Kalp-Damar hastalıkları (KDH) birçok Avrupa ülkesinde orta ve ileri yaş grubunda en önemli mortalite nedenidir ve küresel ölümlerin % 30’unu teşkil etmektedir (Şekil 1). Bu ölümlerin % 80’i düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmiştir (1).
* Kaynak Dünya Sağlık Örgütü 2006
Kanser, Kr.Solunum Sistemi Hastalıkları, Diyabet,
Kardiyovasküler Hastalıklar Yaralanmalar
% 30
% 30
% 22
% 9
% 9
Şekil 1. 2005 Yılı Küresel Ölüm Nedenleri Dağılımı
Kalp ve damar hastalıklarının klinik tedavisi maliyetli ve uzun sürelidir. Kalp ve damar hastalıkları bireyleri yaşam yıllarının orta döneminde etkilemektedir. Bu durum, en verimli yıllarında bulunan nitelikli insan kaynaklarına zarar vermektedir. Ülkelerin üretimini ve do-layısıyla ekonomik gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Kalp ve damar hastalıklarının, Avrupa Birliği (AB) ekonomisine yılda ortalama 170 milyar Avro, birey başına ise yılda ortalama 372 Avro dolayında ilave bir yük getirdiği tahmin edilmektedir. Kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümler ve iş gücü kayıpları nedeniyle üretim kaybının AB için 35 milyar Avro civarında olduğu hesaplanmaktadır. Bunun 24. 4 milyar Avro’sunun ölümlere, 10.6 milyar Avro’sunun da çalışamamaya bağlı ekonomik kayıplar olduğu tahmin edilmektedir (2). Koroner kalp hastalıklarının maliyeti; İngiltere’de yılda yaklaşık 1.7 milyon pound (3), Avustralya’da 894 milyon $ (4), Kanada’da 2,076 milyon $ (5) olarak bildirilmiştir.
Amerikan Kalp Derneği’nin 2010 yılı verilerine göre; yaklaşık 81.1 milyon Amerikalı ye-tişkinde bir veya daha fazla kardiyovasküler hastalığın (KVH) mevcut olduğu, bunların yak-laşık 38.1 milyonunun 60 yaş ve üstü yaş grubunun oluşturduğu, koroner arter hastalığının 17.6 milyon, konjenital kalp defektin ise 650 bin ila 1.3 milyon olduğu ortaya konulmuştur (6). Koroner kalp hastalıklarının (KKH) ülkelere göre insidansı ve prevalansı Tablo 1’de özetlenmiştir (7).
Giriş
Tablo 1. Koroner Kalp Hastalıklarının Ülkelere Göre İnsidansı ve Prevalansı
Ülke Koroner Kalp Hastalığı
Prevalansı (%) Koroner Kalp Hastalığı İnsidansı (%)
USA 5,7 0,41
Fransa 4,8 0,44
İngiltere 4,8 0,44
Almanya 4,8 0,44
İspanya 4,8 0,43
Lübnan 4,7 0,43
İtalya 4,6 0,42
Belçika 4,6 0,42
Türkiye 3-4 (3.3-3.5 milyon) 0,3-0,41 ( 300-400 bin)
Yeni Zellanda 4,3 0,4
Avusturya 1,8 0,17
Kalp ve damar hastalıkları, bugün için tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en başta gelen ölüm nedenlerinden birisidir (Şekil 2).
Şekil 2. 2000 yılı Ölüm Sayılarının Hastalık Nedenlerine Göre Dağılımı
Enfeksiyon Hastalıkları Yaralanmalar
Kanserler Ölüm
Solunum Sistemi Hastalıkları Diabet
Kardiyovasküler Hastalıklar 56.250
25.025 9.549
38.071 34.211
205.457
2009-2013 yıllarını kapsayan, Bakanlığımızın İkinci Beş Yıllık Eylem Planı’nda “Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi” faaliyetlerine geniş yer verilmiş, Koruyucu ve Temel Sağlık Hizmet-leri içerisinde; “Halkımızın sağlığına yönelik tehditHizmet-leri azaltmak ve sağlığı geliştirmek” stra-tejik amaç olarak belirlenmiş ve “Daha iyi bir gelecek için sağlığın geliştirilmesi ve sağlıklı hayat programlarına tüm halkımızın erişimini sağlamak” hedef olarak yer almıştır.
Kalp ve Damar Hastalıkları 3. Bölüm
Şekil 3. Koroner Arter Hastalığı Sayısındaki Yıllık Değişimi
KKH Havuzu
3.1 Milyon Kroner Ölüm 190 Bin Yeni Kroner Olay 390 Bin
300 bin
100 bin
90 bin
Ulusal Kalp Sağlığı politikası doğrultusunda yapılacak olan ulusal plana göre kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi (KVC) hizmetlerinin geliştirilmesi ve nitelikli hizmet verilmesi ama-cıyla, Bakanlığımız bünyesinde 29 ilde bölgesel olarak planlanan kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi merkezi çalışmalarının koordinatör hastaneler tarafından desteklenerek kurulma-sı ve personelin eğitiminin tamamlanmakurulma-sı 28 Eylül 2007 tarih ve 8936 sayılı Makam Onayı ile sağlanmıştır. Yeni açılan kalp cerrahisi - anjiyografi merkezleri ve bunların koordinatör hastaneleri Tablo 2’de gösterilmektedir.
I. Kalp Cerrahisi+Anjiyografi Yapılan Merkezler
1990 yılında Türk Kardiyoloji Derneği tarafından başlatılan “Türk Erişkinlerinde Kalp Hastalığı ve Risk Faktörleri (TEKHARF)” taraması, ülkemizdeki kalp ve damar hastalıkları-nın sıklığı, cinsiyete, yaş gruplarına, yerleşim birimlerine ve dağılımına göre inceleyen geniş kapsamlı tek çalışmadır (8). Bu çalışmaya göre; 2008 yılında erişkinlerimizde koroner olay-ların sayısal dinamiği şu şekilde değerlendirilmiştir: Ülke genelinde yılda 390 bin civarında koroner olay meydana gelmektedir. Bunların derhal fatal cereyan eden 90 bini çıkarılınca, 300 bin nonfatal koroner olaylı hasta tedaviye aday kalmaktadır. Bunların da dahil olduğu 3.1 milyon koroner hastadan yaklaşık 90 bini hayatını yitirmektedir. Buna göre, toplam koroner hastası sayısının yılda 200 bin kadar artmakta olduğu belirtilmiştir (Şekil 3) (8).
Tablo 2. KVC Merkezleri ve Koordinatör Hastaneler
Denizli Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor Muş Devlet Hastanesi
Gaziantep Cengiz Gökçek Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor
Ordu Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor
Malatya Devlet Hastanesi Bypass başlamadı.
Ankara Numune Eğitim ve Araştırma
Hastanesi Bypass başlamadı.
Aydın Devlet Hastanesi Bypass başlamadı.
Samsun Mehmet Aydın Eğitim ve Araştırma
Hastanesi Bypass yapılıyor
Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass yapılıyor Ankara Atatürk
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Kayseri Eğitim ve Araştırma hastanesi Bypass yapılıyor Rize Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass yapılıyor Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi Bypass yapılıyor
BURSA Bursa Yüksek İhtisas Hastanesi
Balıkesir Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi
(koordinasyon çalışmasından çıkarıldı.) Bypass yapılıyor.
İSTANBUL
Kartal Koşuyolu Yük-sek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass yapılıyor Mersin Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hast. Bypass yapılıyor Van Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hast. Bypass yapılıyor
Sakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass başlamadı.
İstanbul Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi EAH
Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass yapılıyor Sivas Numune Hastanesi Bypass yapılıyor Adana Numune Eğitim ve Araştırma
Hastanesi (koordinasyon çalışmasından
çıkarıldı.) Bypass yapılıyor
Kahramanmaraş Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass yapılıyor Trabzon Ahi Evran Göğüs Kalp ve Damar
Cerrahi EAH (koordinasyon çalışmasından
çıkarıldı.) Bypass yapılıyor
İZMİR Atatürk EAH Kütahya Evliya Çelebi Devlet Hastanesi Bypass yapılıyor KONYA Selçuk Üniversitesi
Tıp F. Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Bypass yapılıyor Batman Bölge Devlet Hast. Bypass başlamadı.
Bypass başlamadı.
ERZURUM Erzurum Bölge EAH Erzincan Ünv. Mengücek Gazi EAH Bypass başlamadı.
Kalp ve Damar Hastalıkları 3. Bölüm
Ülkemizde toplam 46 ilde açık kalp cerrahisi yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığına ait 40 hastane (SB), üniversitelere ait 45 hastane, özel sektöre ait 122 hastane bünyesinde ol-mak üzere, toplam 207 merkezde açık kalp cerrahisi yapılol-maktadır (Grafik 1). Türkiye’de nüfusunun tamamı için 350.537 kişiye bir merkez düşerken, İngiltere’de 1.505.237 kişiye bir merkez düşmektedir (Grafik 2). Klinik olarak incelendiğinde eğitim araştırma hastanele-rin (EAH) deki her şeflik bir klinik olarak, üniversite ve özel hastaneler için de ameliyathane ve uzman tabip sayıları ölçüt alındı. Bu doğrultuda incelendiğinde ülkemizde üniversiteler-de 71 klinik, SB hastanelerinüniversiteler-de 58 klinik, özel hastanelerüniversiteler-de 133 klinik olmak üzere toplam 262 açık kalp cerrahisi yapan klinik mevcuttur.
Grafik 1
Türkiye deki KVC Merkezlerinin Ku-rumlara göre Dağılımı
Grafik 2
Ülkelere Göre Merkez Başına Düşen Nüfus:
Üniversite Özel Hastane Toplam Merkez 40
Sayısı 44 122 207
0 50 100 150 200 250
0 200000 400000 600000 800000 1000000 1200000 1400000 1600000
Türkiye Belçika
Avustura
lya USA
Almany a