Terimin en kısa tanımı, zevk için yapılan geziler biçiminde yapılır.
a) Bir bölgeye, ya da bir ülkeye turist çekmek için alınan her türlü önlem demektir
b) Gelir getirici ekonomik sektörlerden biridir.
c) Dinlenme, eğlenme, görme, tanıma, sportif karşılaşmalar yapma, temsil veya konser verme, bilgi ve görgüsünü arttırma gibi amaçlarla; ya da, sadece zevk için yapılan gezi demektir (Doğanay, 2001, s.,11-12).
Pertek geçmiş dönemlerde de yerleşmelere sahne olduğu için, gerek tarihi açıdan, gerekse doğal güzellikleri açısından turizm potansiyeli olan bir yerdir. Daha önceki konularda da bahsettiğimiz gibi ilk önce murat nehri kenarında kurulmuş olan Pertek daha sonra baraj gölünün tutulmasıyla şimdiki yerine taşınmıştır. Bu sebepten dolayı su altında kalan bazı beşeri eserler de olmuştur.
Günümüzde Pertek Đlçe merkezinde olan bazı tarihi eserler ve başlıca özellikleri şöyledir:
1. Pertek Kalesi: Keban Baraj Gölü yapılmadan önce Murat Nehri’nin kıyısında sivri bir kayanın ucunda bulunan kale bugün etrafı çevrili ada görünümündedir. Kuzeyinde bulunan kapıdan kalenin içine girilir. Kalenin içinde bir sarnıç ve bina yıkıntıları mevcuttur. Kalenin çevresinde bulunan çinili odalardan 1071 yılından sonra yöreye hakim olan Mengücekoğulları tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır.
2. Çelbi Ali (Aşağı) Cami: Pertek ilçesinin güneyinde, Murat Irmağının kıyısında 1570’te yaptırılmıştır. Kesme ve moloz taştan yapılan cami, üç kubbeli son cemaat yeri ve tek kubbeli ana mekandan oluşmaktadır. Ana mekanın batısında yer alan
beşik tonozlu mekanın duvarında eyvanlı çeşme ve minare vardır. Çeşme, minare ve son cemaat yeri duvarları, iki renkli kesme taştan yapılmıştır.
Çelebi Ağa Camii, bu bölgenin Keban Baraj Gölü suları altında kalmasıyla, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Restorasyon Bölümü tarafından taşları numaralandırılmak suretiyle Pertek ilçesinin Soğukpınar Mahallesine taşınmış ve burada yeniden monte edilerek kullanıma açılmıştır(Tunceli Đli Çevre Durum Raporu, 2005, s. 85).
3. Bay Sungur (Yukarı) Cami: 1572 yılında yapılmış olan cami Çelebi Ali cami’nin planındadır. Özel bir taş işçiliği gözlenir. Pencereler sivri kemerlerle çevrilidir. Bunların dışında Til köyünde 21. yy. da yapılmış bir Süryani kilisesi ve 18.yy. da yapılmış bir Ermeni kilisesi de mevcuttur. Ayrıca Sağman Köyü’nde 1555 yılında yapılmış olan Sağman cami ve Sağman Kalesi bulunmaktadır (Cengiz, 1985, s. 63-64- 65).
Günümüzde bu eserler arasında en dikkat çeken Pertek Kalesidir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ait olan Pertek Kalesi’nde bugün önemli çalışmalar sürdürülmektedir. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 18.11.2005 tarihli ve 491 no lu kararında kalede restorasyon yapılmasına ilişkin karar alınmıştır. Daha sonra Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından da yapılan çalışmalar denetlenmiştir. Bugün hala restorasyonu devam eden Pertek Kalesinde(Fotoğraf 7) gelecek döneme ilişkin bazı projeler bulunmaktadır. Restorasyon bittiğinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın da izniyle bu alana yapılacak olan yatırımlar ise;
• Amfi Tiyatro • Açık Kent Müzesi • Havuz ve Yürüyüş Yolu • Butik Otel’ dir.
Fotoğraf 7: Restorasyondan Sonra Pertek Kalesinin Son Görünüşü
Bunların dışında çalışma alanımızda yeni bir Turizm girişimi de mevcuttur. Pertek Termal olarak bilinen bu tesis günümüz şartları göz önüne alındığında 6,341 nüfuslu bir ilçe merkezi için büyük bir yatırımdır (Fotoğraf 8).
Termal suyun kullanımı amacıyla ilk olarak 23.08.2004 tarihinde müracaat edilmiştir. 07.09.2007 tarihinde arama ruhsatının alınmasıyla birlikte çalışmalar başlamış, bölgenin jeolojik ve jeofizik etüt çalışmaları yapılmıştır. 2007 ve 2008 yıllarında tespit edilen noktalarda gradyan ve sondaj kuyusu çalışmaları tamamlanmış, kaynak suların gerekli kimyasal analizleri ve raporları yaptırılmıştır. 2009 Şubat ayında ise tesisin kurulacak alanın tahsisi belediye tarafından yetkili firmaya verilmiştir.
Singeç çayı civarından çıkarılan bu Termal su yaklaşık 10 km’lik bir isale hattıyla tesis yerine ulaştırılmıştır (Fotoğraf 9-10).
Fotoğraf 10: Termal Tesis’te Kullanılan Đçme Suyunun Kaynağı (Singeç)
2500 m² oturma alanı ve 5500 m² inşaat alanına sahip kaplıca tesisinde; 4 adet termal havuz (Fotoğraf 13), 2 adet büyük yüzme havuzu, 2 adet aqua havuz (Fotoğraf 12), 2 adet çocuk havuzu, 2 adet jakuzi, 5 adet aile banyosu, kaplıca hamamları, Türk hamamları, sauna, fin hamamı, çamur banyosu, masaj odaları, fitness center, cafe ve dinlenme alanları, çocuk oyun alanı bay ve bayan kuaför, vip restoran, tabldot restoran ve fizik tedavi merkezi bulunmaktadır.
Göl kıyısında ise ; • Piknik alanı
• Açık konser alanı ve yazlık sinema (Fotoğraf 11) • Açık düğün salonu (Fotoğraf 11)
• Yazlık fastfood alanları ve aile çay bahçeleri • Su sporları merkezi
• Apart bungalow konaklama evleri • Yürüyüş ve spor alanları mevcuttur.
Fotoğraf 11: Termal Tesise Ait Açık düğün salonu, Açık konser alanı
Fotoğraf 13: Termal Tesis Đçerisindeki Termal Havuz
Termal su; Banyo kürlerinde, içme kürlerinde ve kombine kaplıca kürlerinde kullanıla bilir. Çıkarıldığı yerde 40–42 ºC olan termal su Tesise ulaştığında 37–38 ºC’ye düşmektedir (Karagülle).
Yaklaşık 10 milyon dolara mal olan bu tesisin gelecekte Pertek Đlçe Merkezine bazı yenilikleri de getireceği projeler arasındadır. Bunların ilki Termal Tesisin en son katında bulunan Fizik Tedavi Merkezi’nin bir hastane olarak hizmet vermesidir. Tunceli Üniversitesindeki bazı Meslek Yüksek Okullarının özellikle Turizm Otelcilik ve Su Ürünleri bölümünün Pertek Đlçe Merkezinde açılması da diğer projeler içerisindedir.
Yine yapılması düşünülen projeler arasında 100 odalık bir otel (Fotoğraf 14) ve 26 adet butik otel de vardır (Fotoğraf 15). Bu projeler içerisindeki otel termal tesisin hemen yanındaki boş araziye yapılması planlanırken, butik oteller ise yine termal tesisin hemen doğusundaki yükseltinin üzerine kurulması planlanmaktadır.
Fotoğraf 14: Termal Tesisin Otel Kısmının Đnşa Edileceği Alan
Fotoğraf 15: Termal Tesisin Butik Otel Kısmının Đnşa Edileceği Alan
Şu anda 150 kişinin istihdam edildiği bu tesis Pertek için hem gelecek vadeden hem de Pertek’in gelişmesine büyük katkı sağlayacak bir turizm merkezidir.
Fotoğraf 16: Tatlı Su Isıtmak Amacıyla Kullanılan Güneş Panelleri
3.1.9 Pertek Đlçe Merkezi’nin Fonksiyon Alanları