6. PLANLAMA KARARLARI
6.3. PROJEKSİYONLAR VE NÜFUS TAŞIMA KAPASİTESİNE YÖNELİK KARARLAR
3Geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu), geçici ikamet edilen konut sayısı başına ortalama 3 kişi kabulünden hesaplanmıştır.
59
Muğla ili bütününde, mevcut turizm nüfusu ya da yatak kapasitesinin ilçelere göre dağılımı ise, aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 4. Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi Dağılımı (2014) İlçeler Turizm Yatak
Kapasitesi
Menteşe 1.545
Bodrum 91.654
Dalaman 1.292
Datça 2.115
Fethiye 40.217
Köyceğiz 939
Marmaris 61.975
Milas 4.323
Ortaca 10.859
Seydikemer 280
Ula 2.188
Yatağan 80
Muğla İl Toplamı 217.467
Muğla ili bütününde toplam yatak kapasitesi 217.467’dir. Ancak bu yatak kapasitesi de hiçbir zaman %100 doluluk oranı ile kullanılmamaktadır. Yapılan araştırmalar bu oranın ortalama %45 civarında kabul edilebileceğini göstermiştir. Bu kabul doğrultusunda yıl boyu ilde bulunan ortalama turizm nüfusu yaklaşık olarak 97.860 olmaktadır.
Bu veriler dikkate alınarak özetlemek gerekirse il bütününde;
Mevcut nüfus kapasitesi (tam doluluk dikkate alınarak) 1.639.580 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 894.509 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu = 527.604 kişi + turizm nüfusu = 217.467 yatak)
Mevcut nüfus kapasitesi (doluluk oranları dikkate alınarak) 1.203.411 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 894.509 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu (%40 doluluk ile) = 211.042 kişi + turizm nüfusu (%45 doluluk ile) = 97.860 yatak)
60
Sürekli İkamet Eden Nüfus (Kış Nüfusu) Projeksiyonları
Planın hedef yılı olan 2025’te sürekli ikamet eden nüfusa ilişkin projeksiyonlar aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Projeksiyon hesaplamalarında, TÜİK tarafından da kullanılan, “Üssel Yöntem, En Küçük Kareler Yöntemi, Bileşik Faiz Yöntemi ve Aritmetik Yöntem” olmak üzere dört farklı yöntem kullanılmıştır. Üssel Yöntem DPT tarafından önerilen bir yöntem iken, Bileşik Faiz ve Aritmetik Yöntem ise, projeksiyon hesaplamalarında kullanılabilirliğine değinilen farklı iki yöntemdir. En Küçük Kareler yöntemi ise, istatistiksel bir yöntem olup, modellemede ve projeksiyon hesaplamalarında oldukça sık kullanılan bir diğer yöntemdir.
Projeksiyonlarda kullanılan nüfuslar, TÜİK’in 1990 ve 2000 yılları genel nüfus sayım sonuçları ile 2010, 2011 ve 2012 yılları adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) sonuçlarıdır. ADNKS 2007 yılından itibaren kullanılmaya başlanmış olsa da sistemin en sağlıklı sonuçlarının 2010 yılından itibaren alınmaya başladığı dikkate alınarak, bu yıldan sonraki sonuçlar dikkate alınmıştır.
Tablo 5. Sürekli İkamet Eden Nüfus Projeksiyon Tabloları Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 90.858 85.138 90.649 86.035 88.170
2025 102.528 92.207 102.146 93.004 97.471
Merkez İlçe Kırsal Nitelikli Nüfus4 Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 24.425 23.167 24.425 23.306 23.830
2025 24.520 22.302 24.520 22.701 23.511
4 6360 sayılı kanun kapsamında köyden mahalleye dönüşen yerleşimler.
61
Bodrum Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 206.383 147.505 202.529 148.986 176.351
2025 293.212 166.254 284.366 168.559 228.098
Bodrum Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 17.422 15.077 17.417 16.239 16.539
2025 16.697 13.610 16.689 14.733 15.432
Dalaman Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 28.808 28.401 28.768 28.364 28.585
2025 31.630 30.753 31.559 30.587 31.132
Dalaman Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 9.320 9.628 9.317 9.541 9.451
2025 8.901 9.352 8.896 9.234 9.095
Datça Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 15.652 13.383 15.549 13.530 14.528
2025 19.228 14.758 19.023 14.948 16.989
Datça Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 6.157 6.235 6.157 6.233 6.195
2025 6.195 6.326 6.195 6.319 6.259
62
Fethiye Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 213.021 168.446 210.262 167.364 189.773
2025 284.943 189.040 278.970 188.374 235.332
Fethiye Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 53.554 51.446 53.487 52.709 52.799
2025 49.032 46.506 48.932 47.108 47.895
Kavaklıdere Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 9.356 8.805 9.339 8.625 9.031
2025 10.440 9.139 10.408 9.108 9.774
Kavaklıdere Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 2.443 1.816 2.433 2.009 2.175
2025 2.082 1.182 2.067 1.292 1.656
Köyceğiz Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 23.920 19.955 23.702 19.776 21.838
2025 30.504 22.058 30.053 22.005 26.155
Köyceğiz Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 16.221 16.459 16.217 16.606 16.376
2025 15.549 16.130 15.541 16.135 15.839
63
Marmaris Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 111.216 84.289 109.802 85.643 97.738
2025 148.357 92.916 145.304 95.335 120.478
Marmaris Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 10.401 13.336 10.369 12.435 11.635
2025 9.072 12.801 9.027 12.116 10.754
Milas Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 91.323 85.685 91.055 85.570 88.408
2025 104.703 93.416 104.205 93.190 98.878
Milas Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 53.176 53.341 53.174 53.089 53.195
2025 52.289 52.285 52.285 52.127 52.247
Ortaca Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 42.787 38.883 42.590 38.797 40.764
2025 50.806 42.914 50.426 42.730 46.719
Ortaca Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 10.476 9.953 10.473 10.053 10.239
2025 10.087 9.188 10.084 9.381 9.685
64
Ula Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 13.162 12.212 13.105 11.865 12.586
2025 15.547 13.276 15.438 12.979 14.310
Ula Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 12.580 12.815 12.578 12.793 12.691
2025 12.136 12.571 12.131 12.459 12.324
Yatağan Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 31.938 30.603 31.866 29.932 31.085
2025 36.004 32.575 35.872 32.161 34.153
Yatağan Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR Üssel EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama Ortalama
2020 16.482 16.405 16.461 16.495 16.461
2025 15.090 15.049 15.059 14.942 15.035
65
İlçelere göre, 2012 yılı itibariyle mevcut nüfuslar5, nüfus projeksiyonlarının ortalamaları, 1/25.000 ölçekli nazım imar planın hedef yılı olan 2025 için yapılan kabuller ve yıllık nüfus artış oranı yüzdeleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Tablo 6. Sürekli İkamet Eden Kentsel Nüfus İlçeler 2012 Nüfus
(TÜİK)
2025 Projeksiyon
2025 Nüfus Kabulü
Menteşe 74.885 97.471 97.471
Bodrum 117.669 228.098 228.098
Dalaman 24.807 31.132 31.132
Datça 11.261 16.989 16.989
Fethiye 115.564 215.676 215.676
Kavaklıdere 7.852 9.774 9.774
Köyceğiz 16.211 26.155 26.155
Marmaris 60.136 120.478 120.478
Milas 73.379 98.878 98.878
Ortaca 32.505 46.719 46.719
Seydikemer6 18.185 19.656 19.656
Ula 10.084 14.310 14.310
Yatağan 26.366 34.153 34.153
Muğla İli Toplamı 588.904 959.489 959.489
5 Bu tabloda 2012 yılı nüfuslarının yer almasının nedeni, nüfus projeksiyonlarında kullanılan son nüfus sayımı yılı olmasıdır.
6 Seydikemer ilçesi kentsel ve kırsal nüfusları, Fethiye ilçesinden çıkarılarak bulunmuştur.
66
Tablo 7. Sürekli İkamet Eden Kırsal Nitelikli Nüfus (Köyden mahalleye dönüşen yerleşimler)
Seydikemer 20.297 21.938 22000
Ula 13.326 12.324 14.000
Yatağan 18.981 15.035 20.000
Muğla İli Toplamı 262.241 219.732 271.500
Tablo 8. Sürekli İkamet Eden Toplam Nüfus İlçeler 2012 Nüfus
Bodrum 136.317 243.530 247.098
Dalaman 34.839 40.227 42.132
Datça 17.357 23.248 23.989
Fethiye 156.937 241.633 257.676
Kavaklıdere 11.008 11.430 13.274
Köyceğiz 33.570 41.994 44.155
Marmaris 83.081 131.232 143.478
Milas 128.006 151.125 153.878
Ortaca 43.633 56.404 58.719
Seydikemer 38.482 41.594 41.656
Ula 23.410 26.634 28.310
Yatağan 45.347 49.188 54.153
Muğla İli Toplamı 851.145 1.179.221 1.230.989
67
2025 hedef yılında, Muğla ilindeki sürekli ikamet eden toplam nüfus 1.230.989 kişi olmaktadır. 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında, Muğla ili toplamı için kabul edilen nüfus 1.941.395 kişidir. Ancak, sürekli ikamet eden nüfus ile birlikte onaylı imar planlarının nüfus taşıma kapasiteleri, yaz nüfusu ve turizm nüfusu dikkate alınarak yapılan çevre düzeni planı nüfus kabulleri, Danıştay 6 Dairesi tarafından, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına açılan davalar7 için alınan bilirkişi raporlarına istinaden iptal edilmiştir.
Bu doğrultuda, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı nüfus kabullerinde sürekli ikamet eden kentsel nüfus projeksiyonları, kentsel nüfus kabulleri olarak aynen alınmıştır. Ancak, projeksiyonların sürekli azalma eğilimi göstermesine nedeniyle, kırsal nitelikli nüfus kabulleri, plan döneminde, büyükşehir statüsünün Muğla iline kazandıracağı gelişme ivmesi dikkate alınarak, kırsal nitelikli nüfusun, plan döneminde azalma eğiliminden çıkacağı ön görülerek yapılmıştır.
Planda, “kırsal nitelikli yerleşme” olarak tanımlanan 6360 sayılı Kanun kapsamında köyden mahalleye dönüşen yerleşimlerde yapılacak imar planında, ilçelere göre aşağıdaki tabloda verilen nüfus artış oranları dikkate alınacaktır.
Tablo 9. Kırsal Nitelikli Yerleşmeler İçin imar Planında Baz Olacak Nüfus Artış
7 Danıştay 6.Daire, Esas No: 2009/14113, Muğla Valiliği İl Özel İdaresi’nin açmış olduğu dava.
Danıştay 6.Daire, Esas No: 2009/14036, TMMOB Mimarlar Odası Muğla Şubesi’nin açmış olduğu dava.
68
Geçici İkamet Eden Nüfus (Yaz Nüfusu) Öngörüleri
Planın hedef yılı olan 2025 için geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) öngörüleri ise, sürekli ikamet ve geçici ikamet eden nüfusların birlikte oluşturdukları toplam nüfus kapasitesi içindeki oranlarının, plan kararları dikkate alınarak aşağıdaki tabloda verildiği şekilde değişeceği varsayımıyla yapılmıştır.
69
Bu kapsamda, aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, 2025 yılında il toplamında oluşması öngörülen geçici ikamet eden nüfus 732.718 kişidir.
İl bütününde sürekli ikamet eden nüfus için kabul edilen 1.230.989 kişi ile birlikte değerlendirildiğinde, il toplamında sürekli ikamet eden kış nüfusu ile geçici ikamet eden yaz nüfusunun toplamı 1.963.707 kişi olacaktır. Bu nüfusun %62,7’inin sürekli ikamet eden nüfus, %37,3’unu ise, geçici ikamet eden nüfus oluşturacaktır.
Tablo 11. Geçici İkamet Eden Nüfus Kapasitesi Öngörüleri (2025)
İlçeler
Geçici İkamet Eden Nüfusun Sürekli+Geçici
Toplam Nüfus İçindeki Oranı (%)
İkinci Konut Nüfusu
Menteşe 19,0 28.728
Bodrum 49,0 237.408
Dalaman 37,0 24.744
Datça 50,0 23.989
Fethiye 35,0 138.749
Kavaklıdere 18,0 2.914
Köyceğiz 33,0 21.748
Marmaris 33,0 70.668
Milas 42,0 111.429
Ortaca 31,0 26.381
Seydikemer 33,0 20.517
Ula 38,0 17.351
Yatağan 13,0 8.092
İl Toplamı 37,3 732.718
2025 yılı için Muğla’da geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) için plan döneminde yıl boyu doluluk oranının %40’tan %45’e çıkacağı düşünülmektedir. Bu durumda, yıl boyu ilde bulunan geçici ikamet eden nüfus, 732.718 kişilik toplam kapasite içinde 329.723 kişi olacaktır.
70
Turizm Nüfusu (Yatak Kapasitesi) Öngörüleri
1/25.000 ölçekli nazım imar planının hedef yılı olan 2025’te, Muğla il bütünündeki turizm nüfus kapasitesi, mevcut 217.467 yatağa ilave olarak planlı, ancak henüz oluşmamış turizm tesis alanlarındaki 142.500 yatak kapasitesi ile birlikte, toplam 359.967’ye ulaşmaktadır.
Muğla ili bütünündeki bu yatak kapasitesi şu şekilde hesaplanmıştır: İl bütününde, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içinde ve dışındaki planlı, ancak henüz oluşmamış alanlarda yaklaşık 3.800 hektarlık turizm tesis alanı bulunmaktadır. İmar planlarında netleşecek kesin sınırlar ve terklerle birlikte bu alanların %50’sinin net turizm alanı olarak kullanılacağı öngörülmektedir. Bu durumda, 1.900 hektar turizm tesis alanı, ortalama %30 emsal ile 5.700.000 metrekare kapalı alana sahip olacaktır. Yatak başına 40 m2 olan ölçü alındığında, yatak kapasitesi 142.500 olarak çıkmaktadır. Bu yatak kapasitesine yatırım belgesi almış olup, henüz oluşmamış turizm tesislerindeki yatak kapasitesi de dahildir.
Ancak, mevcut ve planlı 359.967 turizm yatak kapasitesinin tümünün oluşması durumunda dahi plan döneminde %100 doluluk oranı ile kullanılması mümkün olmayıp, bugün %45 olarak tespit edilen doluluk oranının plan döneminde yıl boyu %50’lere ulaşabileceği kabul edilmiştir. Bu durumda, Muğla ili bütününde yıl boyu kullanılabilen turizm yatak sayısı 179.984 olabilecektir.
1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içindeki planlı, ancak henüz oluşmamış turizm tesis alanları yaklaşık olarak 1.000 hektar olup, 37.500 yatak kapasitesi içermektedir. 1.000 hektarlık planlı turizm tesis alanının, 65 hektarı bu nazım imar planı kapsamında planlanmış olup, yaklaşık olarak 2.440 yatak kapasitesi içermektedir.
Sürekli ikamet eden nüfus (kış nüfusu) projeksiyonları, geçici ikamet eden (yaz nüfusu) öngörüleri ve turizm nüfusu (yatak kapasitesi) hesapları dikkate alınarak özetlemek gerekirse il bütününde 2025 yılı için;
Nüfus kapasitesi (tam doluluk dikkate alınarak) 2.323.674 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 1.230.989 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu = 732.718 kişi + turizm nüfusu = 359.967 yatak)
Nüfus kapasitesi (doluluk oranları dikkate alınarak) 1.740.696 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 1.230.989 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu (%45 doluluk ile) = 329.723 kişi + turizm nüfusu (%50 doluluk ile) = 179.984 yatak)
71
Yıllar Tarım Sanayi Hizmetler Toplam Toplam Nüfus 1990-2000 yılları arasındaki süreçte %55 olarak sabit bir eğilim gösterirken, bu oran 2011 yılında %41’e düşmüştür. Bu değişen eğilimin aynı dönem içinde sektörler bazındaki dağılım oranları incelendiğinde, 1990-2011 yılları arasında hizmetler sektörünün %22 civarında artış; tarım sektörünün ise, %30’lar civarında azalma gösterdiği görülmektedir.
Sanayinin sektörel dağılımındaki oranı ise, 1990-2000 yılları arasında %0,8 gibi az bir düşüş eğiliminde iken, 2000-2011 yılları arasında %9’lara varan bir artışa ulaşmıştır.
Aktif nüfustaki düşüş, TÜİK tarafından Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine geçildikten sonra nüfus verilerinde oluşan farklılıklardan kaynaklanabileceği gibi, genelde bölgede işsizlik oranının artması, çalışan işgücünün il dışı büyük merkezlere göçü, hizmetler ve bunun alt sektörü olan turizm ve turizme yönelik ticarette çalışan işgücünün ve sermayenin il dışı kaynaklı olması (özellikle turizmde ihtisaslaşmış grubun) ya da kente göçün daha çok emekli nüfustan ve yabancılardan oluşmasından da kaynaklanabilir.
Genel olarak gelişmekte olan ülkelerde tarım sektörü oranının sektörel dağılım içinde düşüş göstermesi ve bu sektörde çalışanların hizmetler ve sanayi sektörlerine kayması normaldir. Ancak, Muğla’da tarım sektörü hala ağırlığını korurken bu düşüş normal trendin üzerinde görülmüştür. Hizmetler ve sanayi sektörlerinde çalışan sayısındaki artış ise, bölgesel analizler incelendiğinde yüksek düzeydedir. Muğla’da sanayi sektörü özellikle tarımsal sanayi ve maden sanayi dallarında gelişme göstermekle birlikte, 1990-2011 yılları arasındaki %9’luk artış verisi bölgesel araştırma ve incelemelerimizin üzerindedir.
72
Aşağıdaki tabloda, 1990-2011 yılları arasındaki değişen eğilimin, müdahalesiz bir ortamda aynı şekilde devam etmesi durumunda, plan döneminde sektörlerdeki dağılımın olası oranları görülmektedir.
Tablo 13. Müdahalesiz Ortamda 2025 Yılı Sektörel Dağılımı
Yıllar Tarım Sanayi Hizmetler Toplam Toplam Nüfus 2025’te %32’ye düşmektedir. Sektörel dağılım oranları ise, 2011 yılına göre tarımda %20 civarında bir düşüş gösterirken; sanayide %5,2; hizmetlerde ise, %14 oranında artış göstermektedir.
Müdahalesiz ortamdaki bu eğilimlerin, 2025 plan döneminde esas olarak bir turizm, kültür ve eğitim kenti olarak desteklenen Muğla ilinde hizmetler sektöründe artış göstereceği; bu artışın tarım sektörü payını azaltacağı ve sanayinin de ilin kendi içindeki gereksinimine yeterli olacak şekilde destekleneceği şeklindeki gelişme senaryosuna uygun olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, plan döneminde plan kararlarıyla desteklenen sektörel kullanımlar, bunların yatırımcılar tarafından gerçekleştirilme durumları ya da teknolojik gelişmeler gibi girdiler de dikkate alındığında bu projeksiyonların direkt olarak kullanılması uygun görülmemektedir.
Bu doğrultuda değerlendirildiğinde, öncelikle 2025 yılında aktif nüfus oranın mevcut oranı koruyacağı kabul edilmiştir. Muğla ilinin sosyal yapısı incelendiğinde özellikle kıyı yerleşmelerinde emekli nüfusu artmaktadır. Bu nedenle aktif nüfus oranında büyük bir artış olması beklenmemektedir. Bununla birlikte, özellikle alternatif turizm sektörlerinin desteklenmesiyle bu sektördeki yerel istihdamın artış göstereceği öngörülmektedir. Bu sosyal ve ekonomik yapının aktif nüfustaki oranı dengeleyeceği varsayılmaktadır.
Sektörlere baktığımızda, tarımın sektörel dağılımdaki payının hizmetler lehine azalma kaydedeceği, ancak sektörler içindeki payının %25’lerde kalacağı öngörülmüştür.
Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu çerçevesinde plan kararlarıyla ve plan hükümleriyle tarım arazileri korunmuştur. İl genelinde zeytin ve narenciye gibi özel ürünlerin katma değerlerinin çeşitli destekler ve yan ürünlerin geliştirilmesiyle artmasına bağlı olarak tarım önemli bir sektör olmaya devam edecektir. Tarım sektörü, tarım arazilerinin korunması ile plan döneminde tüm ilçelerde desteklenmektedir.
73
Sanayi sektörüne bakıldığında, ilin ana kaynak değerleri olan tarım ve maden değerlerinin katma değerlerini artıracak şekilde ildeki sanayi tesislerinde işlenmesi de ekonomik gelişim için önemli görülmektedir. Bununla birlikte, Muğla bir turizm kentidir ve sanayi gelişiminin bu kimlik üzerinde olumsuz etkisi olmayacak şekilde gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu nedenle, sanayinin sektörel dağılımdaki oranının 2011 yılındaki dağılımdan biraz fazla olacağı öngörülmüştür. Bu anlamda sanayinin tarımsal sanayi olarak gelişmesi esas olup, mermer sanayinin zeytinlikler üzerindeki olumsuz etkisi önlenerek gelişmesi önerilmiştir. Plan döneminde, sanayi sektörünün ön planda olacağı ilçeler, Menteşe, Milas, Yatağan ve Kavaklıdere olacaktır.
Hizmetlerin ise, ilin motor sektörü olmakla birlikte, gelişmiş ülkelerdeki genel oran dikkate alınarak, %60’lar civarında doyma noktasına ulaşacağı varsayılmıştır. Esas gelişim turizm ve turizme yönelik ticaret olmakla birlikte, Muğla’nın büyükşehir olmasına bağlı olarak kamu istihdamı da sektörün payını artıracaktır. Plan döneminde, turizme dayalı hizmetler sektörü tüm ilçelerde mevcut kapasiteleri kapsamında desteklenmektedir.
Bununla birlikte, turizm sektörü kimliğinin en baskın olacağı ilçeler, mevcutta olduğu gibi, Bodrum, Marmaris ve Fethiye olacaktır.
Yukarıdaki yaklaşım çerçevesinde 2025 yılı için öngörülen aktif nüfus ve sektörel dağılım oranlarının aşağıdaki tabloda verildiği şekilde oluşması beklenmektedir.
Tablo 14. 2025 Yılı Sektörel Öngörüler
Yıl Tarım Sanayi Hizmetler Toplam Toplam
Nüfus
Toplam Nüfus Oranı (Aktif Nüfus)
Çalışan % Çalışan % Çalışan % Çalışan %
2025 123.100 25 73.859 15 295.437 60 492.396 1.230.989 40
74
İkinci Konut Varlığının Turizme Kazandırılması:
Muğla, Türkiye’nin en uzun deniz kıyısına sahip ili olarak, Türkiye’de denize endeksli olarak gelişme göstermiş olan ikinci konut varlığı açısından da zengin bir ildir.
Mevcutta il genelinde yaklaşık 180.000 ikinci konut mevcuttur. Yıl içinde doluluk oranının mevcutta %40’larda olması, plan döneminde ise, %45’lerde olacağı dikkate alındığında, ikinci konut stoğunun yılın çok önemli bir bölümünde atıl bir değer olarak beklemesi anlamına gelmektedir. Uzun yıllardır bu kaynağın, il ya da ülke ekonomilerinde katma değer yaratacak şekilde kullanılmasının gereği, dünyada bu tür bir kaynağa sahip ülkelerin gündeminde önemli bir yer tutmaktadır.
“… 1980’li yıllardan itibaren iç turizmi canlandırma amaçlı olarak müstakil, devre-mülk ya da toplu yerleşim sistemine dayalı ikinci konutların sayılarında önemli artışların başladığı görülmektedir. Bu artışlar, Akdeniz ve Ege sahilleri başta olmak üzere bütün sahillerde görülmektedir. Bir yandan ülkemizdeki turizm sektörü ile ilgili tartışmalar devam ederken; diğer taraftan da, büyük bir yatak potansiyeline sahip olan ve ciddi ekonomik kaynakların harcandığı ikinci konutların verimliliği konusunda tartışmalar yapılmaktadır.”8
Bu tartışmaların yaşandığı, ikinci konut stoğunun fazla olduğu ülkelerde, çeşitli çözümler arayışları olmuş ve İspanya, İşviçre gibi ülkelerde başarılı projeler uygulanmıştır.
Türkiye’de ise, çözüm arayışları 1970’lı yıllarda başlamıştır. 1977 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Burhaniye-Fethiye sahillerindeki ikinci konutların envanter ve turizme yönelik kullanımları konusunda araştırmalar yapılmıştır. En güncel araştırmalardan birisi ise, Muğla Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Yüksek Okulu’ndaki uzmanlar tarafından Datça ilçesinde yapılmıştır.9 Bu araştırma kapsamında aşağıdaki model önerileri yer almaktadır.
1. Aracısız Pazarlama Modeli:
Bu model, belirli yasal düzenlemenin yapılması şartıyla ev sahiplerinin evlerini doğrudan tatilcilere kiraya vermesini içermektedir.
2. Has İşletmecilik Modeli
İkinci işletme modeli, ikinci konutların turizme açılması amacıyla oluşturulmuş organize bir işletmenin koordinatörlüğünde işletmeciliğin yapılmasını içermektedir.
8 Kozak, M. & Duman T., “İkinci Konutların Turizm Sektörüne Kazandırılması: Muğla İli Datça İlçesi Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (2) 2011, 226-242
9 Aynı kaynak.
75
3. Uluslararası İşletmecilik Modeli
Üçüncü işletme modeli, uluslararası bir otel/gayrimenkul yönetim şirketi tarafından konutların işletilmesini içermektedir.
4. Ulusal İşletmecilik Modeli
Dördüncü işletme modeli, konutların ulusal bir otel/gayrimenkul yönetim şirketi tarafından yönetilmesini içermektedir.
5. Tesis Yönetim Kurulu Modeli
Beşinci işletme modelinde konutların sitede ikinci konutu bulunan ev sahipleri tarafından oluşturulan bir yönetim kurulu tarafından kiralanması içermektedir.
Seçilecek model her yerleşim için farklı olabilecektir. Bu nedenle, Muğla ilinde, Büyükşehir Belediyesi ya da ilçe belediyeleri tarafından, aşağıda örnekleri verilen aşamaları içeren, “stratejik plan” ve “uygulama (eylem) planı”10 çalışmalarının yapılarak, yerleşimler için en uygun modelin tespit edilmesi önem taşımaktadır.
Stratejik Plan
1.Etap: Kavramsal Çerçevenin Belirlenmesi 2.Etap: Fizibilite Çalışmalarının Yapılması
3.Etap: Model Alternatiflerinin Hazırlanması ve Model Seçimi
Uygulama (Eylem) Planı
1.Aşama: İkinci Konut Bina Stoğu Oluşturulması 2.Aşama: Organizasyon Yapısının Oluşturulması
3.Aşama: Seçilen Modelin Uygulanmasına İlişkin Gerekli Eylemlerin Gerçekleştirilmesi (Pazarlama, Kiralama, Satış vb.)
3.Aşama: Denetleme Mekanizmasının Kurulması
10 Gökdeniz, Yrd. Doç. Dr. A., & Ekibi, (2008) “Türkiye’de İkinci Konutların Turizme Kazandırılması Ve Ayvalık’ta İkinci Konutlar (Sahip Ve Kullanıcılar) Üzerinde Yapılan Araştırma Işığında Uygulanabilir Bir Model Önerisi”, Mehmet Kemal Dedeman Araştırma ve Geliştirme Proje Yarışması Turizm Sektörü üçüncülük Ödülü.