir. Biz de bunu değerlendirmek için örneklemimize “eşinizin (bekârlar için evlendiğinizde) nasıl giyinmesini istersiniz?” sorusunu sorduk. Bu konudaki cevaplar ise şöyledir.

Tablo 73 : Eşinizin Nasıl Giyinmesini İstersiniz? İle İlgili Görüşler

Frekans Yüzde

Dilediği gibi giyinebilir 10 6.8

Ortama uygun giyinmelidir 23 15.6

Dini ölçülere göre giyinmelidir 112 76.2

Diğer 2 1.4

Toplam 147 100,0

Örneklemimizin %6,8’i “ dilediği gibi giyinebilir”, %15,6’sı “ortama uygun giyinmelidir.”, %76,2’si “dini ölçülere göre giyinmelidir” cevabını vermiştir. %1,4’ü ise eşinin yaşadığı çevreye uygun giyinmesini istemektedir. Buradan da kişilerin eş seçiminde tercih ettikleri özelliklere ek olarak, aynı kategoride düşünebileceğimiz kılık kıyafet konusunda da yöremizde dinin ne kadar etkili olduğunu ve pek çok konuda olduğu gibi bu konuda da kişilerin tutumlarını belirlediğini söylemek mümkündür. Cevap vermeyenler tabloya dahil edilmemiştir.

Eşlerinin giyimi ile cinsiyet arasındaki ilişkiye baktığımızda, erkeklerin %78,8’i ile kadınların %73,1’i dini ölçülere göre giyinmesini istemekte, erkeklerin %15,2’si ile kadınların %14,9’u ortama uygun giyinmesini istemekte, erkeklerin %2,5’i kadınların %11,9’u eşinin dilediği gibi giyinebileceğini ifade etmektedir. Buna göre en çok tercih edilen seçenek dini ölçülere göre uygun giyinmesi seçeneğidir.

Eşlerinin giyinmesini ile yaş arasındaki ilişkiyi değerlendirdiğimizde, 15-25 yaş grubunda olanlar %12,1 ile “dilediği gibi giyinebileceğini” %30 “ortama uygun

137

giyinebileceğini” %57,6’sı “dini ölçülere göre giyinebileceğini” söylemektedir. 26- 40 yaş grubunda olanların %54,3’ü “dini ölçülere göre giyinebileceğini”, %31,4 “ortama uygun giyinmesi gerektiğini”, %11,4’ü “ dilediği gibi giyinmesi gerektiğini” ifade etmektedir. 41-60 yaş grubundakiler ise, 4,4’ü “dilediği gibi giyinebileceğini”, %2,’si “dilediği gibi giyinebileceği”, %93,3’ü “dini ölçülere göre giyinmesi gerektiğini” vurgularken, 61 ve üstü yaş grubundakiler, %94,1 ile “dini ölçülere göre giyinebileceğini”, %2,9’u ise “ortama uygun giyinebileceğini” vurgulamaktadır. Buna göre yöremizde eşlerin çoğunlukla dini ölçülere göre giyinmesi gerektiği görüşündedirler.

Medeni durum ile eşinin giyinmesi hususunda görüş ifade etme arasındaki ilişkiye baktığımızda, evlilerin %79,4’ü bekârların %59,4’ü dulların %100’ü eşlerini “dini ölçülere göre giyinmesini” istemektedir. Yine evlilerin %5,6’sı bekârların %12,5’i “eşinin dilediği gibi giyinebileceği” görüşündedir. Ortama uygun giyinmesini ise evlilerin %13,1’i bekârların %28,1’i oranında istemektedir.

Eşinin giyinmesini isteme durumu ile eğitim ilişkisine baktığımızda, eşinin dilediği gibi giyinebileceğini ifade edenler eğitim yükseldikçe düzensiz bir artış söz konusudur. Yine eşinin dinin emrettiği gibi giyinmesini isteyenler, hiç okula gitmemişlerde en yüksek ( %100) iken, eğitim arttıkça bu görüşü benimseme azalmaktadır. Nitekim eşinin istediği gibi giyinebileceğini ifade edenler, ilkokul mezunlarında %3, lise mezunlarında %24 ile en yüksek iken, fakülte mezunlarında %14,3’tür. Bu oranlar hiç okula gitmemişlerde %0’dır. Yine eşinin dini ölçülere göre giyinmesini isteyenler, fakülte mezunlarında %50 iken, okuma yazma bilmeyenlerde %100’dür. Buna göre eğitimlilere göre hiç okula gitmemişlerde eşlerin giyimi konusunda dini kriterler daha ağır basmaktadır. Yine eğitime bağlı olarak, eğitim arttıkça eşinin istediği gibi giyinebileceği görüşü de artmaktadır.