Pirzola bölgesi doku kompozisyonu

Pirzola bölgesindeki doku kompozisyonunun ağırlık-ölçü ve örnekteki oranlarına ait ortalamalar ve standart hatalar Tablo 4.10’da özetlenmiştir.

Tablo 4.10’dan da görülebileceği gibi pirzola bölgesindeki doku kompozisyonundan kas ağırlığı, kemik ağırlığı, kas arası yağ ağırlığı, atılan kısım ağırlığı, göz kası kabuk yağı kalınlığı, kas oranı, toplam yağ oranı, atılan kısım oranı bakımından ırklar arasında gözlenen farklar istatistik olarak önemsiz bulunurken, örnek ağırlığı, kabuk yağı ağırlığı, kaburga üstü kabuk yağı kalınlığı, kemik oranı, kabuk yağı oranı, kas arası yağ oranı bakımından, ırklar arasında gözlenen farklar önemli bulunmuştur.

Örnek ağırlığı bakımından yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemli bulunmuştur (p<0.05). Örnek ağırlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, 782, 781, 763, 896 ve 818 g olarak bulunmuştur. Yalnızca Kıvırcık ve Malya arasında gözlenen fark önemli bulunmuştur. Örnek ağırlığı bakımından en yüksek ortalama değer Malya ırkına ait olup onu sırasıyla, KM, Akkaraman, Dağlıç ve Kıvırcık takip etmektedir.

Tablo 4.10. Pirzola Bölgesindeki Doku Kompozisyonunun Ağırlık-Ölçü ve Oranlarına Ait Ortalamalar ve Standart Hataları

Akkaraman n=9 Dağlıç n=10 Kıvırcık n=10 Malya n=10 KM n=8 Doku Kompozisyonu _{X ± S x X ± S x X ± S x X ±S x X ± S x} Örnek Ağırlığı (g) 782±38.9 ab 781±45.0 ab 763±52.2 b 896±30.2 a 818±36.5 ab Kas Ağırlığı (g) 389±24.4 356±28.3 340±32.8 414±19.0 376±23.0 Kemik Ağırlığı (g) 213±16.1 201±18.6 180±21.6 204±12.5 212±15.1 Kabuk Yağı Ağırlığı (g )

B 130±14.7 AB 150±17.0 B 77±19.8 A 187±11.4 B 107±13.8 Kas Arası Yağı Ağırlığ (g) 17±21.0 44±24.3 135±28.3 49±16.3 95±19.8 Atılan Kısım Ağırlığı (g) 31±4.3 18±5.0 17±5.8 27±3.4 22±4.1 Kas Oranı (%) 49.5±2.42 46.4±2.80 43.8±3.25 46.7±1.88 46.2±2.27 Kemik Oranı (%) 27.2±1.49 a 25.7±1.72 ab 23.9±2.00 ab 22.6±1.16 b 26.2±1.40 ab Kabuk Yağı Oranı (%) 16.1±1.79 AB 19.2±2.07 AB 10.9±2.40 B 21.0±1.39 A 13.1±1.68 B Kas Arası Yağı Oranı (%) 2.6±2.45 b 4.8±2.84 a b 17.0±3.30 a 5.6±1.91 ab 11.0±2.31 ab Toplam Yağ Oranı (%) 18.7±2.81 24.0±3.25 28.0±3.77 26.7±2.18 24.0±2.64 Atılan Kısım Oranı (%) 3.9±0.54 2.4±0.62 2.4±0.72 2.9±0.42 2.7±0.51 Göz Kası Kabuk Yağı

Kalınlığı (mm) 5.91±0.74 5.10±0.85 3.97±0.99 6.43±0.57 5.30±0.69 Kaburga Üstü Kabuk Yağı

Kalınlığı (mm) 8.6±1.01 ab 7.7±1.17 ab 8.9±1.36 ab 10.9±0.78 a 7.3±0.95 b

* Aynı satırda farklı küçük harf taşıyan ortalamalar arasındaki farklar önemlidir (P < 0.05). *Aynı satırda farklı büyük harf taşıyan ortalamalar arasındaki farklar önemlidir (P < 0.01).

Aygün ve Bingöl (2002), damızlık dışı kullanılan Karakaş dişi tokluların örnek (pirzola) ağırlığını, 70 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular ile 80 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular için sırasıyla 0.80, 0.78, 0.82 ve 0.75 kg olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman ve Dağlıç kuzuların örnek ağırlığı ortalaması 70 gün beslenen

ikiz toklular için verilen değerle uyumlu, 80 gün beslenen ikiz toklular için verilen değerden yüksek diğer değerlerden düşük bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların örnek ağırlığı ortalaması 80 gün beslenen ikiz toklular için verilen değere yakın, diğer değerlerden düşük bulunmuştur. Malya kuzuların örnek ağırlığı ortalaması verilen bütün değerlerden yüksek bulunmuştur. KM kuzuları örnek ağırlığı ortalaması ise 80 gün beslenen tekiz kuzular için verilen değere benzer, diğer değerlerden yüksek bulunmuştur.

Kas ağırlığı bakımından yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Kas ağırlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla 389, 356, 340, 414 ve 376 g olarak bulunmuştur. Kas ağırlığı bakımından en yüksek değere Malya ırkı sahip olup, onu sırasıyla, Akkaraman, KM, Dağlıç ve Kıvırcık takip etmektedir.

Aygün ve Bingöl (2002), damızlık dışı kullanılan Karakaş dişi tokluların kas ağırlığını, 70 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular ile 80 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular için sırasıyla, 0.34, 0.34, 0.33 ve 0.32 kg olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman, Dağlıç, Malya ve KM kuzuların kas ağırlığı ortalaması araştırmada verilen bütün değerlerden yüksek bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların kas ağırlığı ortalaması ise verilen değerlere yakın bulunmuştur.

Kemik ağırlığı için yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Kemik ağırlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla 213, 201, 180, 204 ve 212 g olarak bulunmuştur. Kemik ağırlığı bakımından en yüksek ortalama değere Akkaraman ırkı sahip olup, onu sırasıyla KM, Malya, Dağlıç ve Kıvırcık takip etmektedir.

Aygün ve Bingöl (2002), damızlık dışı kullanılan Karakaş dişi tokluların kemik ağırlığını, 70 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular ile 80 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular için sırasıyla 0.14, 0.15, 0.21 ve 0.16 kg olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman, Dağlıç, Malya ve KM kuzuların kemik oranı ortalaması araştırmada 80 gün beslenen tekiz kuzular için verilen değerle uyumlu, diğer değerlerden yüksek bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların kemik ağırlığı ortalaması

araştırmada 80 gün beslenen tekiz kuzular için verilen değerden düşük, diğer değerlerden yüksek bulunmuştur.

Kabuk yağı ağırlığı bakımından yapılan analize göre, ırklar arası farklılıklar önemli bulunmuştur (p<0.01). Kabuk yağı ağırlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, 130, 150, 77, 187 ve 107 g olarak bulunmuştur. Kabuk yağı ağırlığı bakımından Malya ırkının Dağlıç ırkıyla olan farkı önemsizken, Malya’nın diğerlerinden olan farkları önemlidir. Irklar arasındaki diğer farklılıklar önemsizdir. Kabuk yağı ağırlığı bakımından, en yüksek ortalama değere Malya ırkı sahip olup onu sırasıyla, Dağlıç, Akkaraman, KM ve Kıvırcık takip etmektedir.

Aygün ve Bingöl (2002), damızlık dışı kullanılan Karakaş dişi tokluların kabuk yağı ağırlığını, 70 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular ile 80 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular için sırasıyla, 0.17, 0.16, 0.15 ve 0.15 kg olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık ve KM kuzuların kabuk yağı ağırlığı ortalaması araştırmada verilen bütün değerlerden düşük bulunurken, Malya kuzuların kabuk yağı ağırlığı ortalaması araştırmada verilen bütün değerlerden yüksek bulunmuştur.

Kas arası yağı ağırlığı bakımından yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Kas arası yağı ağırlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla 17, 44, 135, 49 ve 95 g olarak bulunmuştur. Kas arası yağı ağırlığı bakımından en yüksek ortalama değere Kıvırcık ırkı sahip olup, onu sırasıyla KM, Malya, Dağlıç ve Akkaraman takip etmektedir.

Aygün ve Bingöl (2002), damızlık dışı kullanılan Karakaş dişi tokluların kas arası yağı ağırlığını, 70 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular ile 80 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular için sırasıyla 0.05, 0.06, 0.04 ve 0.04 kg olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman kuzuların kas arası yağı ağırlığı ortalaması araştırmada verilen değerlerden düşük bulunmuştur. Dağlıç ve Malya kuzuların kas arası yağı ortalaması araştırmada 70 gün beslenen tekiz kuzular için verilen değerle uyumlu, iki kuzular için verilen değerden düşük, verilen diğer değerlerden yüksek

bulunmuştur. Kıvırcık ve KM kuzuların kas arası yağı ağırlı ortalaması, araştırmada verilen bütün değerlerden yüksek bulunmuştur.

Atılan kısım ağırlığı için yapılan analiz sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Atılan kısım ağırlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, 31, 18, 17, 27 ve 22 g olarak bulunmuştur. Atılan kısım ağırlığı bakımından en yüksek değere Akkaraman ırkı sahip olup, onu sırasıyla Malya, KM, Dağlıç ve Kıvırcık takip etmektedir.

Aygün ve Bingöl (2002), damızlık dışı kullanılan Karakaş dişi tokluların atılan ağırlığını, 70 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular ile 80 gün beslenen tekiz ve ikiz toklular için sırasıyla, 0.08, 0.06, 0.07 ve 0.06 kg olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM kuzuların atılan ağırlığı ortalamaları araştırmada verilen tüm değerlerden düşük bulunmuştur.

Göz kası kabuk yağı kalınlığı için yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Göz kası kabuk yağı kalınlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla 5.91, 5.10, 3.97, 6.43 ve 5.30 mm olarak bulunmuştur. Göz kası kabuk yağı kalınlığı bakımından en yüksek değere Malya ırkı sahip olup, onu sırasıyla Akkaraman, KM, Dağlıç ve Kıvırcık takip etmektedir.

Göz kası kabuk yağı kalınlığını Altınel ve ark. (1998), Kıvırcık ve KM kuzular için 5,3 ve 5,2 mm; Akmaz ve ark. (1999), Anadolu Merinosuu kuzuları için 7,95 mm; Esen ve Yıldız (2000), Akkaraman kuzular için 7,94 mm; Özbey ve ark. (2000), Kıvırcık x (Sakız x Mor Karaman) melez kuzuları için 2,83 mm; Tufan ve Akmaz (2001), Kangal Akkaraman ve Akkaraman kuzular için 1,41 ve 2,01 mm; Şahin ve Akmaz (2002), 40 kg kesim ağırlığına sahip Akkaraman kuzuları için 3,68 mm; Yılmaz ve ark. (2002), KM kuzular için 3,29 mm olarak bildirmişlerdir. Denemede kullanılan Akkaraman, Dağlıç ve KM kuzuların göz kası kabuk yağı kalınlığı, Altınel ve ark. (1998), tarafından bildirilen değerlerle uyumlu, Akmaz ve ark. (1999), tarafından ve Esen ve Yıldız (2000), tarafından bildirilen değerlerden düşük, bildirilen diğer değerlerden yüksek bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların göz kası kabuk yağı kalınlığı, Şahin ve Akmaz (2002), ve Yılmaz ve ark. (2002), tarafından bildirilen değerlere yakın, Altınel ve ark. (1998), Akmaz ve ark. (1999), Esen ve

Yıldız (2000), tarafından bildirilen değerlerden düşük, bildirilen diğer değerlerden yüksek bulunmuştur. Malya kuzuların göz kası kabuk yağı kalınlığı, Akmaz ve ark. (1999), ve Esen ve Yıldız (2000), tarafından bildirilen değerlerden düşük diğer bildirilen diğer tüm değerlerden yüksek bulunmuştur.

Kaburga üstü kabuk yağı kalınlığı bakımından yapılan analiz sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemli bulunmuştur (p<0.05). Kaburga üstü kabuk yağı kalınlığına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, 8.58, 7.66, 8.86, 10.89 ve 7.33 mm olarak bulunmuştur. Kaburga üstü kabuk yağı kalınlığı bakımından Malya genotipi ile KM genotipi arasında gözlenen fark dışındakiler önemsiz bulunmuştur. Kaburga üstü kabuk yağı kalınlığı bakımından en yüksek değere Malya ırkı sahip olup onu sırasıyla Kıvırcık, Akkaraman, Dağlıç ve KM takip etmektedir.

Kas oranı bakımından yapılan analize göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Kas oranına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla % 49.46, 46.40, 43.76, 46.69 ve 46.18 olarak bulunmuştur. Kas oranı bakımından en yüksek değere Akkaraman ırkı sahip olup onu sırasıyla Malya, Dağlıç, KM ve Kıvırcık takip etmektedir.

Pirzola bölgesindeki kas oranını Şahin (2005), 25, 30 ve 35 kg besi başlangıç ağırlığındaki Anadolu Merinosu kuzular için sırasıyla, % 45.9, 49.8 ve 45.8 olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman kuzuların pirzola bölgesindeki kas oranı ortalaması Şahin (2005), tarafından 30 kg besi başlangıç ağırlığına sahip kuzular için verilen değere yakın diğerlerinden yüksek bulunmuştur. Dağlıç, Malya ve KM kuzuların pirzola bölgesi kas oranları Şahin (2005), tarafından 25 kg ve 35 kg besi başlangıç ağırlığına sahip kuzular için bildirilen değerlere yakın, bildirilen diğer değerden düşük bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların pirzola bölgesi kas oranı ise Şahin (2005), tarafından bildirilen tüm değerlerden düşük bulunmuştur.

Kemik oranı bakımından yapılan analiz sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemli bulunmuştur (p<0.05). Kemik oranına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla % 27.21, 25,67, 23.93, 22.56 ve 26.21 olarak bulunmuştur. Kemik oranı bakımından Akkaraman ırkının Malya ile arasında gözlenen fark istatistik olarak önemli bulunurken, diğer farklar

önemsiz bulunmuştur. Kemik oranı bakımından en yüksek değere Akkaraman ırkı sahip olup, onu sırasıyla, KM, Dağlıç, Kıvırcık ve Malya takip etmektedir.

Pirzola bölgesindeki kemik oranını Şahin (2005), 25, 30 ve 35 kg besi başlangıç ağırlığındaki Anadolu Merinosu kuzular için sırasıyla, % 22.8, 23.3 ve 23.3 olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman Dağlıç ve KM kuzuların pirzola bölgesindeki kemik oranı ortalaması Şahin (2005), tarafından bildirilen tüm değerlerden yüksek bulunmuştur. Kıvırcık ve Malya kuzuların pirzola bölgesi kemik oranı Şahin (2005), tarafından bildirilen değerlere yakın bulunmuştur.

Kabuk yağı oranı için yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemli bulunmuştur (p<0.01). Kabuk yağı oranına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, % 16.09, 19.19, 10.94, 21.04 ve 13.06 olarak bulunmuştur. Malya ırkının Kıvırcık ve KM ile olan farkları önemliyken, diğer farklar önemsiz bulunmuştur. Kabuk yağı oranı bakımından en yüksek ortalama değere Malya ırkı sahip olup, onu sırasıyla Dağlıç, Akkaraman, KM ve Kıvırcık takip etmektedir.

Pirzola bölgesindeki kabuk yağı oranını Şahin (2005), 25, 30 ve 35 kg besi başlangıç ağırlığındaki Anadolu Merinosu kuzular için sırasıyla, % 14.5, 12.9 ve 14,2 olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman Dağlıç ve Malya kuzuları pirzola bölgesindeki kabuk yağı oranı Şahin (2005), tarafından bildirilen tüm değerlerden yüksek bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların pirzola bölgesi kabuk yağı oranı Şahin (2005), tarafından bildirilen değerlerden düşük bulunmuştur. KM kuzuların pirzola bölgesi kabuk yağı oranı ise Şahin (2005), tarafından 30 kg besi başlangıç ağırlığına sahip kuzular için bildirilen değere yakın, diğer değerlerden düşük bulunmuştur.

Kas arası yağı oranı bakımından yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemli bulunmuştur (p<0.05). Kas arası yağı oranına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, % 2.58, 4.80, 17.04, 5.61 ve 10.96 olarak bulunmuştur. Kas arası yağı oranı bakımından Kıvırcık ırkının Akkaraman’dan olan farkı önemliyken, diğer farklar önemsiz bulunmuştur. Kas arası yağı oranı bakımından en yüksek değere Kıvırcık ırkı sahip olup onu sırasıyla KM, Malya, Dağlıç ve Akkaraman takip etmektedir. Bu durum

Kıvırcık ırkının yerli koyun ırkları içerisinde et kalitesi en iyi ırk olduğu görüşünü desteklemektedir.

Pirzola bölgesindeki kas arası yağı oranını Şahin (2005), 25, 30 ve 35 kg besi başlangıç ağırlığındaki Anadolu Merinosu kuzular için sırasıyla, % 12.5, 10.3 ve 12.6 olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman Dağlıç ve Malya kuzuların kas arası yağı oranı, Şahin (2005), tarafından bildirilen bütün değerlerden düşük bulunmuştur. Kıvırcık kuzuların kas arası yağ oranı, Şahin (2005), tarafından bildirilen bütün değerlerden yüksek bulunmuştur. KM kuzuların kas arası yağı oranı Şahin (2005), tarafından 30 kg besi başlangıç ağırlığına sahip kuzular için bildirilen değere yakın, diğer değerlerden düşük bulunmuştur.

Toplam yağ oranı için yapılan analize göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Toplam yağ oranına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, % 18.67, 23.99, 27.99, 26.65 ve 24.02 olarak bulunmuştur. Toplam yağ oranı bakımından en yüksek değere Kıvırcık sahip olup, onu sırasıyla, Malya, KM, Dağlıç ve Akkaraman takip etmektedir.

Pirzola bölgesindeki toplam yağ oranını Şahin (2005), 25, 30 ve 35 kg besi başlangıç ağırlığındaki Anadolu Merinosu kuzular için sırasıyla, % 27.1, 23.2 ve 26.9 olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman kuzuların pirzola bölgesindeki toplan yağ oranı ortalaması Şahin (2005), tarafından bildirilen değerlerden düşük bulunmuştur. Dağlıç ve KM kuzuların pirzola bölgesindeki toplam yağ oranı ortalaması Şahin (2005), tarafından 30 kg besi başlangıç ağırlığına sahip kuzular için bildirilen değere yakın, diğer değerlerden düşük bulunmuştur. Kıvırcık ve Malya kuzuların pirzola bölgesi toplam yağı oranı Şahin (2005), tarafından 25 kg ve 35 kg besi başı ağırlığına sahip kuzular için bildirilen değerlere yakın, bildirilen diğer değerden yüksek bulunmuştur.

Atılan kısım oranı bakımından yapılan varyans analizi sonuçlarına göre, ırklar arası farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Atılan kısım oranına ait düzeltilmiş ortalamalar, Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM için sırasıyla, % 3.87, 2.42, 2.36, 2.93 ve 2.67 olarak bulunmuştur. Atılan kısım oranı bakımından, en yüksek değere Akkaraman ırkı sahip olup, onu sırasıyla, Malya, KM, Dağlıç ve Kıvırcık takip etmektedir.

Pirzola bölgesindeki atılan kısım oranını Şahin (2005), 25, 30 ve 35 kg besi başlangıç ağırlığındaki Anadolu Merinosu kuzular için sırasıyla, % 2,9, 2,6 ve 2,5 olarak bildirmiştir. Denemede kullanılan Akkaraman kuzuların pirzola bölgesindeki atılan kısım oranı Şahin (2005), tarafından verilen değerlerden yüksek bulunmuştur. Dağlıç, Kıvırcık, Malya ve KM kuzularının pirzola bölgesindeki atılan kısım oranı Şahin (2005), tarafından bildirilen değerlere yakın bulunmuştur.