Piyasama Mekanizmaları ve İş Yapış Şekillerinin Kullanımı

İşletme, kullanıcılarını sunulan ürünlerin sağladığı fayda konusunda ikna edebilmesi, ürünün işlevselliğine kullanıcılarının güvenini kazanabilmesi, ürünün erişilebilirliği hakkında bilgilendirme ve kullanmaya teşvik etmesi için, ticari işletmeler tarafından benimsenmiş ve geliştirilmiş araçları ve usulleri benimsemesi gerekmektedir. Bu kısımda, yaygınlaştırma gerçekleştirdiği çalışmalar ele alınmaktadır.

4.7.2.3.2.1. Markalama

Sosyal faydaya odaklı ürünler sunmak, tamamen ticari ürünlerin sunumundaki kadar markalamaya önem vermeyi gerektirmeyeceğine ilişkin bir algı olabilir. Nitekim, Prahalad (2009), “Piramidin Altı (Bottom of the Pyramid)” olarak adlandırdığı stratejik yaklaşımında da benzer bir yaklaşıma vurgu yapmaktadır.

Piramidin Altı, gelişmekte olan ülkelerdeki kaynaklara erişme imkanı kısıtlı bireylere yönelik, onların sosyal gereksinimlerini karşılayacak nitelikte ürünler sunarak işletmelerin stratejik üstünlük kazanılabileceğini ifade eden yönetsel bir yaklaşımı ifade eder. Prahalad (2009: 14), bu yaklaşımda, yoksul kesimler üzerinden, sosyal gereksinimleri gidermeye yönelik tasarlanmış ürünler için de “marka bilinci (brand conscious)”nin olduğuna, muhtemel kullanıcıların, markaya önem verdiğine değinmektedir. Rahman vd. (2013) de, Prahalad’ın vurguladığı “marka bilinci” üzerinden gerçekleştirdikleri çalışmalarında, sosyal inovasyon açısından markalamanın önemine işaret etmektedir.

Yukarıda aktarılanlar, Sebit’in markalamaya verdiği önemin dayanağı olarak değerlendirilebilir. Markalamanın, süreç takımlarında olduğu gibi, ürünlerin hedef kitlesi temel alınarak yapıldığı izlenmektedir. Örneğin, önceleri, hem ortaokul hem de lise öğrencilerine yönelik hazırlanan içerikler Vitamin markası ile sunuluyorken, lise öğrencilerinin Vitamin markasını çocuklukları ile ilişkilendirmelerinden dolayı Vitamin’e mesafeli yaklaştıkları gerekçesi ile LiseGo markası yaratılmıştır ve kullanılmaktadır. Okul öncesi dönemde İngilizce öğrenimini desteklemek için tasarlanan içerik ise, içeriğin sunulmasında kullanılan animasyon karakterinin ismi (Teddy) ile sunulmaktadır: Teddy’s Ready.

4.7.2.3.2.2. Kurumsal Sosyal Sorumluluk

İşletme tarafından eğitimin önemi konusunda toplumsal bilinç oluşturmak, alanla ilgili değer yaratıcı faaliyetleri teşvik etmek amacıyla düzenlenen çalışmalar, kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) kapsamında değerlendirilebilir. Bu çalışmalar, işletmenin ürünlerine olana güveni artırmaya yönelik olmakla birlikte, bilgilendirme çalışmalarında olduğu gibi, işletmenin tarafların “paydaş”ı olduğuna ilişkin algıyı da destekleyecek nitelikte yürütülmektedir.

egitim.com Eğitsel Arama Motoru, işletme tarafından etki alanının genişliği ile takdim edilen ve süreğen nitelikli KSS çalışmalarından birisidir. İşletme, bu

sitenin amacını şu şekilde duyurmaktadır:82

“Hedef kitlesini ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim öğrencileri, sınıf ve branş öğretmenleri ile veliler oluşturmaktadır. Misyonu, kullanıcıların amacına ve istedikleri kademeye uygun eğitsel içeriğe hızlı ve güvenli bir şekilde ulaşmalarını sağlamaktır. Arama kutusuna açık ve net yazılan ifadelere uygun arama sonuçları, anlık olarak web’den bulunmakta ve istenen filtrelere uyan sonuçlar kullanıcıya sunulmaktadır.

“Amacımız, Türkiye’deki internet kullanıcılarına eğitim alanında öncü bir arama motoru sunmaktır. Böylece, internette yer alan her çeşit içerik arasından kaliteli ve zengin olanlar ayıklanıp kullanıcıya ulaştırılacaktır. egitim.com Eğitsel Arama Motoru’nun sağladığı olanakların dönüştürücü bir etki yaparak, kaliteli Türkçe eğitsel kaynakları artırması ve var olan kaynakların kalitesini yükseltmesi de hedeflenmektedir.”

vitaminogretmen.com Öğretmen Portali, işletmenin temel KSS

çalışmalarından bir diğeridir. Portal, işletme tarafından öğretmenlerin birbiri ile

etkileşimlerini artırmak, gelişimlerini sağlayacak kaynakları ulaşılabilir kılmak, derslerde kullanabilecekleri materyaller sunmak, öğretmenlerin kendi materyallerini paylaşıma açmaları ve karşılaşılan ya da karşılaşılması muhtemel sorunları tartışmaya açmak ve ortak çözümler geliştirmek için kurulmuştur, işletilmektedir. İşletme, portalin amacını şu şekilde duyurmaktadır:

“vitaminogretmen.com’un amacı, en yalın haliyle, eğitimde kalite standartlarının yükselmesinde sorumluluk hisseden, dönüşümün odağında olduğuna inanan, kendini sürekli yenileyen, çağdaş ve deneysel eğitim yöntemlerine ilgi duyan, paylaşımın değerini bilen tüm aydınlık öğretmenlerin yaşamına değer katmak.”

İşletme, portal üzerinden bilgilendirme amaçlı yapılan etkinliklerin de bir kısmını canlı olarak yayınlamakta, öğretmenlerin etkinliğe uzaktan katılımı sağlamaktadır. Öğretmen, portal üzerinden katılımcılara sorunlarını yöneltebilmekte, görüşlerini iletebilmektedir. Kimi zaman, bu etkinlikler kapsamında, eğitsel ürünler sunan işletmeler etkinliklere katılan okul temsilcileri aracılığıyla okullara yardımlarda bulunmaktadır. Etkinliğe katılamayan temsilciler, portal üzerinden bu yardımlara da ulaşabilmektedir.

Portal, öğretmenleri “dönüştürmek” için kullanılan bir araç olmakla birlikte, daha önce de değinildiği üzere, işletmenin faaliyetlerini tasarlarken gereksinim duyduğu verilerin de kaynağıdır. İşletme portal üzerinden öğretmenlerin (ve dolayısıyla öğrencilerin) beklentilerini izleyebilmekte, ürünlerle olan deneyimlerini takip edebilmektedir.

Öğretmenlerin belirleyecekleri branşa göre görsel içerik üretmelerine yönelik düzenlenen Öğretmenler Üretiyor, öğrencilerin matematik ve fen bilgisi alanında yaratıcı fikirler geliştirmeye teşvik eden Bu Benim Eserim, öğrencilerin kendi belirlediği alanda ortaya koyacağı inovatif düşünce, uygulama, yöntem ya da

yaklaşımları 90 saniye içerisinde sunmalarına dayanan Eğitimde İnovasyon gibi proje yarışmaları da KSS çalışmaları kapsamında değerlendirilebilir. İşletme, bu yarışmalarla, eğitim teknolojilerinin kullanımının öğretmen ve öğrencilerin üretkenliğini artırmadaki önemine vurgu yaparken, tarafları üretmeye de yönlendirmektedir.

İşletme, bu projeleri düzenlerken kamu kurumları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmaktadır. Öğretmenler Üretiyor’u, Milli Eğitim Bakanlığı ile düzenlenen protokol ile gerçekleştirmiştir. Intel ve Öğretmen Akademisi Vakfı da yarışmaya destek sağlamıştır. Bu Benim Eserim’i de Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ile gerçekleştirmiştir. Eğitimde İnovasyon’u ise Türk Eğitim Derneği ile birlikte düzenlemiştir. Bu tür etkinliklerle, işletme, işbirliği kurma becerisini kuvvetlendirmektedir. Nitekim, M1 ve M4 de, bunun önemine vurgu yapmakta, inovasyon sürecinde gereksenen/geliştirilen işbirliklerinin bu sayede kurulduğunu/sürdürüldüğünü vurgulamaktadır.

Örneklerle sunulun bu çalışmalardan, Öğretmen Portali stratejik KSS’ye yakınsarken, diğer çalışmaların, büyük ölçüde KSS içerisinde kaldığını söylemek mümkündür.

Anımsanacağı üzere, stratejik KSS, işletmenin temel faaliyeti ile ilişkilendirilmiş, ticari kazanç sağlamak amacı ile sosyal değer yaratmaya yönelik yürütülen faaliyet bütünüdür. KSS ise, temel faaliyet ile ilişkili değildir. İşletmenin sahip olduğu kaynaklardan bir kısmını sosyal amaçlı faaliyetlerin yürütümüne ayırması ile ilgilidir. Ticari kazanca dolaylı etkisi gözetilmektedir.

Öğretmen Portali, yaklaşımların dönüştürülmesi, kullanıcılara doğrudan erişimin sağlanması, beklenti ve deneyimlerine ilişkin verilerin sağlaması ile stratejik KSS’ye yakınsar (“tam anlamıyla stratejik KSS kapsamındadır” denilememesinin nedeni, ticari kazanç önceliklendirilerek ana faaliyet konusu ile ilişkilendirilmiyor

oluşudur). Eğitsel Arama Motoru ise, aksine, tam bir KSS çalışmasıdır. Öğretmen, öğrenci ve velilerin bilinçlendirilmesine katkı sağlanırken, işletmenin temel faaliyetleri ile bağlantılı bir işleyişi yoktur.

Proje yarışmaları, sosyal inovasyon sürecinin sağlıklı bir şekilde işletilmesinde gereksenen “işbirliği kurma, işbirliğini sürdürme” becerisini geliştirmesi ile stratejik önem arz etmektedir.

Şekil - 13: KSS Spektrumu ve KSS Çalışmalarının Sosyal İnovasyon Sürecine Katkısı

Tarafların dönüştürülmesini, eğitim teknolojilerinin işlevselliğini

benimsemesini bu teknolojileri kullanma becerilerinin artırılmasını sağlaması ile yukarıda ele alınan bilgilendirme çalışmalarını da KSS spektrumuna yerleştirmek mümkündür. Bu çalışmaların, işletmenin “paydaş” algısını kuvvetlendirmesi ve sunulan ürünlerin yaygınlaştırılması ve kullanımını artırması ile stratejik önemi de bulunmaktadır.

Sosyal İnovasyon Stratejik KSS KSS

vitaminogretmen.com egitim.com Proje yarışmaları Bilgilendirme çalışmaları Paydaş algısı Ürünlerin kullanımı/yaygınlaşması İşbirliği kurma, işbirliğini sürdürme becerisi  Gereksinimlere ilişkin veri Kullanıcılara erişim Ürünlerin yaygınlaşması

4.7.2.3.2.3. Satış ve Tutundurma

İşletme, ürünleri hakkında muhtemel kullanıcıları bilgilendirmek, ürünlere ilişkin farkındalıklarını artırmak ve onları ikna etmek adına da birtakım faaliyetler yürütmektedir.

Tutundurma çalışmaları içerisinde en etkili olanı, ürün bağışı olarak görülmektedir. Kamu okullarına yaptığı ve Vitamin Bağışı olarak duyurduğu çalışmalar, İngiltere’nin prestijli ödüllerinden Best Business Awards’un “En İyi İnovasyon (Best Innovation)” kategorisinde ödüle layık görülmüştür.

İşletme, belli dönemlerde satış kampanyaları düzenlemekte, ürün fiyatında indirimler yapmakta, ücretsiz kullanım hakkı tanımaktadır. Vitamin kullanıcılarının sistem üzerinden katılacağı sınavlardan en yüksek puanı alanlara notebook hediye

etmektedir.83 Milli bayram günlerine özel olarak, kimi ürünleri ücretsiz kullanıma

açmaktadır.84

Üyeliklerini sürdürenlere, belli günlerde sınırsız kullanım hakkı

tanımakta, kullanıcıların tüm içeriğe erişimine olanak sağlamaktadır.85

İşletme, ürünlere erişimi kolaylaştırmak için vittrin.com sitesi üzerinden de

satış yapmaktadır. Ayrıca, ürünlere, Microsoft’un mağazasından

(apps.microsoft.com) da erişilebilmektedir. İştiraki olduğu Türk Telekom, müşterilerine, Sebit’in ürünlerine yönlendirecek çeşitli paketler de sunmaktadır.

83 _{“TTNET ve Vitamin’den Karne Hediyeleri!”, http://www.vitaminegitim.com/ilkokul/kampanya-}

duyurular/ttnet-vitamin-karne-hediyeleri.jsp, Erişim tarihi: 19/12/2014.

84_{“Vitamin’den 19 Mayıs'a Özel Kampanya”, http://ekonomi.haber7.com/gundem-}

veriler/haber/1027688-vitaminden-19-mayisa-ozel-kampanya, Erişim tarihi: 19/12/2014.

85 _{“Vitamin, Aboneliğini Sürdürenleri Ödüllendiriyor!”,}

http://www.vitaminegitim.com/ilkokul/kampanya-duyurular/vitamin-odullendiriyor.jsp, Erişim tarihi: 19/12/2014.

4.7.2.4. Öğrenme ve İlerletme: Döngüsellik ve Ölçek