Programın Ölçme ve Değerlendirme Yöntem, Teknik ve Araçları

Teknoloji ve Tasarım dersi programında ölçme ve değerlendirme, öğrenme öğretme sürecinde öğrencilerin baĢarılarını saptamak, eksikliklerini belirlemek, öğrencinin süreç içerisindeki geliĢimine iliĢkin geri bildirim sağlamak amacıyla yapılır.

Bu programda değerlendirme, öğrenme sürecine önem verir ve öğrencinin geliĢimini izlemeyi amaçlar. Değerlendirme yapılırken öğrencilerin (MEB,2006 :18);

 Problem çözme yeteneklerinin ne kadar geliĢtiği,  Üst düzey düĢünme becerilerinin ne kadar geliĢtiği,  Üretim sürecinde ne kadar öz güvene sahip olduğu,  Estetik görüĢlerinin ne kadar geliĢtiği,

 Sosyal becerilerinin ne kadar geliĢtiği göz önünde bulundurulur.

Teknoloji ve Tasarım dersi programının ölçme değerlendirme boyutunda, klasik ölçme değerlendirme yöntemlerinden farklı olarak görüĢme, gözlem, sözlü sunum, performans değerlendirme, öğrenci ürün dosyası (portfolio), öz değerlendirme ve dereceli puanlama anahtarı (rubric) gibi yöntemler kullanıma sunulmuĢtur (MEB, 2006: 19). Bu yöntemlerle sadece öğrenme ürünü değil, sürecin de değerlendirilmesi amaçlanmıĢ; baĢka bir yenilik olarak öz değerlendirme, grup değerlendirme formları aracılığıyla öğrencilerin kendilerini ve arkadaĢlarını değerlendirmelerine katkı sağlamaları amaçlanmıĢtır.

Programda Kullanılan Ölçme ve Değerlendirme Araç ve Yöntemleri ise Ģöyledir;

GörüĢme (Mülakat): Teknoloji ve Tasarım dersinde öğretmenlerin öğrencilerin anlama düzeylerini değerlendirmek ve çalıĢmalarına farklı açınımlar sağlamak amacıyla görüĢme yapmasıdır.

Gözlem: Teknoloji ve Tasarım dersinde öğretmenin öğrencilerin; soru ve önerilere verdikleri cevapları, grup çalıĢmalarına ve tartıĢmalarına katılımlarını, öğretim sürecinde yapılan görevlere gösterdikleri tepkiyi gözlemesidir. Gözlemler, serbest biçimde yapılabileceği gibi gözlenecek ölçütlerin belirlendiği yapılandırılmıĢ gözlem formlarıyla da yapılabilir. Gözlem formları ile gözlem yapmak, öğretmenin öğrencilerin sergilediği davranıĢları gözden kaçırmasını, unutmasını engellemek bakımından gözlemin geçerliliğine ve güvenirliliğine katkı sağlamaktadır.

Sözlü Sunum: Teknoloji ve Tasarım dersinde öğrencilerin yapacakları sözlü sunumların değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarlarının yanında, öz değerlendirme ve akran değerlendirme ölçekleri kullanılmaktadır.

Performans Değerlendirme: Öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak onların bilgi ve becerilerini eyleme dönüĢtürmelerini, gerçek yaĢama aktarmalarını sağlayacak durum ve ödevler aracılığıyla değerlendirme yapmak olarak tanımlanabilir. Performans değerlendirme gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır. Öğretmenler performans değerlendirmeyi, kompleks biliĢsel öğrenmeyi gözlemlemek için kullanabileceği gibi akademik alanlardaki (fen bilimleri, matematik, sosyal bilimler gibi) tutumları ve sosyal becerileri gözlemlemek için de

kullanabilirler. Öğretmenler performans değerlendirmede oluĢturacakları

durumlar/verecekleri görevler ile öğrencilerin yaptıkları analizleri, problem çözmelerini, verdikleri kararları, arkadaĢları ile iĢ birliği içinde çalıĢmalarını, sözel sunumlarını ve bir ürünü oluĢturmalarını doğrudan gözlemleyebilir ve onlara not verebilirler.

Teknoloji ve Tasarım dersi kapsamında öğrenci performansının

değerlendirilmesi öğrenci ürün dosyası kullanılarak yapılmaktadır (TTKB, 2006: 16). Öğrenci ürün dosyası: KuĢak süresince öğrencilerin çalıĢmalarını, harcadığı çabayı, ürünün tüm geliĢim aĢamalarını kanıtlarıyla gösteren bir dosyadır. Öğrencinin kuĢak içi etkinlikler sırasında yaptığı çalıĢmalarından beğendiği ve performansını yansıttığına inandıklarını seçmesi sonucunda oluĢan öğrenci ürün dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme aracıdır. Ürün dosyaları birçok amaç için kullanılabilir.

Bunlar;

 Öğrencilerin tipik performanslarının kaydedilmesi ile gelecek yıllarda öğretmenlere veri sağlamak,

 Öğrencinin geliĢimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izlemek, ailelere öğrencinin performansını göstermek için örnekler sağlamak ve aileyi öğrencinin eğitimine katmaktır. Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliĢtirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak, Bir konu alanında iyi bir performans oluĢtuğunda, öğrencileri bu performans hakkındaki düĢüncelerle teĢvik etmek, güdülemek, öğretim programında geliĢmeye ihtiyaç olan alanları belirlemek, öğrencileri değerlendirmek olarak sıralanmaktadır.

Öz Değerlendirme: Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesidir. Öz değerlendirme öğrencilerin kendilerini keĢfetmelerine, güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardımcı olur. Ömür boyu kendi performans ve geliĢimlerini bağımsız olarak ve gerçekçi Ģekilde değerlendirmeye yönlendirir. Öğrencilerin bir sonraki adımı tanımlayabilmelerine, kendilerine olan güvenlerini artırmalarına, öğrenme ve değerlendirme sürecine aktif olarak katılmalarına olanak sağlar. Öğretmen değerlendirme sürecinde öğrencileri dürüst ve açık olarak kendilerini ifade etmeleri konusunda cesaretlendirir. Öğrencilere bu değerlendirmenin, kendi geliĢimlerini izlemek ve eksikliklerini gidermek amacıyla yapıldığı açıklanır. Bu tür değerlendirmenin olumsuz yönleri de vardır. Genellikle kendi performanslarını değerlendirirken yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir. BaĢlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara neden olabilir. Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça aldıkları kararlar daha doğru olacaktır. Ölçütleri belirlenmiĢ, yapılandırılmıĢ öz değerlendirme formları ile öz değerlendirmeler yapılabileceği gibi Teknoloji ve Tasarım dersinde proje geliĢtirme sürecinde tutulacak “günlükler” yardımı ile de öz değerlendirme yapılabilir.

Günlük: Öğrencinin öğrenme sürecinde yaptığı arama, araĢtırma, yoklama, sorgulama, deneme, gözlem, öneri v.b. çalıĢmalarını yazdığı, duygu ve düĢüncelerini ifade ettiği yazılı belgelerdir.

Akran Değerlendirme: Öğrencilerin, arkadaĢlarının hazırladığı ödev, araĢtırma, proje, rapor vb. çalıĢmaları değerlendirmesidir. Öğrenciler, arkadaĢlarının çalıĢmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleĢtirel düĢünme becerilerini de geliĢtirirler. Akran değerlendirme, öğretmene öğrencilerin geliĢim ve yeterlik düzeyleri hakkında geri bildirim sağlar. Akran değerlendirmede, öğrencilerin yanlı davranıĢlarını önlemek için ölçütlerin öğrencilere verilmesi yararlı olur. Öğrenciler akran değerlendirme formunu kendilerinin belirleyeceği arkadaĢlarına uygularlar.

Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric): Öğrencinin gerçekleĢtirdiği bir çalıĢmaya iliĢkin performansını, belirlenen ölçütler bakımından yetersizden yetkine doğru belirleyen puanlama anahtarıdır. Herhangi bir çalıĢmanın puanlanması için geliĢtirilmiĢ ölçütleri içeren bir araçtır. Programda öğrencilerin el becerisinden çok

fikirlerine değer verilmektedir. Bu nedenle öğrencilerin yapacakları çalıĢmalarda baĢkasından yardım almasına izin verilmiĢtir. Programda öğrencilerin fikri geliĢimlerini sağlamaya yönelik etkinliklere yer verilmiĢtir. Öğretmenlerin bu konuya özen göstermelerini sağlamak amacıyla programın öğretmenler için hazırlanan kılavuz kitabında öğretmenlere öneriler sunulmuĢtur (MEB, 2006: 12).

Ayrıca kılavuz kitapta “Tasarım ve buluĢ hikâyeleri”, “bilim insanlarının biyografisi” ve “yaratıcı düĢünceyi uyaran etkinlikler” baĢlıkları altında öğretmen ve öğrencilerin ufkunu açmak amaçlı yazılara yer verilmiĢtir. Bu bölüm aracılığıyla derste öğrencilerin motivasyonun artırılması amaçlanmaktadır.

Programda; kuĢak, kazanım, etkinlik örnekler ve kazanımlarla ilgili açıklamaların bir arada yer aldığı bir Ģablon oluĢturulmuĢtur. ġablonda sınıf-okul içi etkinliklere, ders içi iliĢkilendirmelere, diğer derslerle iliĢkilendirmelere, ölçme- değerlendirme alanında açıklamalara ve hatırlatıcı uyarılara yer verilmiĢtir (MEB, 2006: 28). ġablonun bu yapısı ile programda bütünlük oluĢturmak ve kullanıcıya kolaylık sağlamak amaçlanmıĢtır. ġablonda yer alan açıklamalar kısmında kazanımlara ulaĢmak için yapılacak etkinliklerde öğretmene yardımcı olacak ve yol gösterecek ifadeler yer almıĢtır.

Bu açıklamaların programın etkili bir Ģekilde uygulanmasına katkı sağlaması amaçlanmıĢtır.

Program kapsamında; Türk Milli Eğitiminin genel amaçları, Teknoloji ve Tasarım dersinin genel amaçları, vizyonu, program özellikleri, öğretmene öneriler, velilerden beklentiler, ölçme değerlendirme araçları, tasarım ve buluĢ hikâyeleri, bilim insanlarını biyografisi ve yaratıcı düĢünceyi uyaran etkinlikler yer almaktadır. Burada yer verilen vizyon ifadesi 2003 yılından önceki programlarda görülemeyen bir yeniliktir ve öğretmenlerin programa bakıĢını olumlu etkilemektedir. Programda yer alan öğretmenlere öneriler baĢlığı altında verilen önerilerde programda özellikle dikkat edilmesi gereken hususlar (öğrenci çalıĢmalarının diğer öğrencilerin çalıĢmalarıyla kıyaslanmaması ve her öğrencinin çalıĢmasının öğrencinin bireysel gayretine göre değerlendirilmesi v.b.) konularda öğretmenleri programa özel konularda bilgilendirmektedir (Cüma, 2008: 70).