Okutmanlarla Yapılan Görüşmeler

DHB listesinin oluşturulmasının ardından YOT öğretmenlerinin sahip olması gerektiği düşünülen bilgilerin yer aldığı bir öğretmen eğitimi programı önerisinin, “Dil Hakkında Bilgiler Bölümü”nün içeriğini oluşturabilmek için var olan durumun betimlenmesi gerektiği düşüncesiyle mevcut YOT okutmanlarıyla yazılı uygulama ve sözlü görüşme ve yabancı dil okutmanlarıyla sözlü görüşmeler yapılmıştır. Nitel araştırma olarak şekillendirilen görüşmelerde ve yazılı uygulamada DHB listesindeki maddeler kullanılmıştır. YOT ve İngilizce okutmanlarından listedeki her bir maddeye yönelik görüşleri sorulmuştur. Yapılan uygulamalarda görüşme yapılan okutmanların sayısı kısıtlı tutulmuştur. Bunun bir nedeni, DHB listesinin uzman görüşü ile oluşturulmuş olması ve bu uygulamaların sadece mevcut durumu betimlemek

41 amacıyla yapılmasıdır. Bir diğer neden ise birçok okutmanın bu tür bir çalışmaya dahil olmayı kabul etmemesidir.

YOT okutmanları ve İngilizce okutmanlarıyla yapılan sözlü görüşmede yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Görüşme planının aynen uygulandığı yapılandırılmış görüşme (Karasar, 2012:167) sonucunda elde edilen veriler içerik analizi yöntemi (Yıldırım & Şimşek, 2003) ile değerlendirilmiştir.

4.2.1.YOT Okutmanlarıyla Yazılı Uygulama

YOT okutmanları ile gerçekleştirilen yazılı uygulama için 5.1. Bölümünde listesi verilen bilgiler kullanılarak, boşluk doldurma, doğru-yanlış, çoktan seçmeli, eşleştirme tipinde sorular hazırlanmıştır. Soru tipine bağlı olarak dört ayrı bölüm oluşturulmuştur. Her bölümde farklı alanlara yönelik sorular bulunmaktadır. 33

“doğru/yanlış”, 11 “çoktan seçmeli”, 16 “eşleştirme”, 14 “boşluk doldurma ve işaretleme” olmak üzere 74 soru yer almaktadır. Örneği Ek 3’te de yer almaktadır.

Uygulamada, DHB listesindeki tüm bilgileri içeren soru bulunmaktadır. DHB listesinde her bir alana yönelik madde sayı eşit olmadığından alanlara yönelik soru sayılarında farklılıklar oluşmuştur. Bazı soruların cevaplanabilmesi için DHB listesindeki maddelerden birden fazlasına ihtiyaç duyulmuştur. Uygulamadaki soruların alanlara göre dağılımı Tablo 2’de yer almaktadır.

42 Tablo 2: YOT Okutmanları Yazılı Uygulama: Alanlara Göre Soru Dağılımı

Alan Konu Soru sayısı

1. alan Genel bilgiler 10

2. alan Sesbilim 18

3. alan Biçimbilim 7

4. alan Sözvarlığı 12

5. alan Sözdizimi 5

6. alan Edimbilim 4

7. alan Toplumdilbilim 6

8. alan Ruhdilbilim 6

9. alan Metindilbilim 6

Uygulamaya Dilbilim, Türk Dili Edebiyatı ve Türkçe Öğretmenliği Bölümlerinden mezun olmuş, farklı kurumlarda ve farklı şehirlerde yabancı dil olarak Türkçe öğreten 19 okutman katılmıştır. Veriler gönüllülük esasına dayalı olarak alınmıştır. Sınav görünümlü bir uygulama olduğu için çoğu okutman çalışmaya katılmayı reddetmiştir. Katılımcıların tamamı gönüllü olarak katılım gösterdikleri için kurumları ve isimlerine yer verilmemiştir. Katılımcılara hiçbir yaptırım ya da zorlama uygulanmamış ve çalışmanın belirli bir aşamasında uygulamayı tamamlayamayacağını söyleyen katılımcıların kağıtları alınmış ve onlar sonuçlara dahil edilmemiştir.

Uygulamaya katılanların bilgileri Tablo 3’te yer almaktadır.

43 Tablo 3: YOT Okutmanlarına Yazılı Uygulama: Katılımcı Bilgileri

Mezun olduğu fakülte

Mezun olduğu

bölüm Eğitim düzeyi Lisansüstü bölümü

YTÖ Deneyim süresi (yıl)

1 DTFC Dilbilim Yüksek lisans Dilbilim 10

2 DTCF Dilbilim Lisans 7

3 DTFC Dilbilim Yüksek lisans (devam) Dilbilim 3

4 DTFC Dilbilim Lisans 10

5 DTFC Dilbilim Yüksek lisans Dilbilim 10

6 DTCF TDE Yüksek lisans TDE 4

7 Eğitim fak. TDE Tezsiz Yüksek lisans 2

8 Eğitim fak. TDE Yüksek lisans TDE 5

9 Eğitim fak. TDE Yüksek lisans TDE 1

10 Eğitim fak. TDE Yüksek lisans TDE 4

11 Fen-edebiyat Fak. Dilbilim Yüksek lisans Dilbilim 4

12 Fen-edebiyat Fak. Dilbilim Yüksek lisans Dilbilim 7

13 Fen-edebiyat Fak. TDE Yüksek lisans TDE 3

14 Fen-edebiyat Fak. TDE Yüksek lisans TDE 6

15 Eğitim fak. Türkçe Öğrt. Lisans 1

16 Eğitim fak. Türkçe Öğrt. Lisans 10

17 Eğitim fak. Türkçe Öğrt. Lisans 8

18 Eğitim fak. Türkçe Öğrt. Yüksek lisans Türkçe Öğrt. 13

19 Eğitim fak. Türkçe Öğrt. Lisans 12

Uygulamalar gözetmen eşliğinde yapılmış ve uygulamaya katılanların farklı kaynaklardan bilgi almalarına izin verilmemiştir. Uygulama için belirli bir süre verilmemiştir. Çalışma için önemli olan, bir okutmanın genel ortalaması ya da başarısı değil, bir alan ve soru için tüm okutmanların doğru cevap sayısı olduğundan bu şekilde bir değerlendirme yapılmıştır.

4.2.2.YOT Okutmanlarıyla Sözlü Görüşme

Hazırlanan DHB listesi ile ilgili görüşlerini almak için YOT okutmanlarıyla yazılı uygulamanın yanında sözlü görüşme yapılmıştır. Listede yer alan bilgiler hakkında bilgi sahibi olup olmadıkları ve bu bilgilerin gerekliliğine ilişkin görüşlerinin yer aldığı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Görüşme sırasında maddelerde değişiklik yapılmamış ve katılımcının görüşünü değiştirecek bir açıklama yapmaktan kaçınılmıştır. Görüşme için kullanılan form Ek 4’te yer almaktadır. Katılım gönüllülük çerçevesinde yapıldığından katılımcıların kurumları hakkında bilgilere yer

44 verilmemektedir. Sözlü görüşme yapılan 14 katılımcının bölümleri ve YTÖ deneyim süreleri Tablo 4’te yer almaktadır.

Tablo 4: YOT Okutmanı Görüşme: Katılımcı Bilgileri

Mezun olduğu

fakülte Mezun olduğu

bölüm Eğitim düzeyi

YTÖ Deneyim

süresi (yıl)

1 DTCF TDE Lisans 10

2 DTCF Dilbilim Yüksek Lisans 6

3 DTCF Dilbilim Yüksek Lisans 10

4 DTCF Dilbilim Yüksek Lisans 10

5 Edebiyat Fak. TDE Doktora 23

6 Edebiyat Fak. Türk Halkbilimi Doktora 4

7 Eğitim Fak. İngilizce Öğrt. Doktora (devam ediyor) 5 8 Eğitim Fak. Fransızca Öğrt. Doktora (devam ediyor) 3

9 Eğitim Fak. Türkçe Öğrt. Yüksek Lisans 4

10 Eğitim Fak. TDE Doktora 14

11 Eğitim Fak. TDE Doktora 6

12 Fen-Edebiyat Fak. Dilbilim Yüksek Lisans 4

13 Fen-Edebiyat Fak. TDE Lisans 7

14 Fen-Edebiyat Fak. TDE Lisans 7

4.2.3. İngilizce Okutmanlarıyla Sözlü Görüşme

Listedeki bilgiler arasında Türkçeye özel durumları gösteren örnekler yer alsa da, bir yabancı dil okutmanının örneği içeren alan ve konu ile ilgili hem genel dil bilgisi açısından hem de öğretilecek dilin özellikleri açısından bilgi sahibi olması önemlidir. Türkiye’de farklı eğitim fakültelerinde farklı diller için öğretmen yetiştirilmekte ve üniversitelerde farklı diller için okutmanlar görev yapmaktadır. Bu okutmanların söz konusu dili öğretirken ihtiyaç duydukları bilgiler ve okutmanların bilgilerin gerekliliğine ilişkin görüşleri, bu çalışmanın sonucu açısından büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple İngilizce okutmanları ile görüşme yapılmıştır. Görüşmede listede yer alan bilgilerin gerekliliğine ilişkin görüşleri sorulmuştur. Görüşme için kullanılan form Ek 5’te yer almaktadır. Katılım gönüllülük çerçevesinde yapıldığından katılımcıların kurumları hakkında bilgilere yer verilmemiştir. Sözlü görüşme yapılan

45 15 katılımcının mezun oldukları fakülte, bölüm, öğrettikleri yabancı dil ve deneyim süreleri Tablo 5’te yer almaktadır.

Tablo 5: İngilizce Okutmanlarıyla Görüşme: Katılımcı Bilgileri

Mezun olduğu

fakülte Mezun olduğu

bölüm Eğitim düzeyi Deneyim

Süresi (yıl)

1 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktora (devam ediyor) 18

2 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktora (devam ediyor) 15

3 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktora 10

4 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktora (devam ediyor) 15

5 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktora 16

6 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktora 16

7 Eğitim Fak. İng. Öğret. Doktor (devam ediyor) 13

8 Eğitim Fak. İng. Öğret. Yüksek lisans 15

9 Eğitim Fak. İng. Öğret. Yüksek lisans 12

10 Fen-edebiyat İngiliz Dili Ed. Yüksek lisans 15

11 DTCF Dilbilim Yüksek lisans (devam ediyor) 3

12 Eğitim Fak. İng. Öğret. Yüksek lisans (devam ediyor) 3

13 Fen-edebiyat Fak. İngiliz Dili Ed. Lisans 6

14 Eğitim Fak. İng. Öğret. Lisans 8

15 Edebiyat Fak. İngiliz Dili Ed. Lisans 10

Çalışma bulguları açısından yabancı dil okutmanlarından alınan görüşler de büyük önem taşımaktadır.

46