Nakden İadeler

İhracattan doğan KDV iadelerinin nakden iadesi, iade talep eden mükellef tarafından beyan edilen tutarların gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespiti amacıyla vergi inceleme uzmanlarınca incelenmesi gerekir. Bu işlemler oldukça uzun sürmesi ve çok fazla iade talebinin bulunması sebebiyle Maliye Bakanlığı bir dizi sınırlandırmalar ile bu işlemleri gerçekleştirmektedir. Kimi durumlarda bir uzaman tarafından incelenmeden beyan esas alınarak iadenin gerçekleştirilmesi mümkün olmakla birlikte tüm bu uygulamalara ihracatın niteliğine göre alt ve üst limitler eklenmiştir. Bu bağlamda KDV’lerin nakden iadesi 4 sınıfa ayrılabilir:

• Belirli bir üst limitten düşün inceleme raporu gerektirmeyen iadeler • Belirli bir limiti aşan ve YMM inceleme raporu gerektiren iadeler

110

• Teminat karşılığında gerçekleştirilen iadeler

• Vergi inceleme raporu sonucunda gerçekleştirilen iadeler 3.1.1.1.Teminat ve İnceleme Raporu Aranmayan İadeler

İade talebinde bulunulan tutar 5.000 TL altındaysa herhangi bir vergi inceleme raporu ya da YMM inceleme raporu gerekmeksizin idesi talep edilen bu tutarın iadesi yapılır. Bu limit hizmet ihraçlarında geçerli değildir. Söz konusu talepler, KDV iadesine ilişkin standart talep dilekçeleri ve tebliğin ilgili bölümlerinde belirtilen belgelerin hazırlanıp, KDVİRA sisteminden alınacak KDV İadesi Kontrol Raporu’nun alınması ve teyit gerektiren belgelerin teyitlerinin ilgili kurum ve kişilerce yapılmasının ardından söz konusu iadenin yapılması mümkündür.

3.1.1.2. Yeminli Mali Müşavir Raporuyla Yapılan İadeler

İhracat işlemi nedeniyle KDV iadesinde talep edilen tutar 5000 TL'yi aşması durumunda VİR veya YMM inceleme raporu gerekmektedir. Teminat tahsis edilmesi durumunda ise, iade talebi yerine getirilerek; verilen teminatlar VİR ya da YMM raporu doğrultusunda çözülür.

YMM raporu gerektiren iadelerde, bu rapor ibraz edilmedikçe talep edilen KDV iadesi yerine getirilmez. Böyle durumlarda, iade talebinde bulunan mükellefler teminat gösterebilir. Böylece YMM raporu ibraz edilmeden iade gerçekleştirilir ancak gösterilen teminatlar daha sonra gelecek olan YMM raporuna göre çözülmektedir. Bu rapor teminat gösterildiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde hazırlanmak zorundadır. Bu süre içerisinde hazırlanan raporlar ilgili kuruma sunarak teminatların çözülmesi sağlanır. Bu 6 ay süreyi aşan hallerde, eğer geçerli bir sebep gösterilirse 6 ay uzatma süresi verilebilir. Bu ek sürenin verilebilmesi için, uzatma denenin ilgili kurumca geçerliliği onaylaması gerekmektedir.

Bu şartlara uygun olarak KDV iadesinde bulunmuş mükellef, KDV iadesini nakden ya da mahsup olarak alabilirler. Mükelleflerin talepleri durumunda iade edilecek tutarın bir kısmını nakit bir kısmını ise nakden almak mümkündür.

3.1.1.3. Teminat Karşılığı İadeler

Özel kişilikleri bulunan mükellefler tebliğde belirlenmiş 5000 TL tutarının üzerinde iade talepleri için VİR ya da YMM raporu sunma zorunlulukları bulunmaktadır. Bu

111

raporların sunulmaması halinde mükellefler bir teminat göstererek vergi iadelerini alabilirler. Rapor 6 ay içerisinde sunulması durumunda ise gösterdikleri bu teminatlar çözülür. Bu teminatlar şunlar olabilir:

Özel kişilikleri bulunan mükellefler tebliğde belirlenmiş 5000 TL tutarının üzerinde iade talepleri için VİR ya da YMM raporu sunma zorunlulukları bulunmaktadır. Bu raporların sunulmaması halinde mükellefler bir teminat göstererek vergi iadelerini alabilirler. Rapor 6 ay içerisinde sunulması durumunda ise gösterdikleri bu teminatlar çözülür. Bu teminatlar şunlar olabilir:

• Para ve nakit benzeri

• Bankalardan veya özel finansal kurululardan alınmış süresiz teminat mektupları

• Devlet iç borçlanma senetleri

• -Mükellefin alacaklı durumda bulunduğu menkul kıymetler veya mükellefe ait gayrimenkuller

Teminat gösterilmesine ilişkin düzenlemeler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Bir ortaklık yapısı bulunan firmalarda, ilgili teminatın bu mükelleflerden birinin adına gösterilmesi yeterlidir.

• Mükellefin teminat çözümünün YMM tarafından çözümleneceği belirtilmeden iade talebinin incelemeye gönderilmesi, daha sonrasında teminatların YMM raporuyla çözülmesine bir engel teşkil etmemektedir. Bu gibi durumlarda gösterilen teminatların daha sonra YMM raporuyla çözüldüğü iade talebini inceleyen personele bildirilmektedir.

• Nakit iade talepleri, bu talebin yazılı olduğu dilekçe ve diğer gerekli belgeler KDVİRA sistemine yüklenerek onaylanır. Bu sistemden alınacak risk raporu ile birlikte eğer varsa diğer gerekli evraklar hazırlanarak ibraz edilir. Bu son adımdan sonra KDV iadesi 10 iş günü içerisinde gerçekleştirilir.

YMM raporunun ibrazının daha sonradan yapıldığı ve teminat gösterilerek iade tutarının mükellefe ödemesinin gerçekleştiği durumlarda; YMM raporu teslim

112

edildiğinde ilgili teminat mektubuna "KDV iadesi sebebiyle alınan bu teminat mektubunun vergi dairemizde olan işlemi sona ermiştir." şeklinde şerh düşülerek tarih yazılarak imzalanır.

3.1.1.4.Vergi İnceleme Raporu ile Gerçekleştirilen İadeler

İhracat rejimi kapsamında ihracat istisnalarının getirmiş olduğu vergi iadeleri, Maliye Bakanlığı'na bağlı personeller ve vergi denetçileri tarafından düzenlenen raporlar sonucunda gerçekleştirilirler. Mükellefler;

• Vergi iadelerini vergi inceleme rapor sonuçlarına göre almak istemeleri halinde

• İadesi istenen vergi tutarı ilgili tebliğde belirlenen sınırları aşması durumunda teminat göstermemeleri ya da bu vergi iadelerinin YMM raporu sonucunda daha sonra alacaklarını bildirmemeleri

• KDV Genel Uygulama Tebliğine göre özel olarak vergi inceleme raporları ile iadenin ön görülmesi

• İlgili tebliğde belirtilen teminat ya da YMM raporu karşılığında vergi iadesi talep edilmesi durumunda vergi dairelerinde ilgili personelin incelemeleri sonucunda eksiklik, hata veya iadenin yapılmasına engel olabilecek bir durumun tespiti ve bu durumların mükelleflerce düzeltilmemesi durumlarında vergi iadeleri yetkili kişilerce düzenlenmiş vergi inceleme raporlarının sonuçlarına göre yapılmaktadır. Bu rapor olumlu ise gerekli vergi iade yapılmasına karşılık rapor olumsuz sonuçlandırılmış ise bu KDV iadeleri gerçekleştirilememektedir.

Yukarıda belirtilen ilk iki durumda, vergi iade talebinin incelenmesine başlanmadan önce vergi iadesinden vazgeçilerek bir başka yöntem olan YMM raporu ile vergi iadesi talebi oluşturulabilir. Yine aynı şekilde YMM raporunun hali hazırda bulunmaması durumunda bir teminat gösterilebilir. Daha sonra YMM raporu ibraz edilerek bu daha önce gösterilen bu teminatın çözülmesi sağlanır.

Yukarıda belirtilen son durumda yer alan incelemeyi yapmakla sorumlu ilgili kuruluş, Gelir İdaresi Başkalığı ve Vergi Dairesi Başkalıklarıdır. Son maddede yer alan olumsuzlukların mükellefler ve YMM tarafından gerekli düzenlemelerin ilgili tebliğe

113

uygun olarak yapılmaması durumlarında iade talebi incelemeye sevk edilirler. Bu sevk sonrası yukarıda belirtilen inceleme yapmakla yükümlü kurumlar incelemeleri sonrasında iadenin yapılması için olumlu veya olumsuz bir sonuca ulaşır. İncelemeye sevk edilen taleplerin, iadesi istenen tutarın %120 oranında bir talep gösterilmesi halinde vergi iadesi gerçekleştirilir. Ancak bu teminat bu durumlarda YMM'nin inceleme raporuna göre değil, incelemeye sevk edilen kurumların inceleme raporuna göre çözülür.

Bu iadesi istenen KDV iadesi, mükelleflerin talebine bağlı olmaksızın mükelleflerin varsa ÖTV borçlarına mahsuben ödenebilir. Bu işleme vergi inceleme raporuna göre mükellefin talebinin olup olmamasına bakılmaksızın gerçekleştirilir. Mükellef eğer iadesi istenen tutarın tamamını herhangi bir mahsup işlemi olmadan iadesinin isterse bu durumda teminat göstermesi gerekmektedir. Bu teminat yine yetkili kuruluşlar tarafından hazırlanan vergi inceleme raporuna göre çözülmektedir.