Okuma Motivasyonu Ölçeği

Araştırmacılar (Wigfield ve Guthrie, 1995; Wigfield ve Guthrie, 1997; Baker ve Wigfield, 1999) genel motivasyon literatüründen hareketle çocukların okuma motivasyonlarıyla ilgili olduklarını düşündükleri çeşitli yapıları değerlendirebilmek için Okuma Motivasyonu Ölçeği’ni geliştirmişlerdir. Wang ve Guthrie tarafından 2004 yılında içsel ve dışsal olarak modellenen bu ölçek iki kategori ve sekiz (8) boyuttan oluşmaktadır (Yıldız, 2010). Bu ölçek Yıldız (2010) tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Guthrie (2004) okumaya adanmışlığı ve okuduğunu anlamayı sağlayan etkenlerin içsel motivasyonun ilgi, merak ve zoru

tercih etme boyutu ve öz yeterlik ile ilgili olduğunu çalışmasında vurgulamıştır. Yıldız (2010)’ın araştırmasının sonucunda da içsel motivasyonun okuduğunu anlamaya olumlu yönde etkisinin olduğu belirlenmiştir.

Guthrie (2004) Okumaya Adanmışlık Modeli’ni uygularken Okuma Motivasyonu Ölçeği’nin sadece ilgi, merak, öz yeterlik ve zoru tercih etme boyutlarını alarak motivasyonu ölçen bir ölçek geliştirmiştir. Araştırmada okumaya adanmışlık ve okuduğunu anlama ile ilgili çalışmalar yapıldığından araştırmacı tarafından da sadece bu boyutların yer aldığı bir ölçek kullanılmıştır. Araştırmacı Yıldız’dan gerekli izinleri alarak Yıldız tarafından Türkçeye uyarlanan Okuma Motivasyonu Ölçeği’nin “ilgi, merak, öz yeterlik ve zoru tercih etme” boyutlarından oluşan 20 maddelik bir ölçek oluşturmuştur. Oluşturulan bu ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için ölçek Hidayet Ortaokulu, 91000 Dev Öğrenci Ortaokulu ve Türk Telekom Ortaokulu’ndaki toplam 200 öğrenciye uygulanmış, geçerlik ve güvenirliği yapılan ölçek tez çalışmasına alınmıştır (Bkz. EK-7).

Ölçeğin yapı geçerliliğini ortaya koymak için açımlayıcı/ açıklayıcı faktör analizi yöntemi uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan örneklemin yeterliliğini ölçmek için ise Kaiser- Mayer-Olkin (KMO) ve Barlett’s Test of Sphericity (BTS) testleri kullanılmıştır. Testlerin sonucunda KMO .856, BTS ise (B =856.12; p <.01)bulunmuştur. Bu durum verilerin faktör analizi için uygun olduğunu göstermektedir. Faktör analizi uygulamasında varimax yöntemi seçilerek faktörler arasındaki ilişkinin yapısının aynı kalması sağlanmıştır. Faktör analizi sonucunda değişkenler toplam açıklanan varyansı %78,36 olan 4 faktör altında toplanmıştır. Okuma Motivasyonu Ölçeği, “Beceri ve Yeterlik İnançları” ve “Okuma Amaçları” olmak üzere iki boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin “Beceri ve Yeterlik İnançları” boyutunu oluşturan faktörler, “Öz Yeterlik” ve”Zoru Tercih Etme”; “Okuma Amaçları” boyutunu oluşturan faktörler, “Merak” ve “İlgi (Eğilim) faktörleridir. Okuma Motivasyonu Ölçeği’nin faktör yapısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Tablo 7. Okuma Motivasyonu Ölçeğinin Faktör Yapısı

Faktörler

Beceri ve Yeterlik İnançları

Maddeler Faktör Yük

Değeri Öz Yeterlik 5. Gelecek sene okumada daha başarılı olacağımı

düşünüyorum.

10. İyi bir okuyucuyumdur.

14. Sınıf içi okuma çalışmalarında arkadaşlarımdan daha fazla öğreniyorum.

,87

,92 ,84

Zoru Tercih Etme 3.Zor ve düşündüren kitaplar hoşuma gider.

13. Eğer proje ilginç ise anlaşılması güç materyalleri (kitap, metin, yazılar) okurum.

1. Kitaplardaki soruların beni düşündürmesi hoşuma gider.

11. Zor şeyleri genellikle okuyarak öğrenirim. 6. Eğer bir kitap ilgi çekiciyse, zor okunmasını sorun etmem. ,73 ,77 ,74 ,90 ,67 Okuma Amaçları

Merak 2.Eğer öğretmen ilginç bir şeyler anlatırsa, bu konuda daha fazla okurum.

7. Okumaktan zevk aldığım, okumayı tercih ettiğim

konular vardır.

12. İlgimi çeken konular hakkında yeni bilgiler elde etmek için okurum.

17. Hobilerim hakkında daha fazla şey öğrenmek için okurum.

16. Yeni şeyler hakkında okumak hoşuma gider. 9. Farklı ülkelerdeki insanlarla ilgili kitaplar okumak hoşuma gider.

,65 ,76 ,94 ,96 ,92 ,85

İlgi (Eğilim) 15.Hayal ürünü ve fantastik (uydurma) hikâyeler okurum.

18. Gizemli hikâyeler hoşuma gider. (esrarengiz, sürprizlerle ilerleyen)

8. Okurken zihnimde resimler oluştururum.

20. İyi kitaplardaki kişileri arkadaşım gibi hissederim.

19. Çok fazla macera hikâyesi okurum.

4. Uzun ve sürükleyici hikâye ve romanlar hoşuma gider. (ilgi çekici)

,68 ,91 ,96 ,78 ,75 ,64

Tabloda görüldüğü gibi yalnızca maddelerin madde toplam korelasyon katsayıları .64 ile .96 arasında değişmektedir. Büyüköztürk (2006), .30 ve daha yüksek olan maddelerin bireyleri iyi derecede ayırt ettiğini belirtmektedir. Bu açıdan bakıldığında genel olarak maddelerin faktör yükleri bakımından çok iyi düzeyde olduğu söylenebilir.

Okuma motivasyonu ölçeğinin güvenirlik düzeyine karar vermek için, Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları hesaplanmıştır. Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı () .78 olarak tespit edilmiştir. Güvenilirliğine ilişkin bulunan alpha ve açıklanan varyans değerine göre Okuma Motivasyonu Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir araç olduğu anlaşılmıştır.

3.5. Veri Toplama Süreci

Eylem araştırmaları, önce ortamdaki problemi tespit etme ardından da bu probleme ilişkin çözüm önerilerini işe koşmaya dayalı uygulamalı araştırmalar olmaları nedeniyle, yoğun bir veri toplama sürecine sahiptir (Mills,2003). Bu nedenle eylem araştırması başlamadan önce araştırmacıların veri toplama sürecine ilişkin bir takvim oluşturarak bu takvime göre hareket etmesi gerekmektedir. Bu çalışma boyunca elde edilen verilere ilişkin veri toplama takvimi tablo 8’de verilmiştir.

Tablo 8. Araştırma Süreci Veri Toplama Takvimi

No Tarih Etkinlik Kayıt Aracı

1 08.12.2014 Uygulama okulu ve sınıfının danışmanla belirlenmesi

Araştırmacı günlüğü

2 13-20.12.2014 Okuma motivasyonu ölçeği ve okumaya adanmışlık endeksi kullanımı için izin alma

-

3 5-9.01.2015 Okuma motivasyonu ölçeği ve okumaya adanmışlık endeksinin geçerlik ve güvenirlik çalışması

Ölçek ve okumaya adanmışlık endeksi

4 12-23.01.2015 Ön, ara ve son testler için okuduğunu anlama başarı testinin hazırlanıp uzman görüşünün alınması

Araştırmacı günlüğü

5 23/01/2015 Geçerlik komitesi toplantısı 1 Araştırmacı günlüğü 6 30/01/2015 Geçerlik komitesi toplantısı 2 Araştırmacı günlüğü 7 02-06.02.2015 Eylem araştırması planının

hazırlanması, metinlerin tespiti ve her metin için okuduğunu anlama başarı testinin hazırlanıp uzman görüşünün alınması

Araştırmacı günlüğü

8 06.02.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 3 Araştırmacı günlüğü

9 10.02.2015 Veli toplantısı 1 Veli izin formu

10 10-11- 12.02.2015

Öğrencilere uygulama hakkında detaylı bilgi verme, boşluk doldurma testinin nasıl yapılacağını öğretme ve bu testin örnek uygulaması

Boşluk doldurma testi (deneme testi)

11 13/02/2015 Geçerlik komitesi toplantısı 4 Araştırmacı günlüğü 12 16.02.2015 Ön testin uygulanması Boşluk doldurma,

okuduğunu anlama başarı testi, okuma motivasyonu ölçeği ve okumaya adanmışlık endeksi, kamera 13 23-26.02.2015 TİÖD stratejisinin öğretilmesi ve uygulama çalışmaları Etkinlik kâğıtları, kamera

14 02-05.03.2015 İTS stratejisinin öğretilmesi ve uygulama çalışmaları

Etkinlik kâğıtları, kamera

15 06.03.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 5 Araştırmacı günlüğü 16 09-12.03.2015 Multipass stratejisinin öğretilmesi ve

uygulama çalışmaları

Etkinlik kâğıtları, kamera

17 13.03.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 6 Araştırmacı günlüğü 18 16-19.03.2015 RIPS stratejisinin öğretilmesi ve

uygulama çalışmaları

Etkinlik kâğıtları, kamera

19 20.03.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 7 Araştırmacı günlüğü 20 23-26.03.2015 REAP stratejisinin öğretilmesi ve

uygulama çalışmaları

Etkinlik kâğıtları, kamera

21 27.03.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 8 Araştırmacı günlüğü 22 30.03.2015 Okuma çalışmaları, kitap tanıtımı,

okuma ile ilgili sınıf ve okul panosu hazırlama

Fotoğraflar

23 03.04.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 9 Araştırmacı günlüğü 24 06.04.2015 Gönüllü öğrencilerle sınıf kitaplığı

oluşturmak için kitap temini ve bu haftanın sonunda sınıf kitaplığı oluşturma

Fotoğraflar

25 10.04.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 10 Araştırmacı günlüğü 26 13-30.04.2015 TEOG sınavı için uygulamaya ara

verildi.

-

27 17-24.04.2015 Geçerlik komitesi toplantısı 11-12 Araştırmacı günlüğü 28 04-07.05.2015 Ara testlerin uygulanması Boşluk doldurma,

okuduğunu anlama başarı testi, okuma motivasyonu ölçeği ve okumaya adanmışlık endeksi, kamera 29 11-14.05.2015 TİÖD stratejisinin uygulanması Etkinlik kâğıtları,

kamera

30 18-21.05.2015 İTS stratejisinin uygulanması Etkinlik kâğıtları, kamera

31 25-28.05.2015 Multipass stratejisinin uygulanması Etkinlik kâğıtları, kamera

32 01-04.06.2015 RIPS stratejisinin uygulanması Etkinlik kâğıtları, kamera

33 08-11.06.2015 REAP stratejisinin uygulanması Etkinlik kâğıtları, kamera

34 15-18.06.2015 Son testlerin uygulanması Boşluk doldurma, okuduğunu anlama başarı testi, okuma motivasyonu ölçeği ve okumaya adanmışlık endeksi, kamera

35 19.06.2015 Veli Görüşmeleri Veli görüşme formu

3.6. Uygulama Süreci

Araştırma sürecinin; uygulamaya hazırlık, uygulama süreci ve uygulama sonrasında gerçekleştirilen haftalık uygulama döngüsü şekil 5’te yansıtıldığı gibi ilerlemiştir.

16 haftalık uygulama süreci boyunca dersler pazartesi (1 saat), Çarşamba (2 saat) ve perşembe (2 saat) olmak üzere haftada üç gün ve 5 Türkçe ders saatinde yapılmıştır.