Nicel AraĢtırma AĢaması

Bu bölümde, karma araĢtırma yönteminin bir parçası olan nicel araĢtırma aĢaması ele alınmaktadır. Nicel araĢtırma aĢamasında, araĢtırmanın evreni, örneklemi, hangi veri toplama yönteminin kullanıldığı ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

3.4.1.1. Evren ve Örneklem

Evren, araĢtırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütününü, örneklem ise; belli bir evrenden, belli kural ve ölçütlere göre seçilmiĢ olan ve seçildiği evreni temsil

ettiği kabul edilen küçük kümeleri ifade etmektedir (Karasar, 2013: 109-110). Büyüköztürk vd. (2016: 80)‟ ye göre, iki tür evrenden söz edilmektedir. Hedef Evren; ulaĢılması hemen hemen imkânsız olan evrendir ve araĢtırmacının ideal seçimidir. Ulaşılabilir Evren ise; ulaĢılabilir olandır ve araĢtırmacının gerçekçi seçimidir.

AraĢtırma, turist rehberliği eğitiminin bir parçası olan yurtiçi uygulama gezilerinin yeterliliğinin belirlenmesi amacıyla gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu bağlamda, araĢtırmanın evrenini (hedef evren) Türkiye‟deki üniversiteler bünyesinde bulunan turizm/turist rehberliği bölümünde okuyup yurtiçi uygulama gezilerine katılan öğrenciler oluĢturmaktadır. Ancak hedef evrene ulaĢmak, zaman, maliyet, kontrol ve enerji açısından oldukça güç olduğu (Ekiz, 2015: 103) için, Ocak-ġubat 2016‟da düzenlenen yurtiçi uygulama gezisine katılan öğrenciler araĢtırmanın ulaĢılabilir evreni olarak belirlenmiĢtir. Bu nedenle, nicel araĢtırma aĢamasında kullanılan veriler, Ocak-ġubat 2016‟da düzenlenen yurtiçi uygulama gezisine katılan öğrencilerden elde edilmiĢtir.

Uygulama gezisinin faaliyete geçmesini sağlayan Novitas Seyahat Acentasından alınan verilere göre, yurtiçi uygulama gezisine toplam 328 öğrenci katılmıĢtır. AraĢtırmada amaç, evren hakkında bilgi toplamaktır ve evren birimlerinin tümüne ulaĢılabildiği durumlarda örneklemeye ihtiyaç duyulmamaktadır (Büyüköztürk vd., 2016: 81). Bu nedenle, araĢtırma verilerinin toplanmasında, ulaĢılabilir evreni oluĢturan öğrenci sayısının 328 gibi az bir rakamdan oluĢması, belirlenen maliyet ve zaman açısından uygun olması ve verilerin hem elden hem de çevrimiçi olarak elde edilebilmesinden dolayı, ana kütlenin hepsine ulaĢılmıĢtır. Buna rağmen, geri dönüĢ yapılan anketlerden kullanılabilir anket sayısı 218‟dir.

3.4.1.2. Veri Toplama Yöntemi

AraĢtırmanın problemine, alt problemlerine, değiĢkenliklerin özelliklerine göre çeĢitli ölçme araçlarıyla veriler toplanabilmektedir (Sönmez ve Alacapınar, 2014: 150). Nicel araĢtırmalarda en sık kullanılan yöntemler; deneysel ve survey (tarama) yöntemleridir.

Deneysel Yöntem, genellikle fen bilimlerindeki araĢtırmalar ile yakından iliĢkilidir. Survey (Tarama) Yöntemi ise, hem sosyal hem de eğitim bilimlerinde kullanılabilmektedir (Ekiz,

2015). Bu bağlamda, araĢtırmanın nicel araĢtırma aĢamasında verileri toplamak için, survey yöntemlerinden en yaygın kullanılan anket tekniğinden yararlanılmıĢtır. Anket, araĢtırmanın problemini çözecek ve ele alınan hipotezleri test edecek bilgileri birincil kaynaklardan sistematik bir biçimde toplamak ve saklamak amacıyla hazırlanan bir soru formudur (Ġslâmoğlu ve Alnıaçık, 2014:131). Örnek kütleye ulaĢım açısından uygunluğu, daha kısa sürede ve daha az maliyetle bilgi elde edilmesi (Arıkan, 2007: 117), anketi cevaplayan kiĢinin

pek çok kez okuyabilmesi, yalnız olduğu için etki altında kalmaması ve yönlendirilmemesi (Sönmez ve Alacapınar, 2014: 156) gibi avantajları nedeniyle veri toplama aracı olarak anket tekniği tercih edilmiĢtir.

3.4.1.3. Veri Toplama Formu Olarak Anket ve Ġçeriği

AraĢtırmanın turist rehberliği eğitimi kapsamında yer alan yurtiçi uygulama gezilerinin yeterliliğinin belirlenmesi amacı doğrultusunda bir anket formu hazırlanmıĢtır. Anket formu hazırlanırken, yeni bir ölçek geliĢtirmek güvenilirlik ve geçerlilik sorunlarına sebep olacağı için, araĢtırmada öncelikle yazında bulunan turist rehberliği ile ilgili çalıĢmalar, daha sonra araĢtırmanın değiĢkenlerini oluĢturan, tur kalitesi, eğitim, turdan beklenti, motivasyon, memnuniyet ve mesleki tutum ile ilgili çalıĢmalar irdelenmiĢ ve araĢtırmanın amacına yönelik olarak yazında daha önce kullanılan ölçeklerin incelenmesi yoluna gidilmiĢtir.

Katılımcılardan katılmıĢ oldukları yurtiçi uygulama gezisine göre, cevaplamalarını istediğimiz ifadeler, tur programı, tur kalitesi, eğitim, turdan beklenti, motivasyon, memnuniyet ve mesleki tutum değiĢkenleri ile ilgilidir. Ġnceleme sonunda, çalıĢmada veri toplamak için kullanılan anket formunda yer alan değiĢkenlere ait ifadeler oluĢturulurken, araĢtırmanın amacıyla uyumlu olan ölçeklerin kullanılmasına karar verilmiĢtir. Bu bağlamda, literatürde konuya dair az sayıda bulunan çalıĢmalar ele alınmıĢtır. Anket formundaki tur programı ölçeğinde yer alan ifadeler Erdem ve Etiz (2012)‟in; eğitim ölçeğinde yer alan ifadeler Güzel (2014b)‟in; tur kalitesi, turdan beklenti, motivaston ve tur memnuniyeti ölçeğine ait ifadeler Lee vd. (2011)‟nin; mesleki tutum ölçeğinde yer alan ifadeler ise Yılmaz (2011)‟ın çalıĢmalarından yararlanılarak araĢtırmanın amacı doğrultusunda uyarlanmıĢtır.

Hazırlanan ölçek, turizm, pazarlama ve turist rehberliği alanında uzman, öğretim üyeliği yapan akademisyenlerin incelemesine sunulmuĢtur. Alanında uzman akademisyenlerden gelen eleĢtiriler doğrultusunda, ölçek tekrar gözden geçirilmiĢ ve ölçeğe son hali verilmiĢtir (Ek 1).

Anket formu iki bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde, katılımcıların profili, turist rehberliği eğitimi ve mesleği ile ilgili genel bir bilgi sahibi olmak amacıyla çeĢitli demografik sorulara yer verilmiĢtir. Bu bölümde, katılımcı öğrencilerin cinsiyetleri, gelir durumları, üniversiteyi tercih sırası, bölümden memnuniyetleri, bölümü seçme nedenleri, kaçıncı sınıfta okudukları, turist rehberliği mesleği ile ilgili neler düĢündükleri, mezuniyet sonrası rahatlıkla iĢ bulup bulamayacakları, mesleği icra edip etmeyecekleri ve mesleği tavsiye edip etmeyeceğine dair sorular sorulmuĢtur. Anket formunun ikinci bölümünde ise, turist

rehberliği eğitimi kapsamındaki yurtiçi uygulama gezisi ile ilgili tur programı, eğitim, tur kalitesi, turdan beklenti, motivasyon, memnuniyet ve mesleki tutumlarını ölçmeye yönelik 34 ifade bulunmaktadır. Soruların ölçülmesinde ise, daha çok tutumları ölçmesi ve belli bir konudaki görüĢleri ortaya çıkarması (Büyüköztürk vd., 2016: 129) ve katılımcının bir nesne, bir tutum ya da bir davranıĢ konusunda kendisine sunulan ifadelere katılma ya da katılmama derecesini ölçmesi (Nakip, 2006: 141) nedeniyle, beĢli Likert tipi derecelendirme kullanılmıĢtır. Bu ölçek; 1. Kesinlikle Katılmıyorum, 2. Katılmıyorum, 3. Ne Katılıyorum - Ne Katılmıyorum, 4. Katılıyorum, 5. Kesinlikle Katılıyorum‟ a denk gelmektedir.