PEDİATRİK KALP VE DAMAR HASTALIKLARI
PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Tablo 16. ÇOCUK KALP ve DAMAR CERRAHİSİ KLİNİKLERİNİN ASGARİ DONANIM,
PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Temel Konjenital Kalp Cerrahisi Kompleks Konjenital Kalp Cerrahisi
Tanım
10 kg üzeri kompleks olmayan konjenital kalp defetlerine ve edinsel kalp hastalıklarına total yada palyatif korreksiyon yapılabilen, pediatrik kardiyoloji ve hemodinami laboratuarı bulunan kendi bünyesinde yoğun bakımı bulunan ve bu yoğun bakımda tüm temel monitörizasyon (EKG, ritm, oksijen saturasyonu, invazif kan basıncı, nabız, ateş) yöntemlerine sahip, sıvı ve kan ürünleri replasmanı, entübasyon, kardiyopulmoner resusitasyon yapılabilen kliniklerdir.
İkinci seviyeye ilave olarak yenidoğan - 18 yaş arası çocukların tüm kompleks konjenital yada edinsel kardiyak anomalilerinin total yada palyatif
korreksiyonunun yapılabildiği kliniklerdir.
Hastane bünyesinde 3. Seviye yenidoğan yoğun bakım ünitesi ve 3. Seviye çocuk yoğun bakım ünitesini bulundurmalıdır.
Yatak Sayısı
Servis en az 10 yatak yoğun bakım en az 6
yatak içermelidir Servis en az 15 yatak yoğun bakım en az 8 yatak içermelidir 1 adet seyyar EKG cihazı 1 adet seyyar röntgen cihazı 2 adet pansuman arabası 4 adet tekerlekli sandalye 2 adet ilaç dolabı
5 adet serum sehpası 2 adet çalışma masası
30 adet tüm personel için soyunma dolabı 2 adet resusistasyon arabası
1 adet seyyar ışık kaynağı 2 adet seyyar aspiratör 2 adet laringoskop 2 adet defibrilatör
Mevcut personel sayısına uygun çalışma ve dinlenme odaları
Tüm birimler merkezi oksijen, vakum ve kuru hava sistemi içermelidir.
15 adet karyola 15 adet yatak 15 adet hasta dolabı 15 adet hasta komodini 1 adet seyyar EKG cihazı 1 adet seyyar röntgen cihazı 2 adet pansuman arabası 4 adet tekerlekli sandalye 2 adet ilaç dolabı
5 adet serum sehpası 2 adet çalışma masası
30 adet tüm personel için soyunma dolabı 2 adet resusistasyon arabası
1 adet seyyar ışık kaynağı 2 adet seyyar aspiratör 2 adet laringoskop 2 adet defibrilatör
Mevcut personel sayısına uygun çalışma ve dinlenme odaları
Tüm birimler merkezi oksijen, vakum ve kuru hava sistemi içermelidir.
Tablo 16. ÇOCUK KALP ve DAMAR CERRAHİSİ KLİNİKLERİNİN ASGARİ DONANIM,
PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Yoğun Bakım Donanımı
6 adet tam otomatik elektrikli ve sık sık yer değiştirmeye, sedye gibi kullanılmaya uygun ve dayanıklı hasta karyolası
6 adet hasta yatağı
6 adet erişkin ve pediatrik kullanımına uygun olan volüm kontrollü respiratör cihazı
6 adet 3 basınç, 1EKG 1 Isı ve 1periferik oksijen saturasyonu problu ve kanallı monitör
1 adet ACT cihazı
1 adet seyyar ameliyat lambası 2 adet laringoskop
1 adet seyyar hemodiyaliz cihazı 1 adet soğuk ışık kaynağı 1 adet seyyar röntgen cihazı 1 adet seyyar EKG cihazı 1 adet kan gazları analiz cihazı 1 adet kan elektrolitleri analiz cihazı 2 adet defibrilatör
1 adet derin dondurucu
25 adet infüzyon pompası (perfüzör) 1 adet Benmari cihazı
1 adet seyyar aspiratör cihazı 2 adet negataskop
1 adet resusistasyon arabası
1 adet seyyar arteriel el doppler cihazı 12 adet battaniye
10 adet ısıtıcılı battaniye
2 adet buzdolabı (ayrı derin dondurucu bölmesi olan)
1 adet kan ve ürünleri saklamak için buzdolabı
1 adet pansuman arabası 2 adet tekerlekli sedye 2 adet büyük ilaç dolabı 8 adet hasta başı ilaç dolabı 12 adet serum sehpası 6 adet küçük pansuman seti 1 adet klemp
1 adet dişli pickup 1 adet adi portegü
8 adet tam otomatik elektrikli ve sık sık yer değiştirmeye, sedye gibi kullanılmaya uygun ve dayanıklı hasta karyolası
8 adet hasta yatağı
8 adet erişkin ve pediatrik ve yenidoğan kullanımına uygun olan volüm ve basınç kontrollü respiratör cihazı
8 adet 3 basınç, 1EKG 1 Isı ve 1periferik oksijen saturasyonu problu ve kanallı monitör
1 adet ACT cihazı
1 adet seyyar ameliyat lambası 2 adet laringoskop
1 adet seyyar hemodiyaliz cihazı 1 adet soğuk ışık kaynağı 1 adet seyyar röntgen cihazı 1 adet kan gazları analiz cihazı 1 adet kan elektrolitleri analiz cihazı 2 adet defibrilatör
1 adet derin dondurucu
25 adet infüzyon pompası (perfüzör) 1 adet Benmari cihazı
1 adet intra-aortik balon pompası konsülü*
1 adet seyyar aspiratör cihazı 2 adet negataskop
1 adet resusistasyon arabası
1 adet seyyar arteriel el doppler cihazı 16 adet battaniye
10 adet ısıtıcılı battaniye
2 adet buzdolabı (ayrı derin dondurucu bölmesi olan)
1 adet kan ve ürünleri saklamak için buzdolabı
1 adet pansuman arabası 2 adet tekerlekli sedye 2 adet büyük ilaç dolabı 8 adet hasta başı ilaç dolabı 16 adet serum sehpası 8 adet küçük pansuman seti 1 adet klemp
1 adet dişli pickup 1 adet adi portegü
Kalp ve Damar Hastalıkları 3. Bölüm
Tablo 16. ÇOCUK KALP ve DAMAR CERRAHİSİ KLİNİKLERİNİN ASGARİ DONANIM,
PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Ameliyathane
En az 1 ameliyat odası
1 tabip dinlenme odası, 1 kafeterya mutfak, 1 perfüzyonist odası, 1 depo, 1 personel dinlenme odası, erkek ve kadın soyunma odaları, tuvaletler duşlar
Kadın ve erkek soyunma odalarına giriş non-steril alandan olmalı, ameliyat kıyafeti giyildikten sonra terlik değişimini takiben ayrı bir yerden yarı steril alana çıkılmalıdır.
Merkezi oksijen, hava, vakum sistemi ile ameliyat ve premedikasyon masası bağlantısı
1 yataklı premedikasyon odası
Laminar air flow yada hepafiltre sistemi ile havalandırma
1 adet kateter ve angiografi izlemeye uygun bilgisayar ve donanımı
1 adet intra-aortik balon pompası konsolu 2 adet sternum testeresi elektrikli
2 adet sternum testeresi havalı 1 adet seyyar transport monitörü 1 adet seyyar transport respiratörü 1 adet buhar otoklav
1 adet ameliyat masası 1 adet tavan ameliyat lambası 1 adet seyyar ameliyat lambası 1 adet seyyar aspiratör
1 adet kalp akciğer pompası 1 adet anestezi ventilatörü 1 adet defibrilatör
1 adet etilen oksit sterilizatör için kağıt basma paketleme makinesi
1 adet derin donduruculu buzdolabı En az 2 ameliyat odası
1 tabip dinlenme odası, 1 kafeterya mutfak, 1 perfüzyonist odası, 1 depo, 1 personel din-lenme odası, erkek ve kadın soyunma odaları, tuvaletler duşlar
Kadın ve erkek soyunma odalarına giriş non-steril alandan olmalı, ameliyat kıyafeti giyildikten sonra terlik değişimini takiben ayrı bir yerden yarı steril alana çıkılmalıdır.
Merkezi oksijen, hava, vakum sistemi ile ameliyat ve premedikasyon masası bağlantısı 1 yataklı premedikasyon odası
Laminar air flow sistemi ile havalandırma 1 adet kateter ve angiografi izlemeye uygun bilgisayar ve donanımı
1 adet intra-aortik balon pompası konsolu 1 adet ECMO cihazı
1 adet VAD
2 adet sternum testeresi elektrikli 2 adet sternum testeresi havalı 1 adet benmari cihazı
1 adet derin donduruculu buzdolabı 1 adet seyyar transport monitörü 1 adet seyyar transport respiratörü 1 adet buhar otoklav
2 adet ameliyat masası 2 adet tavan ameliyat lambası 1 adet seyyar ameliyat lambası 2 adet seyyar aspiratör
2 adet kalp akciğer pompası (sentrifugal başlık içeren)
Tablo 16. ÇOCUK KALP ve DAMAR CERRAHİSİ KLİNİKLERİNİN ASGARİ DONANIM, PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Ameliyathane
1 adet ameliyat masası ve kalp akciğer pompası için ısıtıcı soğutucu
6 adet infüzyon pompası (perfüzör) 2 adet ameliyat malzeme masası 1 adet negatoskop
1 adet cerrahi set otomatik yıkama makinesi 1 adet ACT cihazı
2 adet seyyar tekerlekli sedye 8 adet serum askısı
1 adet etilen oksit sterilizatör için kağıt basma paketleme makinesi
2 adet ameliyat masası ve kalp akciğer pompası için ısıtıcı soğutucu
15 adet infüzyon pompası (perfüzör) 4 adet ameliyat malzeme masası 2 adet negatoskop
1 adet cerrahi set otomatik yıkama makinesi 1 adet ACT cihazı
Cerrahi Setler
2 adet açık kalp cerrahi seti 20 adet klemp
20 adet çamaşır klempi 10 adet dişli Mikulicz klempi 4 adet tubing klemp
1 adet dren klempi 2 adet aortik kros klemp 1 adet Satinsky klempi 1 adet Semb klemp 2 adet Alis klempi 1 adet side bitting klemp 1 adet Duval klempi
2 adet dissektör farklı boyda (right angle klemp) portegüler
-2 adet adi portegü
-1 adet sternum tel portegüsü -1 adet vasküler portegü -2 adet vasküler ince pickup Makaslar
-1 adet Mayo makası -1 adet Metzenbaum makası -2 adet ince disseksiyon makası -1 adet uzun makas
-1 adet bandaj makası 1 adet sternum ekartörü 1 adet İma hazırlama ekartörü 2 adet Farbeuf ekartör
3 adet kaşık ekartör (aort cerrahisi için) 1 adet sol atrium ekartörü
1 adet sağ atrium ekartörü 1 adet otomatik cilt ekartörü 1 adet nerve hook (blunt) 1 adet küret
8 adet Hegar buji (4-11 numaralar)
3 adet bisturi sapı (11, 15, 21 no bistürilere uygun) 2 adet ameliyat ışığı holder
1 adet tepsi
4 adet açık açık kalp cerrahi seti 20 adet klemp
20 adet çamaşır klempi 10 adet dişli Mikulicz klempi 4 adet tubing klemp
1 adet dren klempi 2 adet aortik kros klemp 1 adet Satinsky klempi 1 adet Semb klemp 2 adet Alis klempi 1 adet side bitting klemp 1 adet Duval klempi
2 adet dissektör farklı boyda (right angle klemp) portegüler
2 adet adi portegü
1 adet sternum tel portegüsü 1 adet vasküler portegü 2 adet atraumatik portegü pickuplar
2 adet dişli pickup 1 adet dişsiz pickup 2 adet DeBakey pickup 1 adet Russian pickup 2 adet vasküler ince pickup Makaslar
1 adet Mayo makası 1 adet Metzenbaum makası 2 adet ince disseksiyon makası 1 adet uzun makas
1 adet bandaj makası 1 adet sternum ekartörü 1 adet İma hazırlama ekartörü 2 adet Farbeuf ekartör
3 adet kaşık ekartör (aort cerrahisi için) 1 adet sol atrium ekartörü
1 adet sağ atrium ekartörü 1 adet otomatik cilt ekartörü 1 adet nerve hook (blunt) 1 adet küret
8 adet Hegar buji (4-11 numaralar)
3 adet bisturi sapı (11, 15, 21 no bistürilere uygun) 2 adet ameliyat ışığı holder
1 adet tepsi
Kalp ve Damar Hastalıkları 3. Bölüm
Tablo 16. ÇOCUK KALP ve DAMAR CERRAHİSİ KLİNİKLERİNİN ASGARİ DONANIM,
PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Cerrahi Setler
1 adet tas 1 adet küçük tas 1 adet tel keskisi
2 adet konjenital cerrahi seti 3 adet Castroviejo portegü 1 adet hemoclips applier 1 adet metzenbaum makası 1 adet Castroviejo makası 1 adet reverse Castroviejo makası 5 adet vascular penset
6 adet ince prob (1, 1.5, 2, 2.5mm çaplı) kutusu ile birlikte
2 adet eğri 14 G künt uçlu iğne
3 adet vasküler metal buldog klemp (Dietrich) 1 adet tepsi
1 adet vasküler cerrahi seti 1 adet ring forceps
2 adet yumuşak vasküler klemp 2 adet uzun klemp
2 adet Cooley klempi 4 adet dissektör (right angle) 2 adet vasküler portegü 2 adet atraumatik portegü 2 adet dişsiz penset 2 adet orta boy penset 2 adet uzun Debakey penset 2 adet vasküler penset 1 adet Mayo makası
1 adet ince disseksiyon makası 1 adet Metzenbaum makas
1 adet tas 1 adet küçük tas 1 adet tel keskisi
4 adet konjenital cerrahi seti 3 adet Castroviejo portegü 1 adet hemoclips applier 1 adet metzenbaum makası 1 adet Castroviejo makası 1 adet reverse Castroviejo makası 5 adet vascular penset
6 adet ince prob (1, 1.5, 2, 2.5mm çaplı) kutusu ile birlikte
2 adet eğri 14 G künt uçlu iğne
3 adet vasküler metal buldog klemp (Di-etrich)
1 adet tepsi
2 adet vasküler cerrahi seti 1 adet ring forceps
2 adet yumuşak vasküler klemp 2 adet uzun klemp
2 adet Cooley klempi 4 adet dissektör (right angle) 2 adet vasküler portegü 2 adet atraumatik portegü 2 adet dişsiz penset 2 adet orta boy penset 2 adet uzun Debakey penset 2 adet vasküler penset 1 adet Mayo makası
1 adet ince disseksiyon makası 1 adet Metzenbaum makas
Cerrahi Setler
1 adet uzun makas 1 adet safen makası 2 adet ince Farabeuf ekartör 2 adet Farabeuf ekartör 2 adet Rue ekartör 4 adet Deaver ekartör 1 adet otomatik cilt ekartörü 2 adet bistüri sapı
2 adet lamba holder
1 adet ven stripper (değişik ebatlı başlıkları ile) 1 adet ven valvotom seti (disposable sarf olarak temin edilebilir)
1 adet tepsi 1 adet tas
2 adet Dietrich buldog klemp 1 adet dren pensi
2 adet küçük cerrahi set:
2 adet klemp
1 adet uzun dren klempi 1 adet bistüri sapı 1 adet adi portegü
1 adet otomatik cilt ekartörü 1 adet dişli pickup
1 adet dişsiz pickup 1 adet kaba makas (Mayo) 1 adet Metzenbaum makas
1 adet uzun makas 1 adet safen makası 2 adet ince Farabeuf ekartör 2 adet Farabeuf ekartör 2 adet Rue ekartör 4 adet Deaver ekartör 1 adet otomatik cilt ekartörü 2 adet bistüri sapı
2 adet lamba holder
1 adet ven stripper (değişik ebatlı başlıkları ile)1 adet ven valvotom seti (disposable sarf olarak temin edilebilir)
1 adet tepsi 1 adet tas
2 adet Dietrich buldog klemp 1 adet dren pensi
2 adet küçük cerrahi set:
2 adet klemp
1 adet uzun dren klempi 1 adet bistüri sapı 1 adet adi portegü
1 adet otomatik cilt ekartörü 1 adet dişli pickup
1 adet dişsiz pickup 1 adet kaba makas (Mayo) 1 adet Metzenbaum makas
Tablo 16. ÇOCUK KALP ve DAMAR CERRAHİSİ KLİNİKLERİNİN ASGARİ DONANIM, PERSONEL VE HİZMET STANDARTLARI
Bulunması gereken laboratuarlar
1) Genel laboratuarlar a) Radyoloji
i) DSA laboratuarı- bir dış merkezle anlaşılabilir.
ii) MR ve CT laboratuarı-bir dış merkezle anlaşılabilir.
3) Efor testi Laboratuarı ve Holter Monitoring
4) Kateter Angiografi ve Hemodinami laboratuarı
5) Ekokardiyografi
6) Noninvasiv damar laboratuarı
(periferik dupplex scan) –bir dış merkezle anlaşılabilir.
1) Genel laboratuarlar a) Radyoloji
i) DSA laboratuarı- bir dış merkezle anlaşılabilir.
ii) MR ve CT laboratuarı-bir dış merke-zle anlaşılabilir.
3) Efor testi Laboratuarı ve Holter Moni-toring
4) Kateter Angiografi ve Hemodinami laboratuarı
5) Ekokardiyografi
6) Noninvasiv damar laboratuarı (per-iferik dupplex scan) –bir dış merkezle anlaşılabilir.
Personel Standardı Uzman Tabip
1- KKC konusunda tecrübeli 4 (dört) Kalp Damar Cerrahı bulunmalı ve bunlardan birisi en az 5 yıllık tecrübeye sahip olmalı 2- Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
3- Anesteziyoloji ve Reanimasyon 4- Çocuk Kardiyolojisi
1- KKC konusunda tecrübeli 4 (dört) Kalp Damar Cerrahı bulunmalı ve bunlardan birisi en az 5 yıllık tecrübeye sahip olmalı
2- Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları 3- Anesteziyoloji ve Reanimasyon 4- Çocuk Kardiyolojisi
5- Yenidoğan ve diğer pediatri yan dallarının uzmanları
Perfüzyonist
Pediatrik perfüzyon konusunda tecrübeli 2
perfüzyonist Pediatrik perfüzyon konusunda tecrübeli 2 perfüzyonist
Hemşire
Günün her saatinde her üç yatak için en az bir hemşire veya eşdeğer sağlık memuru
Günün her saatinde her iki yatak için en az bir hemşire veya eşdeğer sağlık
memuru
Kalp ve Damar Hastalıkları 3. Bölüm
KAYNAKLAR
1- Friedman WF, Silverman N. Congenital heart disease in infancy and childhood. In: Braunwald E, Zipes DP, Libby P, eds. Heart Disease. Philadelphia, PA: WB Saunders, 2001:1505-91.
2- Flyer D. Report on the New England Regional Infant Cardiac Program. Pediatrics 1980; 65:375-22.461.
3- American Academy of Pediatrics, Section on Cardiology and Cardiac Surgery. Guidelines for Pediat-ric Cardiovascular Centers. PEDIATRICS 2002 Vol. 109 No. 3:544-549
4- Mortality rates after surgery for congenital heart defects in children and surgeons’ performance. J Stark, S Gallivan, J Lovegrove, J R L Hamilton, J L Monro, J C S Pollock, K G Watterson Lancet 2000;
355: 1004–07
5- Management of the Pediatric Postoperative Cardiac Surgery Patient Dorothy M. Beke, RN, MS, CPNPT, Nancy J. Braudis, RN, MS, CPNP, Patricia Lincoln, RN, MS Crit Care Nurs Clin N Am 17 (2005) 405 – 416
6- Optimal structure of a congenital heart surgery department in Europe. Daenen W, Lacour-Gayet F, Aberg T, Comas JV, Daebritz SH, Di Donato R, Hamilton JR, Lindberg H, Maruszewski B, Monro J; EACTS Congenital Heart Disease Committee. Eur J Cardiothorac Surg. 2003 Sep;24(3):341-2.
7- The Aristotle Score for Congenital Heart Surgery Francois Lacour-Gayet, David Clarke, Jeffrey Ja-cobs, William Gaynor, Leslie Hamilton, Marshall JaJa-cobs, Bohdan Maruszewski, Marco Pozzi, Thomas Spray, Christo Tchervenkov, Constantine Mavroudis, and the Aristotle Committee Pediatric Cardiac Surgery Annual of the Seminars in Thoracic and Cardiovascular Surgery, Vol 7, 2004: pp 185-191
8- Risk Factors for Higher Cost in Congenital Heart Operations Ross M. Ungerleider, MD, A. Resai Ben-gur, MD, Amy L. Kessenich, BSN, Richard J. Liekweg, MBA, Ellen M. Hart, RN, Beth A. Rice, PNP, Coleen E. Miller, MSN, Nancy W. Lockwood, RN, Sheryl A. Knauss, RN, James Jaggers, MD, Stephen P. Sanders, MD, and William J. Greeley, MD Ann Thorac Surg 1997;64:44 –9
9- European Cardiovascular Disease Statistics – British Heart Foundation and European Heart Network – 2005
10- T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı 2008 11- American Heart Association Heart Disease – Stroke Statistics 2010 update
12- The Aristotle Score for Congenital Heart Surgery Francois Lacour-Gayet, David Clarke, Jeffrey Jacobs, William Gaynor, Leslie Hamilton, Marshall Jacobs, Bohdan Maruszewski, Marco Pozzi, Thomas Spray, Christo Tchervenkov, Constantine Mavroudis, and the Aristotle Committee Pediatric Cardiac Surgery Annual of the Seminars in Thoracic and Cardiovascular Surgery, Vol 7, 2004: pp 185-191.
YOĞUN BAKIM
HİZMETLERİ
4. Bölüm
Yenidoğan ve Perinatal Merkezler
Uzm. Dr. Ahmet Yağmur BAŞ (Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları E.A.H.) Prof.Dr.Uğur DİLMEN (Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Hastalıkları E.A.H.) Doç.Dr.Nuri DANIŞMAN (Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Hastalıkları E.A.H.) Uzm.Dr.Şevki ÇELEN (Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Hastalıkları E.A.H.) Uzm. Hemş. Rabiye GÜNEY (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü)
Çocuk Yoğun Bakım
Doç.Dr. Tolga KÖROĞLU (Dokuz Eylül Üni. Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hast. A.D.) Uzm. Hemş. Rabiye GÜNEY (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü)
Uzm. Dr. Semih Dinçer YETİŞ (Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları E.A.H.)
Erişkin Yoğun Bakım
Prof.Dr. Muhammet GÜVEN (Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi) Yard.Doç.Dr. Melda TÜRKOĞLU (Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi) Doç. Dr. Seval İZDEŞ (Ankara Atatürk E.A.H.)
Uzm.Ümit CEVHER (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü) Aziz KÜÇÜK (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü)
Gülden BAYRAKTAR (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü)
Prematüre Retinopatisi
Uzm. Dr. Ahmet Yağmur BAŞ (Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları E.A.H.) Prof.Dr. Fatih Mehmet MUTLU (Ankara GATA Göz Hastalıkları A.D.)
Uzm. Hemş. Rabiye GÜNEY (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü) Uzm.Dr. Zuhal TUNAY (Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Hastalıkları E.A.H. Göz Hastalıkları Uzm.)
Prof.Dr.Faruk ÖZTÜRK (Ankara Ulucanlar Göz E.A.H.) Uzm.Dr.Hakan TIRHIŞ (Ankara Ulucanlar Göz E.A.H.)
Katkıda Bulunanlar
Mesut KOÇAK (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü) Uğur TEKKANAT (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü) Fatıma ŞAHİN (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü) Bölüm Editörleri
Yoğun Bakım Hizmetleri 4. Bölüm