3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI
Muğla ili, Türkiye’nin güneybatı ucunda, Ege Bölgesi’nin dağlık Menteşe Yöresi’nde, Ege Denizi ile Akdeniz’in birleştiği coğrafyada yer almaktadır. Batısı ve güneyi deniz, doğusu ve kuzeyi dağlık ve ormanlık alanlar ile birleşen bu coğrafya, Muğla iline turizm potansiyeli açısından avantajlı bir ortam yaratmıştır. Muğla yaklaşık 1.480 km uzunluğundaki, koylarla bezenmiş kıyı şeridi, dağlık-ormanlık alanları ve tarihi değerleri ile deniz, yat, doğa ve kültür turizmi açısından uluslararası turizm pazarında önemli paya sahip bir ildir.
Muğla, Türkiye’nin turizm sektörü kimliği ön planda olan en önemli illerinden Antalya; tarım ve turizm sektörü kimliği ön planda olan Aydın ve sanayi sektörü açısından önde gelen illerinden biri olan Denizli ile komşudur.
“Türkiye İstatistiki Bölge Sınıflandırması”na göre, 1.Düzey Ege Bölgesi kapsamında, Aydın ve Denizli illeri ile birlikte, TR32 Aydın Alt Bölgesi’ni oluşturmaktadır. Muğla, TR32 Bölgesi içinde, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde turizm sektörünün ön plana çıktığı bir ildir. Bununla birlikte, mevcut üç adet termik santral ile enerji sektörü açısından stratejik bir önem kazanmaktadır. Ayrıca, tarım sektörü de hala önemli bir geçim kaynağı olarak dikkat çekmektedir. Özellikle, zeytincilik ve narenciye yetiştiriciliği ile balıkçılık ve seracılık önemli tarımsal faaliyetler olarak sürdürülmektedir.
İlin yüzölçümü, göllerin dahil edilmediği Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 12.851 km² olup, göller ile birlikte bu alan 13.247 km2 olmaktadır.
Muğla, 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında il sınırlarıyla “büyükşehir” statüsü kazanmıştır. Bu kanuna istinaden, Merkez ilçenin adı “Menteşe” olarak değişmiş; kanun öncesinde Fethiye ilçesine bağlı bir belde olan “Kemer” yerleşimi merkez olmak üzere “Seydikemer” adıyla yeni bir ilçe kurulmuştur. Ayrıca, belde ve köylerin tüzel kişilikleri kaldırılmış ve bu yerleşimler mahalleye dönüşmüştür. Özetle, yeni idari yapıda Muğla ili 13 ilçeden ve bunlara bağlı mahallelerden oluşmaktadır.
Muğla ilinde, 2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre sürekli ikamet eden nüfus toplam 894.509 kişidir.
Sürekli ikamet eden bu nüfusa, il genelindeki yaklaşık 220.000 kişilik turizm ve yaklaşık 528.000 kişilik ikinci konut nüfusu da eklendiğinde, yaz aylarında nüfus yaklaşık olarak 1.600.000 kişiye ulaşmaktadır.
Muğla ili ve ilçelerine erişimde en yaygın ulaşım türü karayoludur. İl, başkent Ankara’ya 622 km, ticaret ve kültür merkezi İstanbul’a 780 km mesafededir. Ege Bölgesi’ndeki en önemli ticaret ve iş merkezi İzmir’e 225 km, tarım ve turizm merkezi Aydın’a 99 km, sanayi merkezi Denizli’ye 145 km ve turizm merkezi Antalya’ya 313 km mesafede yer almaktadır.
4
Muğla’ya havayolu ulaşımı, ilin kuzeybatısındaki Milas-Bodrum ve güneydoğusundaki Dalaman havalimanlarından sağlanmaktadır. Milas-Bodrum Havalimanı il merkezine 80 km, Dalaman Havalimanı ise, 92 km mesafededir.
Deniz yolu ulaşımı, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Datça, Milas-Güllük Limanları ve yolcu iskeleleri ile bu ilçelerde bulunan yat limanlarından sağlanabilmektedir. Türkiye’de deniz yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığının çok yaygın olmaması nedeni ile bu ulaşım türü daha çok uluslararası turist yolcu taşımacılığı amaçlı olarak gerçekleşmektedir.
Muğla’da mevcut bir demiryolu ağı bulunmamaktadır.
Muğla ili topografyası tüm yeryüzü şekillerine rastlanabilen bir özellik göstermektedir. Sarp ve dağlık kesimler, il alanının yaklaşık %80’ini kapsamaktadır. İlin, yaklaşık %65’i orman ve fundalık, %3’ü çayır-mera, %20’si tarım ve %12’si diğer arazilerden oluşmaktadır.
İl, Karaova-Milas, Gökova, Muğla-Yatağan, Ula-Ören ve Fethiye-Burdur Fay Zonları ile irili ufaklı pek çok fayın yer aldığı bir bölgede bulunmakta olup, 1.derece deprem kuşağında kalmaktadır. Fay oluşumları arasında karstlaşmış birçok çukurluk bulunması önemli bir jeomorfolojik özelliktir. Yarımadalar, körfezler, koylar ve adaların oluşumuyla sonuçlanmış bu zengin jeomorfolojik özellikler, Muğla’yı deniz ve yat turizmi açısından zengin kaynaklar sunan bir potansiyel sağlamıştır.
Hidrolojik ve hidrojeolojik açıdan, Muğla ili, geçirimli özellik gösteren karstik yapısı nedeniyle akarsu oluşumu için uygun bir zemine sahip değildir. İlde, en önemlileri, Nannam Çayı, Yuvarlak Çay, Eşen Çayı ve Dalaman Çayı olan akarsu ya da dereler bulunmaktadır. İçme suyu kaynakları açısından en verimli bölgeler, Milas, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinin bulunduğu havzalardır. Jeotermal kaynaklar açısından ise, Bodrum, Datça, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Ortaca, Dalaman ve Yatağan ön plana çıkmaktadır.
Muğla ili, flora-fauna açısından Türkiye’deki en zengin bölgelerden birinde bulunmaktadır. İldeki biyolojik çeşitliliği yansıtan eko-sistem grupları, orman, maki-frigana, kumul, sulak-bataklık ve kıyı eko-sistemleridir. Bunlardan en yaygın olanı, orman eko-sistemidir. Kumul eko-sistemi kıyılarda ve akarsu kenarlarında bulunmaktadır. Sulak ve tuzla eko-sistemleri ise, Güllük Metruk Tuzlası, Bafa Gölü, Köyceğiz-Dalyan ve Dalaman-Sarıgerme sahilleri başta olmak üzere, göl kenarları ve kıyılarda yer almaktadır.
Yapılan bilimsel çalışmalar kapsamında, Muğla’nın büyük bölümü önemli doğa alanları olarak tanımlanmıştır.
Muğla, özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları, milli parklar vb. gibi koruma alanları, ile turizm merkezleri gibi, yer yer birbirleriyle örtüşen özel statülü alanlara sahiptir. İlin yaklaşık %26,7’si, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve plan onama sınırları dışında kalmış olan bu tür alanlardan oluşmaktadır. Muğla, pek çok medeniyetin hüküm sürdüğü bir bölgede yer alması nedeni ile zengin bir tarihsel çevreye; coğrafi ve ekolojik yapı özellikleri nedeni ile de zengin bir doğal yapıya sahiptir. Buna bağlı olarak, ilin yaklaşık %7’si doğal sit, milli park vb. gibi korunan alanlardan oluşmaktadır.
5
Muğla’da, Gökova, Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek ve Patara’nın bir kısmı olmak üzere beş adet özel çevre koruma bölgesi bulunmaktadır. Milas ilçesinin batı sahillerinden başlayıp, Antalya il sınırına kadar olan sahil bandının önemli bir kısmında yer alan bu alanlar, ilin yaklaşık olarak %14,4’ünü oluşturmaktadır.
Muğla ili sınırları içinde, bir adet kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi ile on altı adet turizm merkezi bulunmaktadır. Bu alanlar, ilin yaklaşık %5,3’ünü oluşturmaktadır.
6
4. YERLEŞİMLERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ ve KENTSEL