Coşima Deniz Muharebesi

Rus Filosu, açık denizde kömür ikmali yaparken geminin çavalyalarla güvertelerine bile kömür yüklenmişti. Bu harekât tarzı doğru olmakla birlikte düşman saldırısı karşısında zor durumda bırakabilirdi. Rus filosunun Viladivostok’a gitmek için iki seçeneği var idi. Birincisi Kore Boğazından geçerek, ikincisi Japonya’nın doğusundan dolaşarak Çugaro Boğazına girerek Vladivostok’a girmekti. Birinci yol 1000 mil daha kısa idi. Fakat her iki yol Japonlar tarafından tutulmuştu. Bununla 249 _{Apatay, a.g.e., s.38.} 250 _{Gökdeniz, a.g.e., s.93.} 251 _{Apatay, a.g.e., s.39.} 252 _{Gökdeniz, a.g.e., s.95.} 253 _{Apatay, a.g.e., s.40.}

beraber Coşima Boğazı daha geniş ve manevra yapmak imkânı nispeten daha fazla idi. Yine bu durumda da Rus gemilerinin Japon gemilerinden gizlenerek hareket etme olanağı yoktu. Çünkü Japonlar, Rusların mevcudiyeti hakkında bilgi sahibi idiler.254 ₂₄

Mayıs’ta havanın bozması, yağmurun şiddetlenmesi görüş mesafesini çok düşürmüş, bu durum Rusları, çok geniş olan Coşima Boğazından Japonlara yakalanmadan geçebilecekleri konusunda ümitlendirmişti. Fakat bir hata yapmışlar ve filo ile birlikte seyreden iki tarafsız kömür gemisini Çin’in Şanghay Limanına göndermişlerdi. Rus Filosunun 25 Mayıs’ta Coşima Adası yakınlarında olabileceği haberi de bu gemilerden alınmış ve tüm dünyaya yayılmıştı.255

Japonlar, Rus filosunun harekete geçmesi üzerine hazırlıklara başlamışlardı. Aşınmış olan top zıvanaları değiştirildi, cephaneler yenilendi, infilak kuvveti fazla olan barutlar hazırlandı, geçmiş muharebelerden ders alınıp talimler yapılarak askerlerin yararlılıkları artırıldı. Diğer taraftan tesisi ettikleri istihbarat şebekeleri vasıtasıyla Rusları adım adım takip ediyorlardı.256

Amiral Togo, Rus filosunun hareketi üzerine çok endişelenmiştir. Çünkü deniz ile bağlantıları kesilir ise Mançurya’daki orduları zor durumda kalacak ve böylece savaşı kaybedeceklerdi. Rusların Port–Arthur filosu, imha olunduğu için Japonlar açısından yapılacak üç iş kalmıştı:

1- Kara ordusunun ikmalini temin etmek.

2- Vladivostok filosunun hareketine engel olmak.

3- Baltık’tan gelmekte olan filonun Vladivostok’a veya Port – Arthur’a girmesine engel olmak.257

Rusları günü gününe takip ettiren Amiral Togo, Kore sahilleri civarını gözetlemek için yardımcı gemilerden iki hat teşkil ettirmişti. Yardımcı kruvazörü, 27 Mayıs’ta sabah saat 5’te Rus donanmasının görüldüğünü, kuzeydoğuya doğru hareket ettiğini ve Kore Boğazının doğusundan geçmekte olduğunu işaret etti.258 _{Bunun üzerine}

Amiral Togo, ilk düşman temas raporunu 27 Mayıs 1905 günü saat 05:05 Tokyo’ya

254 _{Gökdeniz, a.g.e., s.96.} 255 _{Apatay, a.g.e., s.40.} 256 _{Gökdeniz, a.g.e., s.96.} 257 _{Gökdeniz, a.g.e., s.97.}

çektiği mesajda: “Şimdi düşman filosunun gelmekte olduğunu haber aldım. Filom,

derhal çıkış yapacak, düşmana saldıracak ve onu imha edecektir. Hava açık ve güzeldir.

Fakat büyük dalgalar vardır.” Diyerek savaş düzenine geçmişti.259

Rus Amiral Rojestvenski, Japon gemilerinin iki bordodan görünmesi üzerine düşmanın muharebeye hazır olduğunu anladı ve seyir teşkilatından muharebe teşkilatına geçmek üzere işaret kaldırdı. Rus filosu iki kolona halinde seyrediyordu. Amiral Rojestvenski, sancak kolonası ileride olacak şekilde manevra yaptırarak istediği pruva hattını teşkil etmiş oldu. Japonlar, Rus filosunun yaptığı manevra hareketini ya havanın sisli olmasından dolayı göremediler veya fırsat bulamadıkları için taarruz fırsatını değerlendiremediler.260

Rus filosu ile Japon filosu arasındaki mesafe 9000 yarda iken Rus filosundan Orel tarafından yanlışlıkla atılan top atışını Amiralin işareti sayan Rus filosu saldırıya geçti. Japonlar da birkaç salvo ile cevap verdiler. Beş dakikalık ateşin ardından Amiralin cephaneyi israf etmeyiniz emri üzerine ateş keserek uzaklaşmışlardır. Bunun üzerine Rus filosunun Japonları kaçırdık hissiyatı üzerine maneviyatları yükselmiş ve Rus filosu Coşima Boğazına girmiş bulunuyordu. Sis gittikçe kalınlaşıyor, Japon donanması ortalıkta görülmüyordu. Bunun üzerine Amiral Rojestvenski, Vladivostok’a gitmek üzere rota 23 işaretini verdi. 261 _{27 Mayıs gecesi muharebe çanları tekrar}

çalmaya başladı. Rus Amiral, 1. Filoya, düşman üzerine ilerlemesini emretti. Japon filosu gözden kayboldu. Fakat Rus filosu, takip esnasında hatalı manevra yaparak filo içersinden koordinasyonun bozulmasına sebep olarak amiralin istenmediği harp nizamı hâsıldı oldu. Bu durumu fark eden Amiral Togo, Rusların zayıf taraflarına hücum etme kararını almıştı.262

Rus filosu, iki kolona halinde bulunup sancak filosu biraz ilerlemişti. Fakat pruva hattı teşkil etmemişti. Japonların uygunsuz bir zamanda manevra yaptığını gören Amiral Rojestvenski, 8000 yardadan ateş emrini vermişti. Japonlar, bu ateşe hemen cevap vermemişler mesafenin 6600 yardaya düştüğünde karşılık vermişlerdir. Ruslar, Japon hattının çark noktası üzerine ateş birleştirecekleri yerde, hattın ucuna ateş birleştirdiler. Bu doğru doğru bir hareket değildi. Bu suretle müsait bir atış fırsatını

259 _{Apatay, a.g.e., s.42.} 260 _{Gökdeniz, a.g.e., s.107.} 261 _{Gökdeniz, a.g.e., ss.107-108.} 262 _{Gökdeniz, a.g.e., ss.107-109.}

kaçırdılar. Japonlar da bu tehlikeli durumu hiç zayiat vermeden atlattılar. Görülüyorki Togo, muharebeye kötü bir başlangıç yapmıştı.263

Japonlar, daha sonra durumu düzeltmişler etkili ateşlerini Rusların uç gemileri olan Suvarof ile Osliyabya üzerinde birleştirmişlerdi. Ruslar, hemen pruva hattına girmişlerdi.264 _{Bu cihetle her iki düşman filo, birbirine denk bir şekilde iki hat üzerinde}

bulundular. Fakat Japon filosundaki gemiler, bir düzen ve intizam içerisinde hareket ediyorlardı. Düşman ateşi altındaki Rus filosunda ise düzensizlik hâkimdi. Gemiler birbirini takip etmiyor, usulen olması gereken mesafeler çok fazla değişmiş idi.265

Bir saatlik gibi kısa bir süre içerisinde muharebe tekrar başladı. Aslında bu kadar kısa bir zaman zarfında muharebenin sonucu belli olmuştu. Rus gemilerinin en kuvvetlilerinden olan üç kıta gemisi muharebe harici kalmıştı. 266 _{Bütün gün boyunca}

aralıklarla devam eden deniz savaşında Rus muharebe gemisi “Suvarof Muharebe Gemisi” çok sayıda isabet almış, filo komutanı Amiral Rojestvenski de ağır yaralanarak komutayı I. Nikola Gemisindeki Amiral Nebogatof’a devretmişti.267

28 Mayıs sabahı bütün şiddeti ile devam eden savaşta tarihin buhar devrinden sonra kaydettiği en önemli facia oluştu. Harp Tarihine “T” almak diye bu hadise, bütün Japon gemilerinin bir mekik gibi ileri–geri dolaşarak ve kısa mesafeden seri borda ateşleriyle tahrip gücü Ruslarınkinin altı misli yüksek olan patlayıcı maddelere sahip mermiler kullanarak, Rus gemilerinin kolona hattının en öndeki gemisi üzerinde ateşi birleştirdikleri ve teker teker hepsini savaş dışı bıraktıkları yeni taktikler çok başarılı olmuştu.268

Rus gemileri, muharebeyi sürdüremeyecek kadar hasara uğramışlar. Bazı kruvazörler de batmıştır. Örneğin Sevietlana Kruvazörü, Japonlar tarafından batırılmış, Sisoi–Viliki kruvazörü, torpido isabeti almış, gemiye fazla su girdiği için tehlike baş göstermiştir. Daha sonra 28 Mayıs’ta Coşima Adasından 30 mil mesafede batmıştır. Monomah ile Garomoboyye gemileri ise batan gemilerin mürettebatı ile hınca hınç dolu olduğu için savaşmaları güçleşmiştir. Navarin kruvazörü, ağır hasar alarak manevra

263 _{Gökdeniz, a.g.e., s.111.} 264 _{Gökdeniz, a.g.e., s.111.}

265 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.V, s.1339.} 266 _{Ali Fuat, Osman Senai, a.g.e., C.V, s.1340.} 267 _{Apatay, a.g.e., s.42.}

yapması güçleşmiştir. Nahimof Gemisi, 28 Mayıs’ta Coşima Adası civarında batmıştır. Uçakof Kruvazörü, Amrial Nebogatof’u takip etmişse de gemiye giren sular yüzünden sürati düşmüş ve refakatten ayrılmıştı.269

Ruslar, muharebeyi daha fazla devam ettiremeyeceklerini anlayınca gemilerinin direk şapkalarına beyaz sancak çekerek ve harp sancağını indirip, yerine ticari sancak çekerek teslim işareti vermeleri üzerine; Japon Donanma Komutanı karargahından iki subayı I. Nikola Muharebe Gemisine göndererek, Amiral Nebogatof’a teslim olma koşullarını görüşmek üzere sancak gemisi Mikasa’ya davet eder. Davetinde Amiralden bütün gemilerin tekne, makine ve diğer aksamında tahribat yapılmaması hususunda kesin emir vermesini talep eder. Amiral Nebogatof, mesajdakileri aynen kabul etmiş ve teslim koşullarını görüşmek üzere bütün sorumluluğu üzerine alarak Mikasa Gemisine gitmiştir. Amiral Togo ile Amiral Nebogatof arasında yapılan teslim görüşmeleri kolaylıkla ve karşılıklı anlayış içinde bitti.270

Rusların Uçakof zırhlısı komutanı, teslim olmayı kabul etmedi ve muharebeye devam etme kararı aldı. Fakat Japonlar karşısında daha fazla tutunamadı, isabet alan gemi battı. Mürettebatın ise bazıları telef oldu, geriye kalanlarda Japonlar tarafından kurtarıldı.271 _{Rusların teslim şartlarını kabul etmeyen bir diğer kruvazör ise İzumut}

Kruvazörüdür. Bu kruvazör yüksek sürati vasıtasıyla Japonlardan kaçmayı başarmış, Vladivostok’un kuzeyindeki Vladimir Körfezi’ne girerek demirlemiştir. Med zamanı karaya oturduğu için mürettebatı tarafından tahrip edilerek terkedilmiştir. Ruslara ait diğer gemilerde Amerika Birleşik Devletleri’ne ait Filipin Adalarına sığınmışlardı.272

Coşima Deniz Muharebesi’nde Ruslar, 37 gemilik filodan 104.101 ton tutarında 19 gemi kaybetmiş, 41.624 ton tutarında beş gemiyi de esir vermiştir. Personel kaybı da ölü ve yaralı olarak 10.501’dir. Buna karşın Japonların gemi kaybı 1150 ton tutarında üç torpidobot, personel kaybı ise 116’sı ölü ve gerisi yaralı olarak 700’dür.273

269 _{Gökdeniz, a.g.e., s.127.} 270 _{Apatay, a.g.e., ss.43 44.} 271 _{Gökdeniz, a.g.e., s.128.} 272 _{Apatay, a.g.e., ss.45 46.} 273 _{Apatay, a.g.e., s.46.}