Damla BADUR MERMER Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıbbi Genetik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Temmuz 2019 Danışman: Prof. Dr. Yusuf ÖZKUL Erciyes University, Graduate School of Health Sciences, Department of Medical Genetics MSc. Thesis, July 2019 Supervisor: Prof. Dr. Yusuf ÖZKUL ÖZ Otizm, erken çocukluk döneminde başlayan, yaşın iler- lemesiyle değişik klinik bilgiler gösterebilen, sosyal etkileşim, dil gelişimi ve iletişimde gerilik, sınırlı ilgi davranışları ile karakterize, hayat boyu devam eden, çevresel ve genetik faktörlerin ortak rol oynadığı, biliş- sel ve davranışsal bozukluklarla ilişkili kompleks nö- ropsikiyatrik bir bozukluktur. Otizm ile ilgili günümüze kadar yapılan çalışmalarda otizmden sorumlu genler konusunda tam bir %ikir birliği sağlanamamıştır. Gene- tik katkıların önemi, kromozomal bozuklukların ve nadiren otizmle beraber görülen sendromların birlikte ortaya çıktığı durumlarda belirginleşmiştir.
Telomerler, kromozomların uçlarında bulunan ve kro- mozom uçlarını anormal durumlara karşı koruyup bü- tünlüğünü ve stabilitesini sağlayan tekrar dizileri ola- rak adlandırılmıştır. Telomer biyolojisi genom bütünlü- ğünde ve kromozomal stabilitede önemli bir rol oynar. Yakın zamanda yapılan çalışmalarda, otizmli çocukla- rın, aynı yaşta olan çocuklara göre anlamlı şekilde telo- mer uzunluğunun daha kısa olduğu bildirilmiştir. Bu tez çalışmasında, DSM-IV (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve I/statistik El Kitabı) ve DSM-V tanı kriterleri- ne göre Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı konu- lan 25 hasta çocuk ve onların anne – babaları toplam 75 birey hasta grubu olarak, yaş ve cinsiyet yönünden hasta grubuna benzer 16 sağlıklı çocuk ve onların sağ- lıklı anne- babaları toplamda 48 birey kontrol grubu olarak belirlendi. Gruplar arası telomer uzunlukları karşılaştırıldı.
Karşılaştırma sonucunda otizmli bireylerde sağlıklı bireylere göre telomeraz aktivitesinin daha az olduğu görülmüştür. Bu genin aktivitesinin hasta çocuklarda ve annelerinde anlamlı olduğu bulundu. Bu sonuç telo- meraz aktivitesinin otizmi etkilediği görüşünü destek- lemektedir. Babalarda ise istatistiksel açıdan anlamsız olduğu tespit edildi. Sonuç olarak daha fazla hasta sayı- sıyla telomer uzunluğu araştırılmasını ve çıkan sonuç- ların otizmin farklı klinik bulgularıyla karşılaştırılması- nı önermekteyiz. ABSTRACT Autism is a complex neuropsychiatric disorder associa- ted with cognitive and behavioral disorders beginning in early childhood, characterized by social interaction, language development and communication retardation, limited interest behaviors, continuing lifelong, in which environmental and genetic factors play a common role, which may vary clinically with advancing age. There has been no consensus on the genes responsible for autism ,to date. The importance of genetic supplements has become evident in cases where chromosomal disor- ders and syndromes rarely coexist with autism. Telo- meres are termed repeat sequences located at the ends of chromosomes that protect the chromosome ends against abnormal conditions and ensure their integrity and stability. Telomere biology plays an important role in genome integrity and chromosomal stability. Recent studies have shown that children with autism have signi%icantly shorter telomere lengths than developing children of the same age. In this study, 25 children diag- nosed with Autism Spectrum Disorder (ASD) according to DSM-IV (DSM-IV Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) and DSM-V diagnostic criteria were used. their parents were also included. 75 patients we- re used as patient group. 16 healthy children and their healthy parents were used. A total of 48 individuals were identi%ied as the control group.Telomere lengths between groups were compared.As a result of the com- parison, it was seen that telomerase activity was lower in individuals with autism than healthy subjects. This gene activity was found to be signi%icant in children with ASD and their mothers. This result supports the view that telomerase activity affects autism. Fathers were found to be statistically insigni%icant. In conclu- sion, we suggest that telomere length should be investi- gated with more patients, and the results should be compared with the different clinical %indings of autism.
Anahtar kelimeler: Otizm, Otizm Spektrum Bozukluğu, Telo-
mer, Telomeraz, Telomer Uzunluğu
Keywords: Autism, Autism Spectrum Disorder, Telomere,
Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences) 2019 ; 28 (2) PSÖDOEFEDRİNİN FETAL KEMİK GELİŞİMİ ÜZERİNE OLASI TERATOJENİK ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI STUDY ON THE POSSIBLE TERATOGENIC EFFECTS OF PSEUDOEPHEDRINE IN FETAL BONE DEVELOPMENT OF RATS Hüseyin YİĞİT Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Anatomi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Temmuz 2019 Danışman: Prof. Dr. Erdoğan UNUR Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Anatomy
MSc. Thesis, June 2019 Supervisor: Prof. Dr. Erdoğan UNUR ÖZ
Psödoefedrin soğuk algınlığı ve dekonjestan ilaçlarının içeri- sinde yer alan bir ajandır. Alfa-adrenerjik reseptör agonisti bu ilaç, kan damarlarında kontraksiyona neden olarak, burun boşluğundaki hava akımı direncini azaltıp, iyileştirici etkisini gösterir. Her 4 gebe kadından 1’inin gebelik süresince kullan- dığı, gebelik süresince en yaygın kullanılan ilaçlardan birisidir. Psödoefedrinin izomerleri hakkında birçok çalışma olmasına rağmen, teratojenik etkileri insanlarda ve hayvanlarda çalışıl- mamıştır. Bu çalışmada, psödoefedrinin erken fetal gelişim esnasında sıçan embriyolarındaki kemik gelişimi üzerine olası kemik hasarını, ikili boyama metodu ve FESEM (Alan Emisy- onlu Taramalı Elektron Mikroskobu) analizleriyle göstermeyi amaçladık. Bu amaçla 22 adet gebe sıçan; kontrol, 25 mg/kg psödoefedrin, 50 mg/kg psödoefedrin, 100 mg/kg psödoefedrin ve 200 mg/kg psödoefedrin gruplarından oluşan rastgele 5 ayrı gruba bölündü. Gebeliğin 1-20 günleri arasında, kontrol grubuna serum %izyolojik (SF) ile deney gruplarına SF içerisinde çözdürülerek belirtilen psödoefedrin dozu gavaj yoluyla verildi. Protokol sonunda, uterustan sezaryen yolu ile izole edilen fötuslardaki iskelet sistemi gelişimini değer- lendirmek için, ikili boyama metodu ve FESEM prosedürleri femur ve humerus’lara uygulandı. Çalışmamızda, fötus ve plasenta ağırlıkları ile fötus morfometrik değerlerinin kontrol grubuna göre deney gruplarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklara sahip olduğu belirlendi. I/kili boyama metodu analizlerine göre, kemikleşme gözlenen bölgelerin, psödoefedrin verilen gruplarda azaldığı ve ilaç dozu arttıkça kemikleşen bölgelerde azalma olduğu tespit edildi. ImageJ ölçümlerine göre, humerusun toplam kemik uzunluğu kontrol grubunda 4.05 mm, 25 mg/kg psödoefedrin grubunda 3.88 mm, 50 mg/kg psödoefedrin grubunda 3.76 mm, 100 mg/kg psödoefedrin grubunda 3.74 mm ve 200 mg/kg psödoefedrin grubunda 3.72 mm olarak tespit edildi (p<0.001). Humer- us’taki kemikleşen ortalama kemik uzunluğu; kontrol grubunda 1.69 mm, 25 mg/kg psödoefedrin grubunda 1.51 mm, 50 mg/kg psödoefedrin grubunda 1.49 mm, 100 mg/kg psödoefedrin grubunda 1.45 mm ve 200 mg/kg psödoefedrin grubunda ise 1.44 mm olarak ölçüldü (p<0.001). I/statistiksel olarak anlamlı farklılıklar femur’da da elde edildi. Kemikleşen alan ölçümlerinde de benzer sonuçlar elde edildi. Kemikteki olumsuz etkiler, doz artışına bağlı olarak artmaktadır. FESEM çalışmasında ise, kemikteki temel elementlerin miktarını tespit edebilmek için, kemiklere EDX (Enerji Dağılımlı X-ray Spektroskopisi) uygulandı. Kemik dokusundaki önemli min- erallerin başında yer alan kalsiyum miktarı gruplar arasında değerlendirildiğinde, kontrol grubu ile 25 mg/kg, 100 mg/kg ve 200 mg/kg psödoefedrin grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu tespit edildi (p<0.05). Bunun yanın- da; lakuna uzunluğu, lakuna genişliği, kondrosit uzunluğu ve kondrosit genişliği FESEM görüntüleri kullanılarak, ImageJ vasıtasıyla ölçüldü.
Elde edilen veriler, gebelik süresince psödoefedrin kullanımı- nın doz artışına bağlı olarak mevcut dengeyi bozduğu ve ke- mikleşmeyi olumsuz yönde etkilediği sonucunu ortaya koy- maktadır.
ABSTRACT
Pseudoephedrine is contained in decongestants and cough products. It is an alpha-adrenergic receptor agonist, which causes blood vessel constriction, including the therapeutic effect of reducing air%low resistance in the nasal cavity. Pseudoephedrine is one of the most commonly used medica- tions in pregnancy, with an estimated 25% of women exposed. There are lots of studies about isomers of pseudoephedrine but unfortunately teratogenic effects have not been studied in animals or humans. In this study, we aimed to investigate possible bone damages on rat embryos during early develop- ment of pseudoephedrine by double staining method and FESEM (Field Emission Scanning Electrone Microscope) analy- sis.
For that purpose, 22 pregnant rats were randomly divided into 5 groups that including control, 25 mg/kg, 50 mg/kg, 100 mg/kg, and 200 mg/kg pseudoephedrine applied groups. During days between 1-20 gestations, serum physiologic (SF) was administered to the control group, and pseudoephedrine dissolved in SF and applied via gavage to experimental groups at the indicated doses. At the end of the protocol, in order to examine the skeletal development of fetuses that isolated from uterus by cesarean, double staining method and FESEM proce- dures was applied to the femur and humerus. In our study, it was determined that the morphometric values of fetus and placental weight and fetus were statistically sig- ni%icant in experimental groups. According to double staining analysis, it was detected that values of ossi%ication region in pseudoephedrine administered groups were lower than the control group and this decline became even clearer as the drug dose increased. According to ImageJ measurements, total bone length of humerus in control, 25 mg/kg pseudoephedrine, 50 mg/kg pseudoephedrine, 100 mg/kg pseudoephedrine and 200 mg/kg pseudoephedrine groups were calculated 4.05 mm, 3.88 mm, 3.76 mm, 3.74 mm and 3.72 mm, respectively (p< 0.001). Average ossi%ication length of humerus were calculat- ed 1.69 mm, 1.51 mm, 1.49 mm, 1.45 mm and 1.44 mm, re- spectively (p<0.001). At the same time, similar statistically signi%icant results achieved on femur, too. Ossi%ication area results were same, too. Negative effects on bone are increased with increasing doses. In FESEM study, EDX (energy disper- sive x-ray spectroscopy) were applied to bones in order to detect amount of bone elements. Calcium is one of the most important minerals in the bone tissue that was evaluated among the groups, a statistically signi%icant difference was found between the control group and 25 mg / kg, 100 mg / kg and 200 mg / kg pseudoephedrine groups (p <0.05). Besides lacuna length, lacuna width, chondrocyte length, and chondro- cyte width were measured on FESEM images by means of ImageJ.
Results shows that depending on the dose increase of pseudoephedrine use for a long time in pregnancy caused the current balance to deteriorate and affected the ossi%ication in the negative direction. Anahtar kelimeler: Psödoefedrin, ikili boyama, sıçan, terato- jenik etki, FESEM Keywords: Pseudoephedrine, double staining, rat, teratogenic effects, FESEM
KAYSERİ VE SİVAS YÖRESİNDE ABORT YAPAN KOYUNLARDA CLAMYDİA PSİTTACİ’NİN SEROPREVALANSI