Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Diğer Terapi

Otizm spektrum bozukluğunun yaygınlık oranının artması OSB olan bireylere yönelik çalışmaları da arttırmıştır. Davranışsal sorunları ortadan kaldırmak amacıyla birçok program geliştirilmiştir. Otizm spektrum bozukluğunun belirli bir klinik seyrinin olmaması farklı eğitim, terapi ve tedavi uygulamalarının gelişime yol açmaktadır. OSB olan bireylerin çoğunda ortak şekilde işlevsellik gösteren uygulama yoktur. Erken yaşta eğitim tüm otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde bilinen en etkili yöntemdir. Eğitimin yanında çeşitli uzmanlarca geliştirilen tamamlayıcı terapi uygulamaları da mevcuttur. Terapi uygulamaları çocuğun ilgi ve yeteneklerine uygun olarak geliştirilmektedir.

1.1.10.1. Egzersiz ve Atletik Terapi

Otizm spektrum bozukluğunun karakteristik özelliklerinde bedensel bir engel yoktur. OSB olan çocuklar akranları gibi enerji doludur. Egzersiz ve spor aktiviteleri bireyin sosyalliğini arttırmaktadır. Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde de fiziksel

29

aktivitelere yönelik ilgi vardır. Bu ilgiyi kullanarak bireyin grup aktivitelerine katılımının artması, sosyal ve iletişimsel becerilerin gelişmesi sağlanmaktadır. Spor aktiviteleri fiziksel ve duygusal olarak bireyi rahatlatmaktadır. Öğretim tekniklerinin etkinliğini arttırmaktadır (Quinn, 2016: 90). Cox ve arkadaşlarının (2011) yapmış oldukları araştırmada dersten önce yapılan 15 dakikalık yürüme ve koşma egzersizi ders sırasında çocukların doğru yanıt verme oranını arttırdığını ortaya koymuştur (Cox vd., 2011; akt. Kırcaali-İftar, 2015: 63). Otizm spektrum bozukluğuna sahip çok sayıda birey spor alanında rekorlar kırmıştır.

1.1.10.2. Hayvan Terapisi

Hayvanlar çocuklar üzerinde uyarıcı etkiye sahip olup dikkatini arttırmakta ve öğrenme yeteneklerini geliştirebilmektedir. Hayvan terapisi otizm spektrum bozukluğu olan bireye, motor koordinasyon becerilerinde ve kas gelişiminde destek olmaktadır. Hayvan ile kurulan ilişki ilerledikçe psikolojik açıdan birey kendini iyi hissetmekte bu da sosyal ve iletişimsel olarak gelişime yol açmaktadır (Quinn, 2016: 92). Daha çok yunuslarla etkileşim ve ata binme terapisi şeklinde uygulanmaktadır. Ata binme terapisi daha çok selebral palsili çocuklarda uygulanırken, son yıllarda otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda da uygulanmaktadır. Ata binme terapisinde amaç OSB olan çocuğa binicilik becerileri kazandırmak değildir. Amaç duyusal ve devinsel girdilerden otizm spektrum bozukluğuna sahip çocukları faydalandırmaktır. Ancak bilimsel bir temeli bulunmamaktadır. Yunuslar ile etkileşim terapisinde ise otizm spektrum bozukluğu olan birey öncelikle iskelede yunus ile etkileşime sokulmaktadır. Daha sonra suyun içinde yunus ile etkileşim oluşturulmaktadır. Yunuslarla etkileşim terapi uygulamalarının otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerin gelişimlerine olumlu etki yaptığına dair bilimsel çalışma yoktur. Ancak farklı sosyal ortam ve duygusal etkileşimin bireyin psikososyal açıdan iyilik halini arttırdığı söylenilir ( https://www.tohumotizm.org.tr/otizm/tedavi-yontemleri/terapi-yontemleri/yunuslarla-terapi/, et: 12.10. 2016.)

1.1.10.3. Sanat Terapisi

Sanat, bireyin duygularının dışavurumudur. Sanat terapisinde uzman ilgili sanat alanında ve psikoterapide uzman olması gerekmektedir. Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireyler heykel, resim, seramik, ebru gibi sanat alanlarında yeteneklerine uygun olarak kendini gerçekleştirebilmektedir. Sanat alanındaki etkinlikler bireyin iletişim kanallarının

30

artmasını sağlar. Duygu ve düşüncelerini ifade etmede ve onanma ihtiyacını giderme de sanat terapisi etkilidir. Knorth ve Spreen (2014) normal ve normal üstü OSB olan çocuklarla yapılan 18 araştırmayı derlemiştir. Derleme sonucunda sanat terapisinin otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin özgüveninde ve iletişim becerilerinde gelişme sağladığı tespit edilmiştir (Knorth ve Spreen, 2014; akt., Kırcaali-İftar, 2015: 65-66). Dünyada ve ülkemizde otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerin sanat alanındaki üstün başarılarına yönelik örnekler mevcuttur. Ancak tüm OSB olan bireylerin üstün yetenekleri bulunduğuna dair algı oluşmaktadır. Sanat terapisinin otizm spektrum bozukluğunda bilimsel dayanağı yoktur.

1.1.10.4. Müzik Terapisi

Müzik bireyin konuşma ve dil becerilerinin gelişiminde etkilidir. Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerin enstrüman ile ilgilenmesi konsantrasyonunun artmasına yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte müzik, sosyal ve iletişimsel gelişimi sağlamaktadır. Müzik, bireyin sosyal olarak kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmaktadır. Müzik OSB olan bireylerin eğitim çalışmalarını desteklemektedir. Brunk (1999) çalışmasında müziğin otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde de geçerli 9 tedavi edici yönünü vurgulamaktadır:

‘‘Müzik dikkat çeker ve dikkati arttırır. OSB olan bireylerin çoğunda odaklanma sorunu mevcuttur. Müzik OSB olan bireyler için zamanı yapılandırır. OSB olan bireylerin zamanlarını değerlendirebileceği alan sınırlıdır. Boşlukta kalmak bireyin davranışsal gerilemesi, öfke krizi, depresyon gibi birçok soruna yol açmaktadır. Başarıya odaklanmayı sağlar. Sosyal becerilerin uygulanması için yapılandırılmış güvenli ortam sağlar. Tekrar ve hatırlatma egzersizleri takıntılı davranışları kontrol edebilmesine yardımcı olur. Müzik egzersizlerinde belirli bir amaca yönelik tekrar olduğu için olumsuz takıntıların farkına varılmasında yardımcı olur. OSB olan bireyin çevresini kontrol altına almasını sağlar. Müzik ile OSB olan bireye yeni bir rutin kazandırılmış olur. OSB olan bireylerde değişime karşı direnç söz konusudur. Müzik ile birlikte rutinin dışına çıkılmaktadır. Müzik bir rutini vurgulamak ve yaratmak amacıyla kullanılabilir. Müzik her bireye uygulanabilir. OSB olan bireyin motor becerileri bilişsel özellikleri ve özel yeteneklerine göre değişen oranlarda müzikte ilerleme kaydedebilir. Müzik terapisinin en önemli avantajı her ortamda uygulanabilir olmasıdır.’’ (Brunk, 1999; akt. Yükselsin ve Berrrakçay, 2010: 662).

31

1.1.11. Otizm Spektrum Bozukluğuna Sahip Bireylerin Ailelerinin Yaşadığı