6. ARAŞTIRMA BULGULARI
6.1. Üreticilere Yönelik Alan Araştırması Bulguları
6.1.2. Organik Tarım Yapmayan Üretici Grubunun Analizi
Organik tarım yapmayan üretici grubu ile ilgili temel tarımsal ekonomik özellikler önceki bölümlerde karşılaştırmalı analiz kısmında irdelenmişti. Bu bölümde organik tarım yapmayan tarım işletmelerinin organik üretim uygulamasına bakış açıları ve düşünceleri incelenmiştir.
Çizelge 6.9‟da organik tarım yapmayan üretici grubunun, organik tarımla ilgili bilgi kaynakları verilmiştir. Organik tarım yapmayan üreticilerin organik tarımı ilk kez nereden duydukları araştırılmıştır. Üreticilerin %41,9‟u organik tarımı ilk kez Tarım İlçe Müdürlüğü‟nden, %25,7‟si medyadan, %22,9‟u eş-dost ve akrabadan duyduklarını belirtmiştir.
Çizelge 6.9. Organik tarım yapmayan üreticilerin organik tarımla ilgili ilk haber kaynağı
Duyum Kaynağı Sayı (%)
Tarım İlçe Müdürlüğü 44 41,9
Medya 27 25,7
Eş-dost-akraba 24 22,9
Üniversitedeki Araştırmacılar 7 6,7
Organik Üretici Birliği 3 2,8
Toplam 105 100,0
Çizelge 6.10‟da organik tarım yapmayan üreticilere yönelik olarak organik tarımla ilgili çalışma yapmak ya da bilgi vermek amacıyla hangi kurum ya da kuruluştan kendilerine ulaşıldığına ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Üreticilere öncelikle organik tarımla ilgili bilgi vermek ya da çalışma yapmak üzere kendilerine ulaşılıp ulaşılmadığı sorusu yöneltilmiş ve üreticilerin %75,2‟sine ulaşıldığı gözlenmiştir. Bilgi vermek ya da çalışma yapmak üzere kendilerine ulaşılan 79 üreticiden, %68,4‟üne Tarım İl/İlçe Müdürlüğü, %15,2‟sine üniversitedeki araştırmacılar ve %12,6‟sına ise organik üretim yapan yerli firmalar tarafından ulaşıldığı gözlenmiştir. Tarım İl/İlçe Müdürlüğünün misyonu gereği organik tarımla ilgili çalışmalarda bulunduğu göz önüne alındığında; organik tarım konusuna en çok eğilen kurumun üniversiteler olduğu ortaya çıkmaktadır.
Çizelge 6.10. Organik tarım yapmayan üreticilere organik tarımla ilgili bilgi vermek ya da çalışma yapmak üzere hangi kurum ya da kuruluştan ulaşıldığı
Kuruluşlar Sayı (%)
Tarım İl/İlçe Müdürlüğü 54 68,4
Üniversite 12 15,2
Organik üretim yapan yerli firma 10 12,6
Organik Üretici Birliği 2 2,5
Organik üretim yapan yabancı firma 1 1,3
Toplam 79 100,0
Organik tarım konusunda bilgi ulaştırılmayan üretici 26
Organik tarıma geçmeyi düşünen geleneksel üretici grubuna, organik tarıma geçmeyi düşünmelerinin sebebi sorularak, bu düşüncede neyin etkili olduğu araştırılmak istenmiştir. Bu amaçla yöneltilen sorulara alınan cevaplar Çizelge 6.11‟de verilmiştir. Geleneksel üreticilerin %25,7‟si organik üretime geçmeyi düşünmediğini kesin bir dille ifade etmiştir. Geleneksel üreticilerin %74,3‟ü ise organik tarıma geçmeyi düşündüğünü belirtmiştir. Organik tarıma geçmeyi düşündüğünü belirten üreticilerin %37,2‟si organik tarıma geçmeyi düşünme sebebi olarak, organik tarımda elde edilen gelirin daha yüksek olmasını göstermiştir. Üreticilerin %26,9‟u organik tarımda pazar sıkıntısı olmadığı için organik tarıma geçmeyi arzu ettiğini ifade etmiştir. %26,9‟luk bir üretici grubu ise organik tarıma verilen desteklerden yararlanmak için organik tarıma geçmeyi düşündüğünü belirtmiştir. Görüldüğü gibi organik üretim; pazar garantisi, yüksek gelir ve destekler gibi ekonomik faktörler ve pazarla ilgili avantajlar açısından geleneksel üreticilerce cazip görülmektedir.
Çizelge 6.11. Organik tarım yapmayan üreticilerin organik tarıma geçmeyi düşünme nedenleri
Faktör Sayı (%)
Ürünlerin pazar garantisi olması 21 26,9
Yüksek gelir elde etme avantajı 29 37,2
Organik tarıma verilen destekler 21 26,9
Çevreye verilen önem 3 3,9
Çevrede organik tarım yapanların memnun olması 4 5,1
Toplam 78 100,0
Organik üretime geçmeyi düşünmediğini kesin bir dille ifade eden 27 kişilik bir geleneksel üretici grubunun neden organik tarım yapmayı düşünmedikleri sorusuna verdikleri cevaplar Çizelge 6.12‟de özetlenmiştir. Anket uygulanan geleneksel üreticilerin %25,7‟sini temsil eden organik üretime geçmeyi düşünmeyenlerin, %18,5‟i verimde düşme, %18,5‟i pazara yönelik üretim yapmama ve yine %18,5‟i konu hakkında bilgi sahibi olmama faktörlerinin etkisiyle organik tarıma geçmeyi düşünmediklerini ifade etmiştir. Üreticilerin %14,8‟inin ise organik tarıma inanmadıkları için organik tarıma geçmeyi düşünmedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Çizelge 6.12. Organik tarım yapmayan üreticilerin organik üretime geçmeyi
düşünmeme nedenleri
Faktör Sayı (%)
Verim düşüklüğü 5 18,5
Pazara yönelik üretim yapmama 5 18,5
Konu hakkında bilgi sahibi olmama 5 18,5
Yeterli işgücüne sahip olmama 4 14,8
Organik tarıma inanmama 4 14,8
Maliyeti yüksek bulma 3 11,1
Prosedürün fazla olduğunu düşünme 1 3,8
Toplam 27 100,0
Organik tarım yapmayan üretici grubunun ileride organik tarıma başlamalarını
sağlayacak gelişme ve şartların neler olabileceği araştırılmış ve sonuçları Çizelge 6.13‟de verilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; organik tarıma geçmek isteyen
geleneksel üretici grubunun %53,8‟i eğer yeterli destek verilirse organik tarıma geçebileceğini belirtmiştir. %20,5‟lik bir üretici grubu şayet organik üretim yapan komşuları iyi gelir sağlarsa organik tarıma geçebileceğini ifade etmiştir. Bu üretici grubu, çevrelerinde organik tarım yapanlarla ilgili olumlu gelişmeleri görmeden risk almak istemeyen bir gruptur. Üreticilerin %10,3‟ü verimin düşmediğini gözlemlerse ve %10,3‟ü de yeterli bilgi sahibi olursa organik tarıma geçebileceğini belirtmiştir. Üreticilerin %3,8‟i sertifikasyon masrafı olmazsa organik tarıma geçebileceğini ifade etmektedir. Halbuki çevrelerinde organik tarım yapan üreticilerin hiçbiri sertifika ücreti ödememektedir. Organik tarım yapanların sertifika masraflarının karşılandığı üreticilere anlatılmalıdır.
Çizelge 6.13. Organik tarıma geçmeyi düşündüğünü belirten geleneksel üretici grubunun ileride organik tarıma geçmelerini sağlayacak koşullar
Organik Tarıma Geçme Koşulu Sayı (%)
Yeterli destek sağlanması 42 53,8
Organik tarım yapan komşularının memnun olması 16 20,5
Yeterli bilgi sahibi olması 8 10,3
Verimin düşmeyeceğinden emin olması 8 10,3
Sertifikasyon masrafının olmaması 3 3,8
İlgi duyması 1 1,3
Toplam 78 100,0
Çizelge 6.14‟de tüketici davranışlarına yönelik olarak organik tarım yapmayan üreticilerin düşünceleri araştırılmıştır. Organik tarım yapmayan üretici grubuna, tüketicilerin organik ürünlere ilgilerinin düşük olmasının sebebini neye bağlıyorsunuz şeklinde yöneltilen soruya verdikleri cevaplar belirlenmiştir. Buna göre %24,8‟lik üretici grubu tanıtım yetersiz derken, %32,4‟ü bilinçsizlikten kaynaklanıyor cevabını vermiştir. Organik tarım yapmayan üreticiler, tüketicilerin organik ürünlere olan ilgilerinin düşük olma nedenleri arasında ekonomik faktörlerden olan gelir ve fiyatın etkisinin daha az olduğunu düşünmektedir. Organik tarım yapmayan üreticiler, bilinçsizlik ve tanıtımın yetersiz olması faktörlerini, tüketicilerin organik ürünlere olan ilgilerinin düşük olmasında en etkili faktörler olarak göstermiştir.
Çizelge 6.14. Organik tarım yapmayan üretici grubuna göre tüketicilerin organik ürünlere olan ilgilerinin düşük olmasının nedenleri
İlgili Faktör Sayı (%)
Organik tarım konusundaki bilinçsizlik 34 32,4
Yeteri kadar tanıtım yapılmaması 26 24,8
Organik tarıma inanmama 16 15,2
Çevreye ve sağlığa karşı duyarsızlık 14 13,3
Gelirin düşük olması 10 9,5
Ürün fiyatlarının yüksek olması 5 4,8
Toplam 105 100,0
Organik tarım yapmayan üretici grubunun organik tarım uygulamaları, organik ürünler ve tüketici davranışlarına yönelik sorulara “Evet/Hayır” şeklinde verdikleri cevaplar topluca Çizelge 6.15‟de verilmiştir. Bu çizelgede birçok konuya ilişkin soru bir arada verilmiş ve sırasıyla yorumlanmıştır. Yedi farklı sorudan ilki organik tarım yapmayan üreticilerin organik tarıma geçme isteklerinin belirlenmesi amacını gütmektedir. Üreticilerin %74,3‟ü organik tarıma geçmeyi arzu ettiklerini belirtmişlerdir. Üreticilerin %20‟si organik tarımı gereksiz bir uygulama olarak görmektedir.
Organik tarım yapmayan üreticilerin %78,1‟i organik tarıma geçmek için nereye başvurmak gerektiğini bilmektedir. %60‟lık bir üretici grubu organik tarıma verilen desteklerden haberdardır. Üreticilerin %99‟u çevreye karşı duyarlıdır ve kullandıkları ilaç, gübre ve atıkların çevreye zarar vermemeleri için önlem almaktadır. Diğer sorulara ilişkin cevaplar Çizelge 6.15‟de görülebilir.
Çizelge 6.15. Geleneksel üretici grubunun Evet/Hayır şeklindeki iki uçlu sorulara verdikleri yanıtlar
Yöneltilen Soru Evet/Hayır Sayı (%)
Organik tarıma geçmeyi düşünüyor mu? E H
78 27
74,3 25,7 Organik tarımın gerekli bir uygulama
olduğunu düşünüyor mu?
E H 84 21 80,0 20,0 Organik tarıma başlamak için nereye
başvurmak gerektiğini biliyor mu?
E H 82 23 78,1 21,9 Organik tarımla ilgili bilgi vermek için
kendilerine ulaşıldı mı? H E
79 26
75,2 24,8 Organik üretim yapan çiftçilere verilen
desteklerden haberdarlar mı? E H 63 42 60,0 40,0 Çevrelerinde organik üretim yapanların
memnun olduğunu düşünüyor mu?
E H 72 33 68,6 31,4 Kooperatif ya da üretici birliğine üye mi? E
H
47 58
44,8 55,2 Üretime yönelik herhangi bir destek alıyor
mu? E H 101 4 96,2 3,8 Kullandığı ilaç, gübre ve atıkların çevreye
zarar vermemesini önemsiyor mu?
E H 104 1 99,0 1,0 Organik tarım okullarda öğrencilere
anlatılmalı mı? E H 88 17 83,8 16,2
Organik tarım yapmayan üreticilerin ürünlerini hangi kanalları kullanarak pazarladıkları araştırılmak istenmiş ve sorulara alınan yanıtlar Çizelge 6.16‟da verilmiştir. Üreticilerin %4,7‟si geçimlik üretim yapmaktadır. Üreticilerin %72,4‟lük büyük bir çoğunluğunun ürünleri komisyoncu aracılığıyla pazarladığı görülmektedir. %12,4‟ü ürünlerini kooperatif ya da bağlı oldukları birlik aracılığıyla, %10,5‟i ise il ve ilçe pazarlarında aracısız olarak doğrudan tüketiciye ulaştırmaktadır.
Çizelge 6.16. Organik tarım yapmayan üreticilerin ürünlerini pazarlamada kullandıkları kanallar
Pazarlama Kanalı Sayı (%)
Geçimlik üretim yapanlar 5 4,7
Komisyoncu aracılığıyla pazarlayanlar 76 72,4
Kooperatif ya da Birlik aracılığıyla pazarlayanlar 13 12,4 Doğrudan il/ilçe pazarlarında aracısız olarak pazarlayanlar 11 10,5
Toplam 105 100,0
Organik tarım yapmayan üreticilerin en önemli sorunlarının ne olduğu araştırılmak istenmiş ve alınan cevaplar Çizelge 6.17‟de verilmiştir. Üreticilerin %50,5‟i en önemli sorunun aracıların kazanması olduğunu ve bu nedenle emeklerinin karşılığını alamamak olduğunu belirtmiştir. %23,8‟lik bir üretici grubu yeterince destek verilmediğinden ve %16,2‟si ürünlerinin pazar garantisi olmadığından yakınmaktadır. Bu noktadan hareketle, üreticilerin %69,5‟si pazarlama ile ilgili, %30,5‟i ise üretim faktörleri ile ilgili sorunların olduğunu vurgulamıştır.
Çizelge 6.17. Organik tarım yapmayan üreticilerin en önemli sorunları
İfade Edilen Sorunlar Sayı (%)
Aracıların kazanıyor olması 53 50,5
Desteklerin yetersiz olması 25 23,8
Ürünlerin çoğu zaman elde kalması 17 16,2
Sermayelerinin yetersiz olması 6 5,7
Etkin bir kooperatifin olmaması 3 2,8
Arazi varlığının küçük olması 1 1
Toplam 105 100,0
Üreticilerin üretimde kullandıkları ilaç ve gübrenin miktar ve türüne karar verirken neyi dikkate aldıkları Çizelge 6.18‟de verilmiştir. Üreticilerin yalnızca %7,6‟sının yaptırdıkları toprak analizleri sonuçlarını dikkate aldıkları görülmektedir. İlaç bayiinin önerisini dikkate alanların oranı %21,9, komşu-eş-dost tavsiyesini dikkate alanların oranı %16,2 ve kendi deneyimlerine göre hareket edenlerin oranı ise %53,3‟tür.
Çizelge 6.18. Organik tarım yapmayan üreticilerin üretimde kullandıkları ilaç ve gübrenin miktar ve türüne karar verirken dikkate aldıkları unsurlar
Dikkate Alınan Faktör Sayı (%)
Kendi deneyimlerini 56 53,3
Bayiinin önerisini 23 21,9
Komşu-eş-dost tavsiyesini 17 16,2
Toprak analizi sonuçlarını 8 7,6
Ziraat Mühendisinin tavsiyesini 1 1
Toplam 105 100,0