Nice Antlaşması

Avrupa Birliği Antlaşması, Avrupa Topluluklarının Kurucu Antlaşmalarına değişiklik getiren Nice Antlaşması 10 Mart 2001’de imzalanmıştır. Bugüne kadar imzalanmış olan bütün antlaşmaları içinde barındıran Nice Antlaşması üye ülkelerdeki iç onay sürecinin tamamlanmasıyla birlikte 1 Şubat 2003 yılında yürürlüğe girmiştir. Nice Antlaşmasında birçok değişiklik yapılmıştır. Şimdi biz Nice Antlaşmasının içeriğini, getirdiği değişiklik ve yenilikleri ele alalım. Nice Antlaşmasında Ortak Dış ve Güvenlik Politikası hakkında,

… Birliğin güvenliğini ilgilendiren ve Konseyin karar alması halinde ortak savunmaya dönüşebilecek her konuyu, savunma politikasının aşamalı bir şekilde geliştirilmesi olarak dahil olmak üzere içerir. Konsey, böyle bir karar alması halinde, Üye Devletlere, ilgili kararı kendi Anayasal gereklerine uygun olarak kabul etmelerini tavsiye eder. Bu maddeye uygun Birlik politikası, belirli Üye Devletlerin güvenlik ve savunma politikalarına halel getirmez, ve ortak savunmalarının NATO içinde, NATO Antlaşması altında gerçekleştiğini kabul eden Üye Devletlerin yükümlülüklerine saygı gösterir, ve bu çerçevede kurulan ortak güvenlik ve savunma politikasına uyum gösterir. Üye Devletlerin uygun görmeleri halinde, silahlanma alanında işbirliğine gidilerek, ortak savunma politikasının aşamalı olarak geliştirilmesi desteklenir (Nice Antlaşması, Madde 1/2).

hükmü yer almıştır. Nice Antlaşmasının 1. maddesinin 2. fıkrasında yer alan bu hüküm Avrupa Birliği Antlaşmasının 17. maddesinin değiştirilmesinin sonucudur. Ayrıca insani yardım ve kurtarma, barışı koruma görevleri, kriz yönetiminde muharebe güçlerinin barışçı amaçlarla kullanılması da yine bu maddenin kapsamı içine girmektedir. Nice Antlaşmasının 2. Maddesinin 9. Fıkrası,

• İşçilerin sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla çalışma ortamının geliştirilmesi,

36

• Çalışma şartları,

• İşçilerin sosyal güvenliği ve korunması,

• İş akdinin feshedilmesi halinde, işçilerin korunması, • İşçilere bilgilendirme ve danışma olanaklarının sağlanması, • İşçi ve işveren haklarının … temsili ve toplu bir şekilde korunması,

• Topluluk sınırları içinde ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının istihdam şartları,

• … Emek piyasasından dışlanmış kişilerin entegrasyonu,

• Emek piyasasında fırsat eşitliği ve iş ortamında adil muameleye ilişkin kadın- erkek eşitliği,

• Sosyal dışlanma ile mücadele,

• … Sosyal koruma sistemlerinin modernizasyonu (Nice Antlaşması, Madde

2/9).

ile üye devletlerin yukarıda bahsedilen sosyal alanlardaki faaliyetleri desteklenmektedir. Değiştirilen madde ise Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşmanın 137. maddesidir.

Nice Antlaşmasının 2. maddesinin 22. fıkrasına göre,

Devlet ve Hükümet Başkanları düzeyinde toplanan Konsey, Komisyon Başkanı olarak atamaya niyet ettiği kişiyi nitelikli oyçokluğuyla tayin eder. Atama, Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanır. Konsey nitelikli oyçokluğu ile karar alarak, ve Başkan adayı ile umumi mutabakat içinde, her Üye Devletten gelen öneriler uyarınca belirlenen diğer komisyon üyelerinin listesini kabul eder. Komisyon Başkanı ve bu suretle tayin edilen Komisyon Üyeleri, Avrupa Parlamentosunun onayına sunulur. Avrupa Parlamentosunun onayını aldıktan sonra, Komisyon Başkanı ve diğer Üyeler, Konsey tarafından nitelikli oyçokluğuyla atanır (Nice Antlaşması, Madde 2/22).

Değiştirilen madde ise Avrupa Topluluklarını kuran Antlaşmanın 214(2) maddesidir ve yukarıda yazılı hükümle değiştirilmiştir. Bu madde ile hedeflenen amaç, üye ülkeler tarafından aday gösterilmeyen birinin Komisyon üyesi olarak atanmasının önüne geçilmesidir. Nice Antlaşmasındaki bir başka düzenleme ise İlk Derece Mahkemesi hakkında yapılan değişikliklerdir. Avrupa Topluluğu Antlaşmasının 224. maddesi değiştirilerek,

İlk Derece Mahkemesi’nde, her Üye Devletten en az bir hakim bulunur. Hakimlerin statüsü Avrupa Adalet Divanı Statüsünde belirlenir. Statü, İlk Derece Mahkemesinde, Savcılar bulunmasını sağlayabilir. İlk Derece Mahkemesi üyeleri, tarafsızlığından şüphe edilmeyen, ülkelerinde yüksek adli makamlara atanacak nitelikleri barındıran kişiler arasından seçilir. Üyeler, üye devlet hükümetlerinin ortak kararıyla, altı yıllık bir dönem için seçilirler. Üyeler, her üç yılda bir, kısmen yenilenir. Emekli olan üyeler tekrar atanabilirler. Hakimler, ilk derece Başkanını, kendi aralarından üç sene için seçerler. Başkan yeniden seçilebilir. İlk Derece Mahkemesi, Katibini atar ve görevini düzenleyen kuralları belirler. İlk Derece Mahkemesi, İçtüzüğünü Avrupa Adalet Divanı ile uzlaşma içinde saptar. Söz konusu kurallar, Konsey’in nitelikli oyçokluğuyla onayını gerektirir. Avrupa Adalet Divanı

37

Tüzüğünde aksi bir hüküm bulunmadıkça, bu antlaşmanın Avrupa Adalet Divanına ilişkin hükümleri, İlk Derece Mahkemesine uygulanır (Nice Antlaşması, Madde 2/33).

Nice Antlaşmasının 2. maddesinin 33. fıkrası olarak yukarıdaki hüküm eklenmiştir. Ayrıca bu antlaşmaya, Üye Devletlerin önerileri üzerine Sayıştay Üyelerinin listesinin hazırlanması hususu getirilmesi ile birlikte, Sayıştay’da her üye ülkeden bir temsilcinin bulunması mutabakatına varılmıştır. Nice Antlaşmasıyla birlikte Ekonomik ve Sosyal Komite ile Bölgeler Komitesi’nin üye dağılımı hakkında herhangi bir değişiklik yapılmamış ancak üye sayıları 350 ile sınırlandırılmıştır.

Nice Antlaşmasına göre Konsey, Komisyonun önerisi üzerine karar alacak ise üyelerin en az 169 lehte oy vermesi gerekmektedir. Konsey’de nitelikli oyçokluğuyla herhangi bir karar alınması gerektiğinde, üye devletlerin nüfusunun %62’sinin temsili gerekmektedir. Yoksa alınan karar kabul edilmemektedir. Antlaşmaya göre Konsey’de belirlenen ağırlıklı oy toplamı ise 237’dir. Avrupa Birliği Konseyi adlı konumuzda Tablo 2 de Konsey’deki ağırlıklı oy dağılımı ülkeler bazında gösterilmiştir. Avrupa Parlamentosu’nun üye dağılımı konusunda 732’ye yakın olabileceği ve bu sayıdan düşük olursa üye devletlerden seçilecek temsilci sayısının oranlarında belli bir düzeltme yapılacağı kararı alınmıştır. Bu karara ek olarak sandalye sayısının geçici olarak 732’yi aşabileceği öngörülmüştür. Bu karar 2004-2009 yıllarını kapsamaktadır. Zira Avrupa Birliği’ne yeni katılan devletler ile birlikte 2007 yılında Parlamento temsilci sayısı 785’e yükselmiştir. Ancak Nice Antlaşması gereği 2009-2014 yılları arasında üye sayısı 736’ya çekilmiştir. Avrupa Parlamentosu adlı konumuzda Tablo 3’te 2009-2014 yılları arasında Avrupa Ülkelerinin her birine düşen koltuk sayısı ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Avrupa Birliği’ne yeni Devletlerin katılımıyla birlikte üye sayısı 27’ye çıkmıştı. Avrupa Topluluğu Antlaşmasına göre Avrupa Komisyonu’nun üye sayısı ise 20’dir. Üye Devlet sayısının, Komisyon üye sayısını geçmesi üzerine, … Komisyon üyeleri, uygulamaya ilişkin düzenlemeler Konsey tarafından oybirliğiyle belirlenecek olan, eşitlik prensibine dayanan bir rotasyon düzeni uyarınca seçilir (Nice Antlaşması, Madde 4). kararı alınmıştır. Nice Antlaşmasıyla getirilen diğer değişiklik ise Avrupa Konseyi Zirve toplantılarının yarısının ve en az birinin Konsey Başkanlığı’nı yürüten ülke yerine Brüksel’de gerçekleştirilmesi, Üye devletlerin sayısının 18 olmasından itibaren ise bütün zirve toplantılarının Brüksel’de gerçekleştirilmesi kararı alınmıştır.

38