Soru Oluşturma

a. Öğretmenin Dikkati Çekecek Biçimde Sorular Sorması

Ders başlangıcında öğrencilere öğretmen tarafından meraklandırıcı, güdüleyici ve etkin fikirlere ilişkin sorular sorulmuş, öğrencilerin tepkileri alınmıştır.

b. Öğretmenin Öğrencileri Meraklandıracak Biçimde Şaşırtıcı Bir Olayı Sunması

Öğretmen şaşırtıcı bir etkinlik yaparak, öğrencilerin araştırma yapacakları konuya ilişkin anlam oluşturmaları sağlanmıştır.

c. Öğrencilerin Kendi Sorularını Oluşturması

Şaşırtıcı etkinlikten sonra öğrencilerin işlenilecek konu hakkında merak ettikleri kaydedilmiş, yönlendirici ipuçları ile bu bilgiler soru şekline dönüştürülmüştür. Öğrenciler arasında küçük gruplar oluşturulmuştur. Yapacakları araştırmalar hakkında bilgi verilmiş, araştırmayı yapmak için hangi kaynaklarını kullanmaları gerektiği bilgisi verilmiş ve görevler dağıtılmıştır.

2- Bilgi Toplama (Oluşturulan Soruları Cevaplamak İçin)

a. Bilgi Kaynaklarından Bilgileri Okuma (İnternet, Kütüphane, Ders Kitabı vb.)

Öğrenciler, kütüphanede kaynaklardan, bilgisayar laboratuvarında internet üzerinden ve kendi sınıflarında bulunan Fen Bilimleri ders kitaplarından taramalar yapmıştır.

103

b. Okunan Bilgileri Kaydetme, Listeleme

Öğrenciler işbirliği içerisinde küçük gruplarla araştırma yaparken önemli buldukları noktaları kâğıtlarına kabartma (Braille) yazı sistemi ile kaydetmişlerdir.

3- Bilgilerin Kullanımı İçin Rehberlik Yapma

a. Gözlem / Karşılaştırmaya Dayalı Tartışmayı Başlatma

Sınıf ortamında öğrencilerin buldukları bilgiler okutulmuş ve kendi görev tanımlarında yer alan sorularla ilişkilendirilerek tartışma yapılmıştır.

b. Rehberlik Yapma

Öğrencilerin sorular karşısında verdikleri cevaplar öğretmen tarafından tatmin edici olarak bulundu ise, öğrenci pekiştirilmiştir. Cevaplar yeterli düzeyde olmadıysa, öğretmen tarafından ipuçları verilmiş öğrencilerin doğru tepki vermelerine rehberlik yapılmıştır.

4- Deney Yapma

1.Tam Kılavuzluk

a. Deneysel İşlem Becerilerine Ait Sorular Sorup Kılavuzluk Yaparak Deneysel İşlem Becerilerini Belirginleştirme

Deney öncesi ön bilgiye ait kavramlar ve bilgiler belirginleştirildikten sonra öğretmen, yapılacak olan deneye ilişkin problem cümlesi oluşturma örnekleri üzerinde durmuş, öğrencilere ipuçları vererek öğrencilerin hipotezlerini üretmelerine yardımcı olmuştur. Dersin bu bölümünde sırasıyla öğretmen, değişkenleri belirleme, ölçü aracını kararlaştırma, kullanılacak olan veri tablosunu kullanma üzerine öğrencilere rehberlik yapmıştır.

b. Deneyi Planlama

Öğrencilere deneysel işlem becerileri hakkında rehberlik yapıldıktan sonra, öğretmen sınıftaki materyallerin tamamını tanıtmıştır. Öğrenciler dokunsal yollarla materyalleri inceledikten sonra, öğretmen nasıl bir deney planlamamız gerekir? sorusunu öğrencilere sormuştur. Bir önceki aşamada oluşturulan problem cümlelerini, değişkenleri ifade ettikten sonra deneyi planlama ile ilgili ipuçları vermiştir. Bu aşamada öğretmen tam kılavuzluk yaparak öğrencilerin deneyi planlamalarını sağlamıştır.

104

c. Deneyi Yapma

Öğrencilerin görme yetersizliği olduğu için öğretmen sınıfın ortasında öğretmen masasının etrafında öğrencileri toparlamış, oluşturulan düzeneği öğrencilere betimledikten sonra, öğrencilerin dokunarak incelemelerine yardımcı olmuştur. Öğrencilerin yönlendirmeleri ile öğretmen deneyi yapmıştır. Deney esnasında öğretmen öğrencilerden her aşamada ne yapması gerektiğini sorarak, öğrencilerden aldığı cevaplar doğrultusunda deneyi yapmıştır. Eğer öğrenciler yanlış yönlendirmelerde bulundular ise, öğretmen bir önceki aşamada ifade edilen deney planındaki bilgileri hatırlatarak deneyi tamamlamıştır.

d. Tartışarak İşlevsel Sonuç Çıkarma

Deneyin uygulanmasından sonra öğrenciler yerlerine oturtulmuştur. Deney esnasında kaydedilen bilgiler öğrenciler tarafından ifade edilmiştir. Daha sonra öğretmen bulunan sonuçları öğrencilerin günlük yaşamda karşılaşılabilecek durumlarla ilişkisini kurmaları için yönlendirici ipuçları vererek öğrencilerin işlevsel sonuçlar elde etmelerine yardımcı olmuştur. Öğretmen dersin sonunda, bir sonraki derste öğrencilerin deneyi kendileri planlayabilmeleri için, öğrencilere ‘Deneysel İşlem Becerileri Belirginleştirme Formunu’ vermiştir. Öğrenciler deney planlama örneğine bakarak ve bu formdaki yönlendirici aşamaları takip ederek, kendi deneylerini planlamaya çalışmışlardır.

2.Rehberli Kılavuzluk

a. Önceki Bilgileri Gözden Geçirme

Öğretmen bir önceki derste yapılan çalışmalarını öğrencilere sorular yönelterek, önceki bilgileri gözden geçirmelerini sağlamıştır. Öğrencilerin ödevlerini gözden geçirerek aynı konuya ilişkin farklı deneyleri doğru planlayan öğrencileri pekiştirmiştir.

b. Sorular Yoluyla Deneysel İşlem Becerilerini Belirginleştirme

Öğretmen yapılan ödevlerden yola çıkarak öğrencilere problem cümlelerini, değişkenlerini (örneğin; deneyde neyi değiştirmen gerekiyor?, neyin etkisine bakacaksın?, hangi koşullar sabit olmalı?) ölçü aracını sırasıyla sormuştur.

c. Deneyi Planlama

Öğretmenin sınıfta aynı konuya ilişkin birden fazla yapılabilecek deney düzeneklerini, önceden sınıfta hazırlamıştır. öğrencilerin planladıkları deneye göre masasına düzeneği

105

kurmuştur. Öğrencilere deneyin nasıl yapılacağını sormuştur.

d. Deneyi Yapma

Öğrencilerin görme yetersizliği bulunmasından dolayı öğretmen öğrencilerin tarif ve tanımlamalarıyla deneyi gerçekleştirmiştir.

e. İşlevsel Sonuç Çıkarma

Deneyin uygulanmasından sonra öğrenciler yerlerine oturtulmuştur. Deney esnasında kaydedilen bilgiler öğrenciler tarafından ifade edilmiştir. Daha sonra öğretmen bulunan sonuçları öğrencilerin günlük yaşamda karşılaşılabilecek durumlarla ilişkisini kurmaları için yönlendirici ipuçları vererek öğrencilerin işlevsel sonuçlar elde etmelerine yardımcı olmuştur.

Son Testlerin Uygulanması

Araştırma tamamlandıktan sonra, görme yetersizliği olan öğrencilerin fene yönelik tutumlarını, sürtünme, erozyon ve çözünme konularında başarı düzeylerini ve deneysel işlem becerilerini kullanma düzeylerini belirleyebilmek için görme yetersizliği olan öğrencilere son testler birer gün arayla uygulanmıştır. Aynı gün içerisinde eş zamanlı olarak kontrol ve deney grubuna aynı test uygulanmıştır. Son testlerin uygulanmasında, fen tutum ölçeği için öğrencilere 40, akademik başarı testi için 40 ve deneysel işlemler testi için öğrencilere 60 dakikalık bir zaman dilimi verilmiştir. Son testler öğrencilerin kendi sınıflarında (4-A, 4-B, 5-A ve 5-B) uygulanmıştır. Sınıflarda öğrencilerin branş öğretmenlerinden bir kişi ve Gazi Üniversitesi, Görme Engellilerin Eğitimi Anabilim dalında okuyan son sınıf uygulama öğrencilerinden iki stajyer öğrenci bulunmuştur. Araştırmacı sık sık sınıfları gezerek son testlerin uygulanmasını kontrol etmiştir.

İzleme Testlerinin Uygulanması

Araştırmanın tamamlanmasından 4 hafta (30 gün) sonra, görme yetersizliği olan öğrencilerin fen’e yönelik tutumlarını, sürtünme, erozyon ve çözünme konularında başarı düzeylerini ve deneysel işlem becerilerini kullanma düzeylerini belirleye bilmek için görme yetersizliği olan öğrencilere izleme testleri birer gün arayla uygulanmıştır. Aynı gün içerisinde eş zamanlı olarak kontrol ve deney grubuna aynı test uygulanmıştır. İzleme testlerinin uygulanmasında, fen tutum ölçeği için öğrencilere 40, akademik başarı testi için 40 ve deneysel işlemler testi için öğrencilere 60 dakikalık bir zaman dilimi verilmiştir.

106

İzleme testleri öğrencilerin kendi sınıflarında (4-A, 4-B, 5-A ve 5-B) uygulanmıştır. Sınıflarda öğrencilerin branş öğretmenlerinden bir kişi ve Gazi Üniversitesi, Görme Engellilerin Eğitimi Anabilim dalında okuyan son sınıf uygulama öğrencilerinden iki stajyer öğrenci bulunmuştur. Araştırmacı sık sık sınıfları gezerek izleme testlerinin uygulanmasını kontrol etmiştir.

Verilerin Puanlanması

Fen’e Yönelik Tutum Ölçeğinin Puanlanması

Araştırma kapsamında kullanılan tutum ölçeği 15 maddeden oluşmakta ve her madde ise, 5’li Likert tipinde derecelendirilmiştir. Bu maddelerden 10’u olumlu; 5’i olumsuz özellik göstermektedir. Öğrencilerin maddelere verecekleri tepkiler, “Tamamen katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum ve hiç katılmıyorum” sözel ifadeleri ile kategorileştirilmiştir. Ölçekte yer alan olumsuz maddeler ters çevrilerek toplam puan alınmaktadır. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 15 (1x5); en yüksek puan 75 (5x15)’tir. Ölçekten alınabilecek ortalama puan ise 45 (3x15)’tir. Ortalama değerin üzerindeki puanlar olumlu tutumu; altındaki puanlar ise olumsuz tutumu ifade etmektedir. Bu kapsamda, araştırmada ön test, son test ve kalıcılık testlerinde, öğrenci olumlu olan maddelerde tamamen katılıyorum ifadesini işaretlediyse, 5 puan almış, hiç katılmıyorum seçeneğini işaretlediyse, 0 puan almıştır. Yine öğrenci olumsuz olan madde de tamamen katılıyorum seçeneğini işaretlediyse, 0 puan, hiç katılmıyorum seçeneğini işaretlediyse 5 puan almıştır. Tüm maddelerden alınan puanlar toplanmış, öğrencinin fen’e yönelik tutumları analiz edilmiştir.

Akademik Başarı Testinin Puanlanması

Akademik başarı testi, sürtünme, erozyon ve çözünme konularına ilişkin 24 sorudan oluşmaktadır. Her bir soru 4 seçenekten oluşmaktadır. Araştırma sürecinde, testte yer alan her bir madde 1 puan olacak şekilde puanlanmıştır ve soruların ağırlıkları birbirine eşit tutulmuştur. Ayrıca yanlış cevaplar doğru cevapları etkilemeyecek şekilde puanlama gerçekleştirilmiştir. Öğrenci testteki tüm sorulara doğru cevap verdiyse, 24 doğrunun karşılığı yüzde ile ele alınarak, % 100 olarak hesaplanmış ve öğrencinin başarı düzeyi analiz edilmiştir.

107

Deneysel İşlemler Testinin Puanlanması

Deneysel işlemler testi, sürtünme, erozyon ve çözünme konularına ilişkin; hipotez oluşturma, bağımlı değişken, bağımsız değişken, kontrol değişkeni, ölçü aracı, deneyi tasarlama ve verileri yorumlama gibi bilimsel işlemleri ölçmeyi amaçlayan 24 sorudan oluşmaktadır. Testte yer alan her bir madde 1 puan olacak şekilde puanlanmıştır ve soruların ağırlıkları birbirine eşit tutulmuştur. Ayrıca yanlış cevaplar doğru cevapları etkilemeyecek şekilde puanlama gerçekleştirilmiştir. Öğrenci testteki tüm sorulara doğru cevap verdiyse, 24 doğrunun karşılığı yüzde ile ele alınarak, % 100 olarak hesaplanmış ve öğrencinin başarı düzeyi analiz edilmiştir.

Verilerin Analizi

Araştırma kapsamında öğrencilerin veri toplama araçlarına vermiş oldukları cevaplar doğrultusunda öncelikle betimsel istatistikler hesaplanmış; ardından araştırmanın alt problemleri doğrultusunda istatistiki hesaplamalar gerçekleştirilmiştir. Alt problemler ve hesaplanan istatistikler Tablo 14’de yer almaktadır. Araştırmada istatistiki testlerin anlamlılık düzeylerinin belirlenmesinde p olasılık değeri 0,05 olarak kabul edilmiştir. Sonuçlar tablolaştırılarak yorumlanmıştır.

Tablo 14

Araştırmanın Alt Problemleri ve Hesaplanan İstatistikler

Alt problemler Hesaplanan testler

Akademik Başarı Testine İlişkin Bulgular 1.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, öğretim uygulamaları öncesinde, sonrasında ve dört hafta sonrasında akademik başarıları nasıldır?

Betimsel istatistikler (Minimum, maksimum, ortalama, standart sapma)

2.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, akademik başarı uygulama öncesi puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

3.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, akademik başarı uygulama sonrası puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

4.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, akademik başarı öğretim uygulamasından dört hafta sonraki uygulama puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

5.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeline göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, akademik başarı uygulama öncesi, uygulama sonrası ve öğretim uygulamasından dört hafta sonraki uygulama puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Friedman testi Wilcoxon işaretler tesi 6.Geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin,

akademik başarı uygulama öncesi, uygulama sonrası ve öğretim uygulamasından dört hafta sonraki uygulama puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Friedman testi Wilcoxon işaretler tesi 7.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel

öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, öğretim

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

108

uygulamaları öncesinde, sonrasında ve dört hafta sonrasında akademik başarıları öğrencilerin

demografik özelliklerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Kruskall Wallis testi Deneysel İşlemler Testine İlişkin Bulgular

1. Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, öğretim uygulamaları öncesinde, sonrasında ve dört hafta sonrasında deneysel işlem becerilerini kullanma düzeyleri nasıldır?

Betimsel istatistikler (Minimum, maksimum, ortalama, standart sapma)

2.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, deneysel işlem becerilerinin uygulama öncesi puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

3.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, deneysel işlem becerilerinin uygulama sonrası puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

4.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, deneysel işlem becerilerinin öğretim uygulamasından dört hafta sonraki puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

5.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeline göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, deneysel işlem becerilerinin uygulama öncesi, uygulama sonrası ve öğretim uygulamasından dört hafta sonraki uygulama puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Friedman testi Wilcoxon işaretler tesi 6.Geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin,

deneysel işlem becerilerinin uygulama öncesi, uygulama sonrası ve öğretim uygulamasından dört hafta sonraki uygulama puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Friedman testi Wilcoxon işaretler tesi 7.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel

öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, öğretim uygulamaları öncesinde, sonrasında ve dört hafta sonrasında deneysel işlem becerilerini kullanma düzeyleri öğrencilerin demografik özelliklerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi Kruskall Wallis testi

Fen Bilimleri Dersine Yönelik Tutum Ölçeğine İlişkin Bulgular 1.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel

öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik tutumları, öğretim uygulamaları öncesinde, sonrasında ve dört hafta sonrasında nasıldır?

Betimsel istatistikler (Minimum, maksimum, ortalama, standart sapma)

2.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik tutum uygulama öncesi puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

3.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik tutum uygulama sonrası puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

4.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik tutum öğretim uygulamasından dört hafta sonraki puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi

5.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeline göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, Fen Bilimleri dersine yönelik tutum öğretim uygulamasından dört hafta sonraki puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Friedman testi Wilcoxon işaretler tesi 6.Geleneksel öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin, Fen

Bilimleri dersine yönelik tutum öğretim uygulamasından dört hafta sonraki puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?

Betimsel istatistikler Friedman testi Wilcoxon işaretler tesi 7.Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli ve geleneksel

öğretim yaklaşımına göre derslerin işlendiği görme yetersizliği olan öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik tutumları, öğretim uygulamaları öncesinde, sonrasında ve dört hafta sonrasında öğrencilerin demografik özelliklerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

Betimsel istatistikler Mann Whitney U testi Kruskall Wallis testi

Uygulama Güvenirliği

Bu araştırmanın uygulama güvenirliğini hesaplamak amacıyla her iki bağımsız değişkenin uygulama oturumlarının %30’u yansız atama yoluyla belirlenmiştir. Belirlenen oturumlara ait video kayıtları, Özel Eğitim Bölümü Görme Engelliler Eğitimi alanında çalışan bir öğretim üyesi ve yine Özel Eğitim Bölümü Görme Engelliler Eğitimi alanında doktora yapan bir araştırmacı olmak üzere iki farklı araştırmacı tarafından izlenerek kodlanmıştır.

109

Kodlanan veriler “Gözlenen Uygulamacı Davranışı / Planlanan Uygulamacı Davranışı x 100” formülü kullanılarak araştırmanın uygulama güvenirliği hesaplaması yapılmıştır (Tekin-İftar ve Kırcaali-İftar, 2006). Yapılan hesaplama sonucunda; geleneksel öğretimin uygulama güvenirliği %99,2 araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı modellerinden rehberli keşfetme modeli uygulama güvenirliği %98,8 olarak tespit edilmiştir.

111

BÖLÜM 4