Önem

AraúWÕrma, spor alanÕnda küçük yaú grubunda yer alan çocuklara antrenman yaptÕran antrenörlere, çalÕúmalarÕ ile ilgili ön görüú sunmaktadÕr. Bunun yanÕnda ülkemizde spor araúWÕrmalarÕ literatüründe çocuklarÕn bazÕ fizyolojik özellikleri ile motorik özellikleri arasÕndaki iliúkiyi inceleyen çalÕúmalar yeterli düzeyde de÷ildir.

ÇalÕúmamÕz bu anlamda spor araúWÕrmalarÕ literatürüne kaynak sa÷layaca÷Õ için önemli bir araúWÕrmadÕr.

1.4.HøPOTEZLER

H0:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn vücut ya÷ oranlarÕ ve kilo de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H1: Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn bacak kuvveti de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H2:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn durarak uzun atlama performanslarÕ arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H3:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn maksimal 400 m koúu performanslarÕ arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H₄:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn 400 m koúu testi öncesi kan laktat de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar yoktur.

H₅:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn 400 m koúu testi sonrasÕ kan laktat de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H₆:Basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn yüklenme öncesi ve sonrasÕ kan laktat de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklar vardÕr.

H₇:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn yüklenme öncesi ve sonrasÕ kan laktat de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklar vardÕr.

H8:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn arasÕ 100 m koúu performans de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H9:Atletizm sporu yapan kÕz çocuklarÕ ile basketbol sporu yapan kÕz çocuklarÕQÕn 30 m sürat koúusu de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklÕOÕklar vardÕr.

H₁₀:Atletizm ve basketbol sporu yapan çocuklarÕn bacak kuvveti de÷erleri ile 30 m sürat koúusu performanslarÕ arasÕnda anlamlÕ iliúki vardÕr.

H₁₁: Atletizm ve basketbol sporu yapan çocuklarÕn bacak kuvveti de÷erleri ile 100 m sürat koúusu performanslarÕ arasÕnda anlamlÕ iliúki vardÕr.

H₁₂: Atletizm ve basketbol sporu yapan çocuklarÕn bacak kuvveti de÷erleri ile durarak uzun atlama performanslarÕ arasÕnda anlamlÕ iliúki vardÕr.

H₁₃: Atletizm ve basketbol sporu yapan çocuklarÕn BMI de÷erleri arasÕnda anlamlÕ farklar vardÕr.

1.5.SINIRLILILAR

1.AraúWÕrma, düzenli olarak basketbol ve atletizm sporu yapan ve yaú gruplarÕ 10-13 olan toplam 24 denek ile sÕQÕrlandÕUÕlmÕúWÕr.

2.Deneklere sadece antropometrik, biyomotorik ve fizyolojik bazÕ testler uygulanmÕúWÕr.

1.6.KISALTMALAR

MT: Maksimum Tekrar ATP: Adenozintrifosfat ADP: Adenozindifosfat CP: Kreatin Fosfat PC: Fosfat Kreatin 3ø:ønorganik Fosfat FT: Fast Twich

RHI: Reaksiyon-HÕz-IsÕ MMOL: Milimol CM: Santimetre KG: Kilogram MM: Milimetre SN: Saniye

BMI: Body Mass Index SS: Standart Sapma

BÖLÜM II GENEL B øLGøLER

2.1.Büyüme ve Geliúme

D.S. Özer (2007) ve K.Özer (2007)’ e göre büyüme, hücrelerin büyümesi ve ço÷almasÕQÕn neden oldu÷u beden ölçülerindeki artÕú olarak tanÕmlanÕr. Yine D.S.

Özer (2007) ve K.Özer (2007)’ e büyüme, döllenmeden fiziksel olgunlu÷a kadar çocu÷u dinamik olarak etkileyen genetik , beslenme, travmatik, sosyal ve kültürel etmenler altÕnda oluúan sürekli de÷Lúmeleri kapsar. Büyümenin göstergeleri beden ölçülerinde ve a÷ÕrlÕ÷Õndaki artÕúWÕr. Geliúim ise, bireyin fonksiyonel de÷Lúimlerini ifade eder. Geliúimin amacÕ bireyin olgunlu÷a ulaúmasÕGÕr.

Geliúim, yaúamÕn baúlangÕFÕndan ölümüne kadar insan organizmasÕnda oluúan de÷Lúiklikler ile ilgilenir. Geliúimin amacÕ, bireyi olgunlu÷a ulaúWÕrmaktÕr. Bu amaca iki süreçle ulaúÕOÕr. Bu süreçler olgunlaúma ve ö÷renmedir. Olgunlaúma ve deneyim sonucunda oluúan ö÷renme, geliúimsel süreçlerde anahtar rolü oynayan ve birbiri ile bütünleúmiú iki elementtir (Malliou ve di÷erleri, 2008: Tsigilis ve Theodosiou, 2008)

2.2.Psikomotor Geliúim

D.S. Özer (2007) ve K.Özer (2007)’ e fiziksel yapÕda ve sinir kas iúlevlerindeki de÷Lúim süreçlerini kapsar. Motor geliúim terimi ile psikomotor geliúim terimi sÕk sÕk birbirinin yerine kullanÕOÕr. Psikomotor geliúim, yaúam boyu devam eden bir süreç olup, motor becerilerde azalma ya da yeni bir becerinin kazanÕlmasÕ gibi tüm fiziksel de÷Lúmelerle ilgilidir. ÇocuklarÕn motor geliúimi, hareket yeteneklerinin geliúimi ve fiziksel yeteneklerin geliúimini kapsar.

2.3.Kuvvet nedir?

Fizyolojik yaklaúÕmla kuvvet, kas kasÕlmasÕ sÕrasÕnda ortaya çÕkan gerilimi (tension) anlatÕr. Kuvvet fizikte; cisimlerin úekillerini, konumlarÕQÕ ve hareketlerini de÷Lútiren etki olarak tanÕmlanÕr (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.Kuvvet Türleri 2.3.1.1.Genel Kuvvet

Kuvvetin herhangi bir spor dalÕna yönelmeden, genel anlamda tüm kaslarÕn kuvvetidir (Sevim,1997). Kuvvetin bu türü, ayrÕ ayrÕ kas gruplarÕQÕn statik-dinamik maksimal de÷erlerini anlatÕr. Genel kuvvetin iki amacÕ vardÕr (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

1.KaslarÕn uyarÕlma yetene÷ini iyileútirme 2.KaslarÕn enerji potansiyelini geniúletmek

2.3.1.2.Özel Kuvvet

Belli bir spor dalÕna yönelik kuvvettir. 1. Bir spor dalÕQÕn teknomotorik uygulanmasÕna direkt katÕlan kas gruplarÕQÕn geniúletilmesine öncelik verilmesidir.

Bunun temelinde ise söz konusu tekni÷e özgü nöromüsküler iliúkiler vardÕr. 2.

Kuvvetin, bir spor dalÕna özgü daha baúka bir motorik temel özellikle birlikte, örne÷in kuvvette devamlÕOÕk úeklinde geliútirilmesidir (Sevim,1997).

Çeúitli incelemeler kuvvet antrenmanÕQÕn (oran olarak) son yÕllarda daha çok özel kuvvet antrenmanÕ yönünde a÷ÕrlÕk kazandÕ÷ÕQÕ göstermektedir. Kunezow atletizmdeki atma disiplinlerinde genel ve özel kuvvet antrenmanlarÕQÕn a÷ÕrlÕklÕ da÷ÕOÕPÕQÕúu úekilde belirlemiútir (Martin ve di÷erleri, 2001).

Tablo 1. Antrenmanlarda kuvvet türlerinin a÷ÕrlÕklÕ de÷Lúimi

Özel kuvvet Genel ve çok yönlü kuvvet

1960’ lÕ yÕllarÕn baúÕnda %5-10 %90-95

1970’ li yÕllarÕn baúÕnda %50-60 %40-50

Günümüzde bu oranÕn biraz daha özel kuvvet lehine geliúti÷i görülmektedir (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.3.Maksimal Kuvvet

KaslarÕn yavaú kasÕlmalarÕ ile üretebildikleri en yüksek kuvvet miktarÕGÕr.

2.3.1.4.Çabuk Kuvvet

Kas ve sinir sisteminin yüksek hÕzda çalÕúmasÕ ile üretebildi÷i kuvvet türüdür.

2.3.1.5.Kuvvette DevamlÕOÕk

Sürekli kuvvet gerektiren çalÕúmalarda organizmanÕn yorulmaya karúÕ direnç yetene÷idir (Sevim,1997).

ùekil 1. Niceliklerine göre kuvvetin ara sÕQÕflamasÕ (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.6.Dinamik Kuvvet

Aktif bir direnci yenen kas boyunda kÕsalmanÕn (konsantrik kasÕlma) ya da direncin kas kuvvetinden büyük olmasÕ halinde kas boyunun uzayarak (eksantrik kasÕlma) çalÕúma biçimi ile gerçekleúir. øki kas çalÕúmasÕQÕn birlikte gerçekleúti÷i hareketlerdeki oksotonik kasÕlmalarda kuvvet türü de yine dinamik kuvvet olarak isimlendirilir (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.7.Statik Kuvvet

Kuvvetin direnç karúÕVÕnda durumunu korudu÷u çalÕúma biçimi izometrik ve statik kuvveti oluúturur (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.1.8.Relatif Kuvvet

Sporcunun kendi vücut a÷ÕrlÕ÷Õna karúÕ geliútirebildi÷i mümkün olan en büyük kuvvettir. Relatif kuvveti geliútirmenin unsurlarÕ maksimal kuvvetin düzeltilmesi ve kilo kaybÕGÕr (Sevim,1997).

2.3.1.9.Salt Kuvvet

Vücut a÷ÕrlÕ÷Õ ne olursa olsun, bir sporcunun herhangi bir spor dalÕnda hareketi uygularken geliútirdi÷i kuvvet olarak tanÕmlanabilir (Sevim,1997).

2.3.2.Güç KavramÕ ve Kuvvet, Güç , HÕz øliúkisi

Özellikle sürat ve patlayÕFÕOÕk gerektiren sporlarda güç önemli bir ö÷edir. Kuvvetin artmasÕ hÕz geliúimini ortaya çÕkarmaktadÕr (Shaver, 1970). Ço÷u hareketler genellikle en az iki motorik özelli÷in bileúimi sonucu gerçekleúir. Örne÷in atletizm atlama ve atma dallarÕnda, voleyboldaki smaç hareketinde oldu÷u gibi kuvvet ve sürat eúit oranda baskÕn oldu÷u zaman, ortaya çÕkan durum çabuk kuvvet (Güç) olarak tanÕmlanÕr. Birçok motorik özelli÷in aynÕ anda çalÕúmasÕQÕ sa÷layan balistik direnç antrenman yöntemi; pliyometrik ve yüksek hÕzlarda hafif a÷ÕrlÕklarÕ kaldÕrma çalÕúmalarÕQÕn kombinasyonlarÕndan oluúur. YapÕlan araúWÕrmalar antrenman

yönteminin, aynÕ anda antrene edilen motorik özelliklerin geliúimleriyle olumlu sonuçlar verdi÷ini ortaya koymuútur (Akt:MuratlÕ,Kalyoncu,ùahin, 2007).

2.3.3.Kuvvet, Sürat ve DayanÕklÕOÕk øliúkisi

Kuvvet, sürat ve dayanÕklÕOÕk arasÕnda oldukça düzenli yöntemsel bir iliúki bulunmaktadÕr. Ancak, örne÷in baskÕn özellik olarak kuvvet geliútirildi÷i zaman bile, bunun di÷er iki özellik (sürat ve dayanÕklÕOÕk) üzerinde dolaylÕ bir etkisi vardÕr. Bu etki üzerine ço÷unlukla uygulanan yöntemlerin benzerlikleri ve spor türünün özellikleri de etkili olur. Bu motorik özellikleri arasÕndaki iliúkiyi sporsal verim açÕVÕndan inceleyen bir çok çalÕúma yapÕlmÕúWÕr. Blessing ve di÷erleri kuvvet ve dayanÕklÕOÕk antrenmanlarÕQÕn birlikte yapÕlmasÕ, kuvvet geliúimini bozmadÕ÷ÕQÕ belirtmiúlerdir. Baúka bir çalÕúmada ise kuvvet ve dayanÕklÕOÕk antrenmanlarÕ beraber yapÕlmÕú ve kuvvet geliúiminde olumsuz bir durum tespit edilmemiútir (Akt:MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.4.Kuvvet ve Hareket Geniúli÷i øliúkisi

Yetersiz kas kuvveti de÷Lúik alÕúWÕrmalarda hareket geniúli÷ini azaltabilir. Bu ba÷lamda kuvvet, hareket geniúli÷i için önemli bir ö÷e olarak görülmeli ve çalÕúWÕUÕFÕlar tarafÕndan göz önünde bulundurulmalÕGÕr. Buna karúÕ kuvvet artÕúÕQÕn hareket geniúli÷ini sÕQÕrladÕ÷Õna, hareket geniúli÷i artÕúÕQÕn kuvvet üzerinde olumsuz etkileri oldu÷una inanan çalÕúWÕUÕFÕlar bulunmaktadÕr. Bu yaklaúÕmlar, kasÕn kütlesindeki artÕúÕn mekanik olarak hareket geniúli÷ini azalttÕ÷Õ inancÕna dayanmaktadÕr. Yine kasÕn gerilme kapasitesi, hareketlerin kuvvetle yapÕlabilme kapasitesini etkilemektedir görüúünü savunanlar ço÷unluktadÕr. Kuvvet ve hareket geniúli÷i birbiriyle ba÷lantÕOÕ özellikleridir. Çünkü kuvvet kasÕn enine kesitinin esnekli÷i ise ne kadar gerilebilece÷ine ba÷OÕGÕr. Bunlar birbirinden farklÕ düzenekler olmasÕna karúÕn birbirlerini etkilemektedirler (Akt:MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.5.Kuvvete Etki Eden Faktörler 1.Fizyolojik-Morfolojik Faktörler 2.Koordinatif Faktörler

3.Motivasyonel Etkenler

2.3.5.1.Fizyolojik-Morfolojik Faktörler

Kasta kasÕlma hareketinin gerçekleúebilmesi için gerekli ön koúul enerji metabolizmasÕGÕr, yani kas dokusu içinde gerçekleúen enerji üretimleridir. Her türlü bedensel çalÕúmada, özelliklede sportif çalÕúmalarda kandaki ve kas dokusu içindeki enerji sa÷layÕFÕ maddeler dönüúümlere u÷rarlar ve organizmada kullanÕma uygun hale gelirler. Ço÷unlukla antrenman yapan çocuklar üzerinde yapÕlan araúWÕrmalarda, antrenman sÕrasÕnda çocuk organizmasÕQÕn da, belli yüklenmelerde yetiúkinler gibi uyum reaksiyonlarÕQÕ gösterdi÷i saptanmÕúWÕr. Öyleyse enerji metabolizmasÕ, olgunlaúmadan çok kas çalÕúmasÕQÕn türüne ba÷OÕGÕr. Çocukluk ça÷Õnda kuvvet geliúimini anlatmada fizyolojik yaklaúÕm temel alÕQÕr. Buna göre; kuvvetin oluúmasÕ ve antrene edilebilmesi için kas liflerinin çapÕQÕn artmasÕ, bunun içinde yeterli ölçüde testosteron hormonunun olmasÕ gerekir. Bu durumda büyük olasÕOÕkla ancak 10 yaú dolaylarÕnda söz konusu olur. BazÕ yazarlara göre testosteron hormonunun gereklili÷i biyolojik bir gerçek olmakla birlikte ikinci derecede önem taúÕmaktadÕr. Ancak bu teori, yayÕnlar yoluyla “kuvvet, iúe yarar ölçüde ergenlikten önce geliúmez geliútirilemez” úeklindeki yanlÕú kanÕQÕn yerleúmesine sebep olmuútur (MuratlÕ, 2007). Morfolojik araúWÕrmalar, çocuklardaki kas kütlesinin, vücut a÷ÕrlÕ÷Õna oranÕQÕn yetiúkinlere göre daha olumsuz oldu÷unu göstermektedir. Bu de÷er do÷umda %40 oranÕndadÕr. AraúWÕrmalarda kullanÕlan de÷erler antrenman yapmayan çocuklara ait ortalamalardÕr. Bu tür ortalamalar, antrenman yapan çocuklarÕn kuvvet baúarÕlarÕQÕ de÷erlendirmede sÕk sÕk kullanÕOÕr. Ancak sportif antrenman yoluyla bu oranÕn, daha 1. Okul ça÷Õnda önemli ölçüde de÷Lúti÷i kanÕtlanmÕúWÕr. Yani fiziksel yüklenmeler,

“ya÷VÕz vücut kitlesi”in erken yaúlardan itibaren ço÷almasÕna ve böylelikle “göreceli kuvvetin” sürekli artmasÕna neden olmaktadÕr (MuratlÕ, 2007).

2.3.5.2.Koordinatif Faktörler

KasÕn koordinatif faktörü, morfolojik ve fonksiyonel yeteneklerinin iú birli÷ini kapsar. Bu da iki kÕVÕma ayrÕOÕr. ølki olan intermüsküler koordinasyon, bir harekete katÕlan kaslarÕn (sinergist ve antagonist kaslar) birbiriyle etkileúim halinde

birbirleriyle senkronize etkileúmeleridir. øntramüsküler koordinasyon ne kadar iyi olursa daha çok kas lifi uyarÕOÕr ve farklÕ kasÕlma hÕ]Õyla (yavaú ya da süratli) eúit zamanda maksimal kuvvet de÷erini ortaya koyarlar. Kas içi koordinasyonda hareketlerin uygulanÕúÕ patlayÕFÕ bir karakterdedir. Böylece yüksek statik ve dinamik güç oluúur (Sevim, 1997).

2.3.5.3.Motivasyonel Etkenler

YapÕlan spor dalÕQÕn fiziksel özelliklerine uygun olarak, geliúimi sa÷lamak için gerekli hareketler yapÕOÕr. Bu hareketler bir yandan, sporcunun genel becerisini geliútirirken di÷er yandan o spor dalÕna uygun, teknik ve taktik geliúimi de sa÷lar.

AntrenmanÕn temel ilkesi yinelemedir (tekrardÕr). Ancak kuvvet antrenmanÕQÕn ruhsal etkileri de vardÕr. Yorucu ve sÕNÕFÕ tekrarlar, a÷Õr bedensel yorgunlu÷a ra÷men çalÕúmayÕ sürdürmek, sporda baúarÕOÕ olmak için gerekli niteliklerden olan irade gücü, ruhsal dayanÕklÕOÕk gibi kiúilik özelliklerini de geliútirir (MuratlÕ, 2007). Bunun yanÕnda, sporcudaki motivasyon, kuvvet rezervlerini (maksimal kuvvet, çabuk kuvvet, kuvvette devamlÕOÕk) en iyi biçimde kullanmayÕ sa÷lar (Sevim, 1997).

2.3.6.Kuvvet geliútirme yöntemleri

Spor uygulamalarÕndan da bilinmektedir ki, yüklenilebilirlik gibi antrene edilebilirlik de yalnÕz güç düzeyine ba÷OÕ de÷ildir. Bu konuda yaú ve cinsiyette önemli etkenlerdir. Kuvvet yetene÷i, de÷Lúik yaú dönemlerinde farklÕ úekilde antrenmana ba÷OÕ olarak de÷Lúiklik gösterir (Akt:AtÕlan, 2010).

ùekil 2.Kuvvet antrenmanÕ piramidi; yaú basamaklarÕna göre kuvvet çalÕúmalarÕQÕn genel karakteristikleri (MuratlÕ, 2007)

2.3.6.1.Maksimal kuvvet antrenmanÕ

Maksimal kuvvet denilince izometrik kasÕlmanÕn söz konusu olaca÷Õ koúullarda ya da yavaú bir hareket uygulamasÕ sÕrasÕnda istemli olarak geliútirilebilen en yüksek de÷erdeki kuvvet anlaúÕOÕr. WerschoshanskÕj’ e göre maksimal kuvvet dört yöntemle geliútirilebilir;

-AúamalÕ olarak artan direnç yöntemi. (piramidal yüklenme sistemi) -TekrarlÕ kuvvet yüklenme yöntemi (tekrar yöntemi)

-KÕsa süreli maksimal uyumlar yöntemi

øzometrik yüklenmelerle uyum sa÷lama yöntemi (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.3.6.2.Çabuk Kuvvet AntrenmanÕ

Çabuk kuvvet, hem maksimal kuvvetin artÕUÕlmasÕ, hem de hareket hÕ]ÕQÕn yükseltilmesi ile olumlu yönde etkilenebilir ve geliútirilebilir. Çabuk kuvvet antrenmanlarÕnda çalÕúmalar, teknik ile ba÷lantÕOÕ olarak temel kuvvet ile kasÕlma

uygularken temel ilke hafif ve orta yüklerden yararlanma yoluna gidilmelidir. Çabuk kuvvet antrenmanÕnda merkezi sinir sistemi optimal bir úekilde uyarÕlmasÕna ba÷OÕ olarak antrenmanlarda yüklenme ve dinlenme iliúkisi göz önünde bulundurulmalÕGÕr.

Çünkü hareketler büyük bir hÕzla uygulandÕ÷Õndan organizma yorulacaktÕr. Bu nedenle çabuk kuvvet çalÕúmalarÕnda tam dinlenme ilkesi uygulanÕr (Sevim, 1999).

Çabuk kuvveti geliútirme yöntemleri;

-Devirsiz kuvvet çalÕúmalarÕ, -Devirli kuvvet çalÕúmalarÕ,

-Pliometrik çalÕúmalar olarak uygulanÕr (Akt:AtÕlgan, 2010).

ùekil 3.Çabuk kuvvetin bileúenleri (Akt:AtÕlgan, 2010)

2.3.6.3.Kuvvette DevamlÕOÕk AntrenmanÕ

Bir çalÕúmada yüklenme uzunca bir süre azalmadan kuvvet harcamasÕQÕ gerektiriyorsa, kuvvette devamlÕOÕk geliúiyor demektir. Kuvvette devamlÕOÕk özelli÷i genellikle tekrar yöntemi uygulanarak geliútirilir. Orta derecede bir hareket temposunda yükler , maksimalin % 20-50 si arasÕnda de÷Lúir ve çalÕúmanÕn cinsine göre dakikada 30-120 tekrar olasÕOÕ÷Õ vardÕr. Ancak bu frekanslar gerçek tekrar sayÕlarÕQÕ yansÕtmazlar. Çünkü kuvvette devamlÕOÕk amacÕQÕ taúÕyan bir antrenman için en uygun tekrar sayÕVÕ, yapÕlmasÕ olanaklÕ tekrarlarÕn %60 Õ dolayÕnda olmalÕGÕr.

Bir baúka anlatÕmla; Maksimal tekrar sayÕVÕQÕn %60Õ tekrar edilmelidir. Öte yandan do÷al olarak, irade ögesini de birlikte geliútirmek amacÕyla, zaman zaman bitkinlik

derecesine varÕncaya kadar sayÕda tekrar da yapÕlabilir (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

Tablo 2.Kuvvette devamlÕOÕk antrenman ölçütleri (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

Kuvvette DevamlÕOÕk Yöntemi (kas dayanÕklÕOÕ÷Õ)

UyarÕ yo÷unlu÷u (1MT yükünün %’si) %50-60

Seride tekrar sayÕVÕ 20-40

Birim antrenmandaki seri sayÕVÕ (her kas grubu için) 6-8

Seriler arasÕ dinlenme 0.5-1 dk

ÇalÕúma hÕ]Õ Yavaú-akÕFÕ

2.3.7.Çocuklarda Kuvvet Geliúimi

Kuvvet yaúla birlikte; boy, kilo, iskelet sistemindeki kaldÕraçlar oranÕndaki ve bütün vücudun kas kütlesindeki artÕúÕna ba÷OÕ olarak artan kuvveti çocu÷un geliúim dönemlerine ba÷OÕ olarak ele alÕndÕ÷Õ zaman (MuratlÕ, 1997),

a- Okul öncesi ça÷Õ: Bu dönemde kuvvet özellikleri antrene edilemez.

b- ilkokul ça÷Õ (Birinci dönem): 7-10 yaú arasÕGÕr. KÕz ve erkeklerde bu ça÷da kuvvet özel-likleri; genel kuvvet ve kuvvet dayanÕklÕOÕ÷Õ halen antrene edilemez. Ancak çabuk kuvvetin arttÕ÷Õ görülebilir (MuratlÕ, 1997).

c- ilkokul ça÷Õ (ikinci dönem): KÕzlarda 10-12, erkeklerde 10-13 yaúlarÕ arasÕndadÕr.

Cinsiyet farklÕOÕklarÕ belirginleúir. Kuvvet özellikleri, maksimal kuvvetin artÕúÕ oldukça azdÕr, bu nedenle uygulanan yük (kuvvet oranÕ dikkatli seçilmelidir. Sürat parçalarÕQÕn artmasÕ dolayÕVÕ ile çabuk kuvveti arttÕUÕlmasÕ mümkündür. Uygun antrenmanlar ile, kuvvet dayanÕklÕOÕ÷Õn geliúimi ile do÷ru orantÕOÕGÕr. Bu nedenle de oldukça azdÕr. Maksimal kuvvet seviyelerinde cinsiyete özgü farklÕOÕklar mevcuttur.

d- Birinci ergenlik ça÷Õ: Bütün kuvvet Özelliklerinin geliúimi cinsiyet farklÕOÕklarÕna göre oluúur. BayanlarÕn kuvvet oranÕ erkeklerin kuvvet oranÕQÕn 2/3'dir. 14-15

yaúlarÕnda iki cins arasÕnda kuvvet farkÕ büyüktür. Kuvvetin antrene edilebilmesi kuvvet geliúimi ile do÷ru orantÕOÕGÕr, uygun kuvvet çalÕúmalarÕ yapÕldÕ÷Õ takdirde 12-14 yaúlarÕndan itibaren maksimal kuvvet ve bununla do÷ru orantÕOÕ olarak kuvvet dayanÕklÕOÕ÷Õnda artÕú meydana gelir.

e- økinci bulu÷ ça÷Õ: Bu dönemde genç erkeklerde en yüksek ve çok hÕzlÕ bir úekilde kuvvet artÕúlarÕ oluúur. Yük / kuvvet oranÕ da genç erkeklerde daha iyi duruma gelmiútir. Uygun uyarÕlar oldu÷u halde kuvvet dayanÕklÕOÕ÷Õ da maksimal kuvvete uygun olarak geliúir. Genç bayanlarda kuvvet geliúimi bu dönemin özelliklerinden dolayÕ çok azdÕr, hatta kuvvet dayanÕklÕOÕ÷Õ durgunlaúmaktadÕr (Dündar, 1996).

2.3.7.1.Çocuklarda Kuvvet AntrenmanÕ Uygularken Dikkat Edilecek Hususlar Çocuklara uygulanan kuvvet antrenmanlarÕnda úu unsurlara dikkat edilmelidir;

1- Kuvvet antrenmanlarÕndan sonra yeterli dinlenme aralÕ÷Õ verilmelidir.

2- HazÕrlÕksÕz organizmaya denenmemiú yükleme de÷Lúiklikleri yapÕlmamalÕGÕr.

3- Ergenlik yaúÕ öncesi ve esnasÕndaki kuvvet geliúimi nedeniyle özellikle omurga bölgesinde negatif de÷Lúimlere yol açabilece÷inden halter çalÕúmalarÕ ve baúÕn yukarÕVÕnda çalÕúmalar yaptÕUÕlmamalÕGÕr. Bu yaúlarda çocu÷un kendi vücut D÷ÕrlÕ÷Õ ile antrenman yapmasÕ yeterlidir.

4- Tek taraflÕ yüklenme yapÕlmamalÕGÕr. Tek taraflÕ yüklenme vücudun bir tarafÕQÕ güçlendirdi÷inden tüm vücudun çalÕúmasÕQÕ aksatÕr.

5- Uzun süreli statik çalÕúmalardan kaçÕQÕlmalÕGÕr. Statik yüklenme dolaúÕPÕ ve yüklenmiú bölgede alÕúveriúi engeller, bu aktif, yüklenmede tam tersine döner.

Bu yüzden ritmik hareketlerde herhangi bir sÕQÕrlama yoktur (A÷Õrbaú, 1997).

Tablo 3.Çocuklara yönelik kuvvet antrenmanlarÕQÕn yüklenme oranlarÕ ve úiddetleri (Drabik,1996)

Yüklenme OranÕ Yüklenme ùiddeti 1MT’Õn Yüzdesi

Orta 50-70 %

Yüksek 70-80 %

Çok Yüksek 80-90 %

2.3.7.2.Kuvvet AntrenmanÕQÕn Çocuklara YararlarÕ

Kuvvet antrenmanÕ bilinçli olarak uygulandÕ÷Õ zaman çocuklara úu yararlarÕ sa÷lar;

- Kas kuvvetinde dayanÕklÕOÕ÷Õnda artÕú, - Sportif performanslarÕnda geliúme,

- Hayat boyunca sürecek egzersiz yapma alÕúkanlÕ÷Õ kazanma, - Daha az sakatlanma,

- Kemik mineral yo÷unlu÷unda artÕú,

- Vücut yapÕVÕnda geliúme ve düzgün bir duruúa ve yapÕya sahip olma,

- Psikolojik yapÕya olumlu yönde etki, kiúisel disiplinde artÕú (Zatsiorsky ve Kraemer, 2006).

2.4.Anaerobik Güç

Antrenman bilimi açÕVÕndan anaerobik güç; bir sporcunun yüksek yüklenmeler altÕnda, oksijensiz bir ortamdaki (oksijensiz enerji sistemleri ile ba÷lantÕOÕ olarak) patlayÕFÕ gücü ve enerjiyi güce çevirebilme özelli÷idir (Sevim, 1997). Anaerobik güç üretiminde enerji, ATP, ATP-CP ve laktasit sistemden sa÷lanÕr (Fox, 1998).

2.4.1 ATP-CP (Alaktasit Sistem)

Kreatin fosfat ya da Fosfat-kreatine (PC), ATP gibi kas hücrelerinde depolanÕr. Hem ATP hem de PC fosfat bileúikleri içerdi÷i için bunlarÕn tümüne fosfojenler, sisteme

de fosfojen sistemi diyoruz. Bir fosfat bileúeni bileúiktin koparÕldÕ÷Õnda büyük bir enerji açÕ÷a çÕktÕ÷Õ için PC,ATP ye benzer (ùekil 2). Bu parçalanma sonucunda Creatine (C) ve inorganik fosfat (Pi) açÕ÷a çÕkar ve kolayca biyokimyasal tepkimeye girer. Örnek olarak, kaslarÕn hareketleriyle hemen parçalanan ATP, yine depolanmÕú olarak bulunan PC nin parçalanmasÕyla açÕ÷a çÕkan enerji yardÕPÕyla sürekli olarak ADP ve Pi tepkimeye girerek yenilenir. Bu eúleúme ;

PC ĺ Pi + C + Enerji

Enerji + ADP +Pi +ATP úeklinde özetlenebilir. AslÕnda bu iúlemler insan vücudunda oldukça karmaúÕktÕr ve tepkimeleri hÕzlandÕran bir takÕm protein bileúikleri olan enzimlere gereksinim vardÕr (Fow,Bowers,Foss, 1988).

ùekil 4.(A) Fosfokreatinin (PC) basit yapÕVÕ ve yüksek enerjili fosfat ba÷Õ gösterilmiútir. B’ ATP yenilenmesi için kullanÕlan enerji PC nin kreatin ve inorganik

fosfata (Pi) parçalanmasÕ sonucunda açÕ÷a çÕkar (Fow,Bowers,Foss, 1988).

2.4.2.Anaerobik Glikoliz (Laktik Asit Sistem)

Kaslarda ATP yenilenmesi için besinlerin kÕsmen parçalandÕ÷Õ, daha do÷rusu karbonhidratlarÕn (úeker) sisteme de adÕQÕ veren laktik aside oksijen olmaksÕ]Õn dönüútü÷ü sisteme anaerobik glikoliz sistem denir. Vücudumuzdaki bütün karbonhidratlar ya hemen kullanÕlabilen basit bir úeker olan glikoza dönüútürülür ya da daha sonra kullanÕlmak üzere kaslarda ve karaci÷erde glikojen olarak depolanÕr.

Burada besinlerin parçalanmasÕ (metabolizma) açÕVÕndan bütün bu karbonhidrat, glikoz, glikojen ve úeker eú anlamlÕ kelimeler olarak kullanÕlmÕúWÕr. Anaerobik glikoliz sonunda laktik asit ortaya çÕkar. Glikojenin laktik aside dönüúümü sÕrasÕnda açÕ÷a çÕkan enerji eúleúen reaksiyon dahilinde ATP nin yenilenmesi için kullanÕOÕr (Fow,Bowers,Foss, 1988). ùekil 3 te glikolizin aúamalarÕ úematik olarak gösterilmiútir.

ùekil 5.Anaerobik Glikoliz (Fox, Bowers, Foss, 1988).

2.4.3.Laktat De÷eri

Kan laktat düzeyini saptamak öncelikle performans sporu için önemli bir konudur.

Laktat süt asidinin tuzudur. Öncelikle yo÷un kas çalÕúmalarÕnda metabolik de÷Lúimin sonucu olarak (artÕk olarak) meydana gelir. Örne÷in, bir dayanÕklÕOÕk antrenmanÕnda yüklenme yo÷unlu÷u ne kadar fazlaysa, kandaki laktat de÷eri de o kadar yüksek oÕkar. Bu laktat yüksekli÷inin belirlenmesiyle yüklenme yo÷unlu÷u hakkÕnda bilgi elde edilir (MuratlÕ, Kalyoncu, ùahin, 2007).

2.4.4.Anaerobik Eúik KavramÕ

ùiddeti artan bir egzersiz sÕrasÕnda gerekli enerji belirli bir noktaya kadar aerobik mekanizmalarla sa÷lanÕr. Ancak, bu noktadan sonra aerobik mekanizmalar yetersiz kalÕr ve anaerobik mekanizmalar devreye girer. øúte anaerobik mekanizmalarÕn

ùiddeti artan bir egzersiz sÕrasÕnda gerekli enerji belirli bir noktaya kadar aerobik mekanizmalarla sa÷lanÕr. Ancak, bu noktadan sonra aerobik mekanizmalar yetersiz kalÕr ve anaerobik mekanizmalar devreye girer. øúte anaerobik mekanizmalarÕn

Belgede T.C. SAKARYA ÜN VERS TES (sayfa 16-0)