Niceliklerine göre kuvvetin ara sÕQÕflamasÕ

2.3.1.6.Dinamik Kuvvet

Aktif bir direnci yenen kas boyunda kÕsalmanÕn (konsantrik kasÕlma) ya da direncin kas kuvvetinden büyük olmasÕ halinde kas boyunun uzayarak (eksantrik kasÕlma) çalÕúma biçimi ile gerçekleúir. øki kas çalÕúmasÕQÕn birlikte gerçekleúti÷i hareketlerdeki oksotonik kasÕlmalarda kuvvet türü de yine dinamik kuvvet olarak isimlendirilir (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.7.Statik Kuvvet

Kuvvetin direnç karúÕVÕnda durumunu korudu÷u çalÕúma biçimi izometrik ve statik kuvveti oluúturur (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.8.Relatif Kuvvet

Sporcunun kendi vücut a÷ÕrlÕ÷Õna karúÕ geliútirebildi÷i mümkün olan en büyük kuvvettir. Relatif kuvveti geliútirmenin unsurlarÕ maksimal kuvvetin düzeltilmesi ve kilo kaybÕGÕr (Sevim,1997).

2.3.1.9.Salt Kuvvet

Vücut a÷ÕrlÕ÷Õ ne olursa olsun, bir sporcunun herhangi bir spor dalÕnda hareketi uygularken geliútirdi÷i kuvvet olarak tanÕmlanabilir (Sevim,1997).

2.3.2.Güç KavramÕ ve Kuvvet, Güç , HÕz øliúkisi

Özellikle sürat ve patlayÕFÕOÕk gerektiren sporlarda güç önemli bir ö÷edir. Kuvvetin artmasÕ hÕz geliúimini ortaya çÕkarmaktadÕr (Shaver, 1970). Ço÷u hareketler genellikle en az iki motorik özelli÷in bileúimi sonucu gerçekleúir. Örne÷in atletizm atlama ve atma dallarÕnda, voleyboldaki smaç hareketinde oldu÷u gibi kuvvet ve sürat eúit oranda baskÕn oldu÷u zaman, ortaya çÕkan durum çabuk kuvvet (Güç) olarak tanÕmlanÕr. Birçok motorik özelli÷in aynÕ anda çalÕúmasÕQÕ sa÷layan balistik direnç antrenman yöntemi; pliyometrik ve yüksek hÕzlarda hafif a÷ÕrlÕklarÕ kaldÕrma çalÕúmalarÕQÕn kombinasyonlarÕndan oluúur. YapÕlan araúWÕrmalar antrenman

yönteminin, aynÕ anda antrene edilen motorik özelliklerin geliúimleriyle olumlu sonuçlar verdi÷ini ortaya koymuútur (Akt:MuratlÕ,Kalyoncu,ùahin, 2007).

2.3.3.Kuvvet, Sürat ve DayanÕklÕOÕk øliúkisi

Kuvvet, sürat ve dayanÕklÕOÕk arasÕnda oldukça düzenli yöntemsel bir iliúki bulunmaktadÕr. Ancak, örne÷in baskÕn özellik olarak kuvvet geliútirildi÷i zaman bile, bunun di÷er iki özellik (sürat ve dayanÕklÕOÕk) üzerinde dolaylÕ bir etkisi vardÕr. Bu etki üzerine ço÷unlukla uygulanan yöntemlerin benzerlikleri ve spor türünün özellikleri de etkili olur. Bu motorik özellikleri arasÕndaki iliúkiyi sporsal verim açÕVÕndan inceleyen bir çok çalÕúma yapÕlmÕúWÕr. Blessing ve di÷erleri kuvvet ve dayanÕklÕOÕk antrenmanlarÕQÕn birlikte yapÕlmasÕ, kuvvet geliúimini bozmadÕ÷ÕQÕ belirtmiúlerdir. Baúka bir çalÕúmada ise kuvvet ve dayanÕklÕOÕk antrenmanlarÕ beraber yapÕlmÕú ve kuvvet geliúiminde olumsuz bir durum tespit edilmemiútir (Akt:MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.4.Kuvvet ve Hareket Geniúli÷i øliúkisi

Yetersiz kas kuvveti de÷Lúik alÕúWÕrmalarda hareket geniúli÷ini azaltabilir. Bu ba÷lamda kuvvet, hareket geniúli÷i için önemli bir ö÷e olarak görülmeli ve çalÕúWÕUÕFÕlar tarafÕndan göz önünde bulundurulmalÕGÕr. Buna karúÕ kuvvet artÕúÕQÕn hareket geniúli÷ini sÕQÕrladÕ÷Õna, hareket geniúli÷i artÕúÕQÕn kuvvet üzerinde olumsuz etkileri oldu÷una inanan çalÕúWÕUÕFÕlar bulunmaktadÕr. Bu yaklaúÕmlar, kasÕn kütlesindeki artÕúÕn mekanik olarak hareket geniúli÷ini azalttÕ÷Õ inancÕna dayanmaktadÕr. Yine kasÕn gerilme kapasitesi, hareketlerin kuvvetle yapÕlabilme kapasitesini etkilemektedir görüúünü savunanlar ço÷unluktadÕr. Kuvvet ve hareket geniúli÷i birbiriyle ba÷lantÕOÕ özellikleridir. Çünkü kuvvet kasÕn enine kesitinin esnekli÷i ise ne kadar gerilebilece÷ine ba÷OÕGÕr. Bunlar birbirinden farklÕ düzenekler olmasÕna karúÕn birbirlerini etkilemektedirler (Akt:MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.5.Kuvvete Etki Eden Faktörler 1.Fizyolojik-Morfolojik Faktörler 2.Koordinatif Faktörler

3.Motivasyonel Etkenler

2.3.5.1.Fizyolojik-Morfolojik Faktörler

Kasta kasÕlma hareketinin gerçekleúebilmesi için gerekli ön koúul enerji metabolizmasÕGÕr, yani kas dokusu içinde gerçekleúen enerji üretimleridir. Her türlü bedensel çalÕúmada, özelliklede sportif çalÕúmalarda kandaki ve kas dokusu içindeki enerji sa÷layÕFÕ maddeler dönüúümlere u÷rarlar ve organizmada kullanÕma uygun hale gelirler. Ço÷unlukla antrenman yapan çocuklar üzerinde yapÕlan araúWÕrmalarda, antrenman sÕrasÕnda çocuk organizmasÕQÕn da, belli yüklenmelerde yetiúkinler gibi uyum reaksiyonlarÕQÕ gösterdi÷i saptanmÕúWÕr. Öyleyse enerji metabolizmasÕ, olgunlaúmadan çok kas çalÕúmasÕQÕn türüne ba÷OÕGÕr. Çocukluk ça÷Õnda kuvvet geliúimini anlatmada fizyolojik yaklaúÕm temel alÕQÕr. Buna göre; kuvvetin oluúmasÕ ve antrene edilebilmesi için kas liflerinin çapÕQÕn artmasÕ, bunun içinde yeterli ölçüde testosteron hormonunun olmasÕ gerekir. Bu durumda büyük olasÕOÕkla ancak 10 yaú dolaylarÕnda söz konusu olur. BazÕ yazarlara göre testosteron hormonunun gereklili÷i biyolojik bir gerçek olmakla birlikte ikinci derecede önem taúÕmaktadÕr. Ancak bu teori, yayÕnlar yoluyla “kuvvet, iúe yarar ölçüde ergenlikten önce geliúmez geliútirilemez” úeklindeki yanlÕú kanÕQÕn yerleúmesine sebep olmuútur (MuratlÕ, 2007). Morfolojik araúWÕrmalar, çocuklardaki kas kütlesinin, vücut a÷ÕrlÕ÷Õna oranÕQÕn yetiúkinlere göre daha olumsuz oldu÷unu göstermektedir. Bu de÷er do÷umda %40 oranÕndadÕr. AraúWÕrmalarda kullanÕlan de÷erler antrenman yapmayan çocuklara ait ortalamalardÕr. Bu tür ortalamalar, antrenman yapan çocuklarÕn kuvvet baúarÕlarÕQÕ de÷erlendirmede sÕk sÕk kullanÕOÕr. Ancak sportif antrenman yoluyla bu oranÕn, daha 1. Okul ça÷Õnda önemli ölçüde de÷Lúti÷i kanÕtlanmÕúWÕr. Yani fiziksel yüklenmeler,

“ya÷VÕz vücut kitlesi”in erken yaúlardan itibaren ço÷almasÕna ve böylelikle “göreceli kuvvetin” sürekli artmasÕna neden olmaktadÕr (MuratlÕ, 2007).

2.3.5.2.Koordinatif Faktörler

KasÕn koordinatif faktörü, morfolojik ve fonksiyonel yeteneklerinin iú birli÷ini kapsar. Bu da iki kÕVÕma ayrÕOÕr. ølki olan intermüsküler koordinasyon, bir harekete katÕlan kaslarÕn (sinergist ve antagonist kaslar) birbiriyle etkileúim halinde

birbirleriyle senkronize etkileúmeleridir. øntramüsküler koordinasyon ne kadar iyi olursa daha çok kas lifi uyarÕOÕr ve farklÕ kasÕlma hÕ]Õyla (yavaú ya da süratli) eúit zamanda maksimal kuvvet de÷erini ortaya koyarlar. Kas içi koordinasyonda hareketlerin uygulanÕúÕ patlayÕFÕ bir karakterdedir. Böylece yüksek statik ve dinamik güç oluúur (Sevim, 1997).

2.3.5.3.Motivasyonel Etkenler

YapÕlan spor dalÕQÕn fiziksel özelliklerine uygun olarak, geliúimi sa÷lamak için gerekli hareketler yapÕOÕr. Bu hareketler bir yandan, sporcunun genel becerisini geliútirirken di÷er yandan o spor dalÕna uygun, teknik ve taktik geliúimi de sa÷lar.

AntrenmanÕn temel ilkesi yinelemedir (tekrardÕr). Ancak kuvvet antrenmanÕQÕn ruhsal etkileri de vardÕr. Yorucu ve sÕNÕFÕ tekrarlar, a÷Õr bedensel yorgunlu÷a ra÷men çalÕúmayÕ sürdürmek, sporda baúarÕOÕ olmak için gerekli niteliklerden olan irade gücü, ruhsal dayanÕklÕOÕk gibi kiúilik özelliklerini de geliútirir (MuratlÕ, 2007). Bunun yanÕnda, sporcudaki motivasyon, kuvvet rezervlerini (maksimal kuvvet, çabuk kuvvet, kuvvette devamlÕOÕk) en iyi biçimde kullanmayÕ sa÷lar (Sevim, 1997).

2.3.6.Kuvvet geliútirme yöntemleri

Spor uygulamalarÕndan da bilinmektedir ki, yüklenilebilirlik gibi antrene edilebilirlik de yalnÕz güç düzeyine ba÷OÕ de÷ildir. Bu konuda yaú ve cinsiyette önemli etkenlerdir. Kuvvet yetene÷i, de÷Lúik yaú dönemlerinde farklÕ úekilde antrenmana ba÷OÕ olarak de÷Lúiklik gösterir (Akt:AtÕlan, 2010).

ùekil 2.Kuvvet antrenmanÕ piramidi; yaú basamaklarÕna göre kuvvet çalÕúmalarÕQÕn