Port–Arthur Limanını Bloklama Mücadeleleri

Japonların hedefi Kore yarımadasının hakimiyetini ele geçirmekti. Bunun için birinci planları kara ordusunu sağ salim Kore yarım adasının batı kıyılarına hatta Mançurya sahillerine çıkarmaktı. Donanma komutanına 14 Şubat 1904 günü Kore’ye büyük miktarda asker geçirileceği ve bunların Şemolpo’ya çıkarılacağı haberi verildi ve donanmanın bu nakliyatı temin etmesi ve gizlemesi gerekiyordu.147 _{Çünkü Japonların}

asker sevkiyatı Ruslar tarafından engellenebilirdi. Amiral Togo, Rus taarruzunu önlemek için birkaç gemi batırmayı planladı. Bu görev için 1200:2900 tonne hacminde beş gemi tedarik edildi. Bu zorlu ve sonucu belki de ölüm ile sonuçlanacak görev için yüzlerce nefer gönüllü içerisinden 10 zabit ve 67 nefer seçilmişti. Limanın en dar giriş yeri yaklaşık 300 m genişliğinde olmakla birlikte gemilerin geçebileceği kısmı 100 m genişliğinde idi.148 _{Gemiler, yavaş yavaş batacağı için asıl batması gereken noktadan}

sapma durumu söz konusu idi. Amiral Togo, bu duruma önlem olarak her bir gemiye çabuk batması için taş ve çimento doldurmuştur.149 _{Diğer taraftan batırılacak gemilerle}

birlikte 12 torpido gemisi gidecekti. Bu gemiler, limanın girişinde olan Retvizan zırhlısını baskı altında tutarak herhangi bir zarar vermesine engel olacaklardı. Daha sonra batan gemilerin mürettebatını tahliye edeceklerdi.150

Rus filosu, 23 Şubat 1904 gece saat 2’de Port–Arthur önünde göründü. Ruslar önceki hücumlardan ders çıkartarak limanın ışıklarını söndürmüşler sadece kuvvetli projektörler denizi aydınlatmakta idi. Retvizan zırhlısı limanın girişinde karaya oturmuştu ve geminin ön tarafı batmış olduğundan yüzdürmek mümkün olmadı. Daima atışa hazır bir vaziyette karakol gemisi gibi yan tarafı denize çevrilerek o halde bırakılmıştır. Japonlar, Retvizan gemisini görünce şiddetli top atışına başladılar. Ruslar ise projektörlerin hepsini Japon gemilerinin üzerine çevirdiler. Bu yüzden neferler görevlerini yapmakta zorlandılar. Ne dürbün fayda etti ne de şemsiye Japon gemileri,

146 _{Gökdeniz, a.g.e., s.34.} 147 _{Gökdeniz, a.g.e., s.34.}

148 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, s.351.} 149 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, s.352.} 150 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, ss.352-253.}

Rus gemilerinin savunması karşısında gemilerini belirlenen yerde batıramadılar. Gemilerin kimisi hedef şaşırarak doğuya doğru hareket etti, kimisi mürettebat tarafından batırıldı. Yardıma gelen Japon filosu ise Rus ateşi karşısında geri çekildi. Sandallarla kaçmaya çalışan mürettebat Ruslar tarafından esir alındı veya can verdi. Kaçmayı başaranlar ise tarafsız gemilere sığındı. İçinde sekiz kişi bulunan bir sandal ise Japon donanması tarafından kurtarıldı. 151

Port–Arthur limanını bloklamak için yapılan bu hareket Japonlar açısından başarısız olmuş fakat Japon askerinin kahramanlığını göstermek açısından son derece önemlidir. Rusya açısından değerlendirdiğimizde ise ilk Port–Arthur baskınına göre daha tedbirli olunduğu görülmekteydi. 152

Amiral Togo, bazı Rus gemilerinin liman dışına çıktıklarını öğrenince Port– Arthur önlerine geldi. Retvizan gemisini ve limanı uzaktan bombardıman edecekti. Retvizan gemisi ve Rusların mukavemeti şiddetli oldu. Bombardıman neticesinde limanın bazı yerleri hasar gördü ve üç kişi öldü. Aslına baktığımızda Togo’nun asıl hedefi 25/26 Şubat gecesi Amiral Uriu komutasındaki filonun Şemolpo limanına çıkarmaya yapacağı zaman dikkatleri üzerine çekip Uriu’nun işini kolaylaştırmaktı. Bu açıdan baktığımızda amaç hasıl olmuş idi.153

Rus bahriyesinin en güzide komutanlarından Amiral Makarof, 8 Mart 1904’te Port–Arthur limanına gelerek filo komutanlığını aldı. Amiral Makarof’un gelmesi Rus askerinin moralini bir hayli yükseltmişti. Beraberinde getirmiş olduğu inşaat mühendisler sayesinde Retvizan dahil karaya oturan gemiler yüzdürüldü, yaralı gemiler tamir edildi. Liman dışında daimi bir karakol ve emniyet hizmeti kuruldu. Bu gemiler ile Japon gemiler arasından ufak tefek çatışmalar oldu. Japonlar, 10 Mart 1904’te Port– Arthur’u tekrar bombardıman etti. Fakat cezir zamanına geldiği için Ruslar limanın dışına çıkamadılar. Amiral Makarof, tedbir olarak bilhassa bloklamaya engel olmak amacıyla iki gemi batırdı. Bazı kruvazör ve gambotları methalde demirlemiş ve bordalarını denize vermişti. Amaçları Japon torpido hücumlarını karşılamaktı.154

Japonlar 21/22 Mart gecesi sekiz torpido ile Port–Arthur’a hücum yaptılarsa da başarılı

151 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, ss.355-356.} 152 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, ss.356-357.} 153 _{Gökdeniz, a.g.e., s.37.}

olamadılar. Müteakip günlerde Makarof, Laotişhan yarımadasının güneyine mayın döktürmüş ve bataryalar yerleştirmek suretiyle yeni emniyet tedbirleri almıştı.155

Rus filosu talim yapmak üzere 26 Mart 1904’te talim yapmak üzere Port– Arthur’dan dışarı çıktı. Aynı gece Japonlar dört ticaret gemisi ve dört muhrip tümenini Port–Arthur’un bloklanmasına yolladılar.156 Rus gemileri, Japon filosunu limanın girişine 4 km mesafede iken fark ettiler ve şiddetli bir ateşe başladılar.157 _{Bir tanesini}

batırmışlar daha ileride Japon torpidoları ile karşılaşarak muharebe etmişlerdir. Bunlardan biri aldığı isabetler yüzünden karaya bindirmeye mecbur olmuş ve sonra yüzdürülmüştür. Japonlar, bu harekette pek muvaffak olamadılarsa da bu defa gemiler, limanın giriş civarında batırıldı veya karaya oturdu.158

Ertesi sabah Makarof, limandan dışarı çıktı. Japonlar, Kore’ye asker taşımakta oldukları için Rusların liman dışına çıkmalarından tedirgin olmuşlardı. Bunu önlemek için Amiral Kamimura’yı Rusların nakliyata taarruz harekatına karşı Şantung burnu ile Kore arasındaki sahanın emniyetine memur edildi. Japonlar, Port–Arthur’u bloklama teşebbüslerinden başarısız olunca bu işi mayın maniası ile yapmaya karar verdiler. Havaların kötü gitmesi ile bu işi ancak 12 Nisan 1904’te yapabildiler. Rus bataryaları bu gemileri gördülerse de kendi karakol gemileri zannederek ateş açmadılar. Japon gemileri geri dönüşte Rus karakol gemilerinden birisiyle karşılaşarak batırmıştı. Rus Amiral Makarof, bu hadiselerden haberdar olduktan sonra mayın dökülmüş olduğundan şüphelenerek tarama yapmaya karar verdi. Fakat daha sonra yaralanan ve hücuma uğrayan gemilere yardım etmek için denize çıkmaya karar verdi. Bayan, Askold, Diana ve Novik gemilerini dışarı çıkarttı. Port–Arthur’dan uzaklaştıkları vakit Japonlar tarafından takip edilerek tekrar Port–Arthur’a sığındılar.159 _{Amiral Makarof, zor}

durumda kalan Rus gemilerine yardım etmek ve Japonları etkisiz hale getirmek için daha önceki gemilere ilaveten kendi sancak gemisi Petropavlosk ve Paltova ile birlikte tekrar liman dışına çıkma emrini vermiştir. Süratle hareket etmek gerektiğinden mayın tarama işini ihmal etmişti. Japon Amiral Deva, Rusları mayınlı bölgeye çekmeye çalışıyor, bir yandan da Amiral Togo ile haberleşmekte idi. Bu esnada birden bire

155 _{Gökdeniz, a.g.e., s.39.} 156 _{Gökdeniz, a.g.e., s.39.}

157 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, s.396.} 158 _{Gökdeniz, a.g.e., s.39.}

Amiral Togo’nun donanması ile karşılaştı.160 Makarof, Japonların, Port–Arthur’u topa tutacakları düşüncesiyle geri çekilerek savunma tertibatı alınması emrini verdi. Bu esnada Amiral gemisi Petropavlosk, mayına çarparak baş tarafında duman yükselmeye başlamış ve daha sonra kısa bir süre içerisinde batmıştı.161 _{Bu olaydan sonra amiral}

Makarof dahil olmak üzere 32 subay ve 600 er ölmüş, 10 subay ile 120 er yetişen savaşçılar tarafından kurtarılmıştır. Bu hadise üzerine Rus filosunun sevk ve idaresini Amiral Uthomski devralmıştır.162Makarof’un ölümü Rus askeri üzerinde derin tesirler bırakarak askerlerin moralini bozmuştu.

Amiral Togo, Rusların uğradığı kayıpları ve mayınların etkilerini yakından müşahede etmiştir. Fakat Rus donanmasında meydana gelen karışıklıklardan istifade ederek bir torpido hücumu yaptırmak veya sokularak bir topçu muharebesi yapmak teşebbüsünde bulunulmamıştır. Büyük gemilerle yapılacak böyle bir hareket belki kendisi için de tehlikeli olacaktır. Fakat Ruslara ağır bir darbe fırsatını da kaçırmış oldu.163

Makarof’un ölümüyle Amiral Uthomski görevlendirilene kadar komutayı Aleksiyef üzerine almıştı. Japonlar, 14 Nisan 1904’te tekrar Port–Arthur’a gelerek limanı bombaladılar fakat Rusların karşı saldırısı üzerine geri çekilmek zorunda kaldılar.164

Japonlar, Yalu Nehrini geçtikten sonra Liaotung Yarımadasının doğu sahiline ordu çıkarmaya teşebbüs ettiler. Port–Arhur, Japonların sevkiyat yapacağı iskeleye 60 mil uzaklığındaydı. Amiral Togo, Rusların sevkiyatı engellemeye yönelik herhangi bir taarruz hareketine karşı üçüncü defa bloklama hareketine karar verdi. Bu bloklama girişimi diğerlerine göre daha cesurca bir girişim idi.165

Bu teşebbüs için (2000–3000) tone hacminde 12 gemi hazırlanarak içlerine taşlar doldurulmuş ve hafif toplarla teçhiz edilmişti. Bu tehlikeli görev için binlerce gönüllü yazılmıştı. Her gemiye üç zabit görevlendirilmişti. Filo 2 Mayıs 1904’te düşmanın dikkatini çekmek için muhtelif istikametlerden Port- Arthur’a doğru hareket

160 _{Gökdeniz, a.g.e., ss.40-41.}

161 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, s.413.} 162 _{Gökdeniz, a.g.e., s.41.}

163 _{Gökdeniz, a.g.e., s.42.} 164 _{Gökdeniz, a.g.e., s.42.}

etti. Gece çıkan fırtına gemilerin ilerlemesine engel oldu. Filo komutanı gemilere geri dönmeleri için emir gönderdi. Fakat bu emir sadece dört gemi tarafından anlaşıldı, diğerleri yollarına devam etti. Bu gemiler Rus karakol gemileri tarafından fark edildi ve şiddetli bir ateşe maruz kaldılar. Rus Amiral Aleksiyef, muharebeye bizzat iştirak ederek hücum harekâtını komuta etti. Japon filoları şiddetli fırtınalar yüzünden ancak yarım saat aralıklarla Port–Arthur önlerinde görünerek limanın giriş yerine ilerleyebilmişlerdi. Rusların şiddetli mukavemeti karşısında sadece iki gemi limanın girişine erişerek mürettebat tarafından batırıldı. Diğer gemiler ise mayına çarparak veya Rus ateşi karşısında batırılmıştı. Japonların bu harekatı büsbütün sonuçsuz kalmamıştır. Harekat sonucu batırılan gemiler, zırhlı gemileri ve zırhlı kruvazörleri Port–Arthur limanında hapsetmeyi başarmış sadece küçük gemiler için 100 m çaplı bir hareket alanı sağlıyordu. Bunun sonucunda bloklama harekatı kısmen başarılı olmuştu.166

Savaşa bizzat katılan Pertev DEMİRHAN Paşa, yazdığı değerli eserinde (Japonların Asıl Kuvveti) Japon askerlerinin kahramanlıkları hakkında önemli bilgiler vermektedir.

Harp sırasında düşman tahkimatı üzerine yaptıkları hücumlarda düşmana göre az kuvvette olsalar bile hayatlarını hiçe sayarak büyük bir şiddet ve cesaretle ileriye atılırlar ve düşman ateşinin şiddetine aldırış etmeksizin, hiç telefata bakmayarak hedefi elde etmeye çalışırlardı. Japonlara has sükunet sayesinde hücumlarında hiçbir gürültü, telaş, bağırma çağırma olmazdı; milli nidaları Banzay sedası bile işitilmezdi. Japonlar güya hissiz, kalpsiz, ruhsuz, sessiz birer makineymiş gibi insana hayret verir bir şekilde düşman üzerine atılırlar, mühim bir noktayı veya müdafaa hattını elde etmek için bazen birbirini takip eden hücum hatları ateşe, ölüme ilerlerdi.167

Amiral Togo, kuvvetleriyle ileri üs olarak kullanılan Elyot Adalarına çekmiş, sahil ile ada arasında mayın maniaları tesis etmek, yalancı mayınlar dökmek, ağ ve seren maniaları yapmak suretiyle üssün müdafaasını temin etmiş bulunuyordu. Bundan başka karakol hizmeti çalışmakta ve adanın tepesinde simafor istasyonu iş görmekte idi. Ada Tokyo’ya kablo ile bağlanmıştı. Fakat Togo bu adadan memnun değildi. 5 Mayıs 1904’te karaya çıkardığı askerler ile Yentai limanının batısını zapt ederek Dalny Limanında üs elde etmek için ilerlemeye başladı. İkinci ordu çıktıktan sonra 12

166 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.II, ss.437-438.} 167 _{Demirhan, a.g.e., ss.41-42.}

Mayıs’ta Port–Arthur Mukden yolu tamamen kesilmiş ve 14 Mayıs’ta Port–Arthur’un dış dünya ile bağlantısı kalmamıştı.168

1.5.3.4. Port–Arthur Limanı İçin Yapılan Muharebeler ve Limanın Japonların