Muzaffer Ali Mühto

2.2.7.1 Özgeçmişi

1914 Devrekani’de doğdu. Ankara Hukuk Fakültesi mezunudur. 1936 yılında Sayıştay’da çalışmaya başladı. Sayıştay Denetçi Yardımcılığı görevine kadar yükselmiş ancak kendi isteğiyle görevinden ayrılarak bağımsız avukatlık yapmaya başlamıştır. Ek olarak çiftçilikte yapan M. Ali Mühto, 5 Eylül 1955’te vefat etmiştir306_.

IX. Dönem milletvekilliği sırasında tarım ve dilekçe komisyonlarında çalışmıştır307.

2.2.7.2 Meclis Konuşmaları

16.06.1950 tarihinde Türk Ceza Kanunu’nun 526. maddesinde değişiklik yapılmasını içeren kanun teklifi308 _{nedeniyle söz almış ancak mecliste Türkçe ezan}

301_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 2, Birleşim: 5, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1950), 43.} 302_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 4, Birleşim: 30, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1951), 192.} 303_{TBMM Albümü (1920-2010), c. 2, 574.}

304_{BCA, 030.10.0.0 / 77.514.28.}

305_{Öztürk, T. Parlamento Tarihi (IX. Dönem), c.7, 631.} 306_{TBMM Albümü (1920-1991), 195.}

307_{Öztürk, T. Parlamento Tarihi (IX. Dönem), c.7, 633.}

308_{1941 yılında çıkarılan Türk Ceza Kanunun 526.maddesindeki “Şapka iktisası hakkında 671 sayılı} kanunla Türk harflerinin kabul ve tatbikına dair 1353 sayılı kanunun koyduğu memnuiyet veya mecburiyetlere muhalif hareket edenler veya arapça ezan ve kamet okuyanlar üç aya kadar hafif hapis veya on liradan iki yüz liraya kadar hafif para cezası ile cezalandırılırlar. ” Bu ifade Arapça ezan

72

konusunda tartışmalar yaşanması nedeniyle M. Ali Mühto, rahat bir konuşma ortamı bulamamış, “DP’nin önergesini aynen kabul ediyorum” diyerek sözlerine son vermiştir309_{. M. Ali Mühto bu kanuna büyük önem vermiştir. Kanunun kabulünden}

önce Ramazan ayında Arapça ezan okunması için takrir vermiştir310_{. Takririn}

kabulüyle Kastamonu’da Arapça ezan 7 Haziran 1950’de yeniden okunmuştur311.

07.07.1950’de “şehir, kasaba, mahalle ve köylerde muhtar ve ihtiyar

heyetleri” oluşturulmasını içeren mevcut kanundan bazı maddelerin çıkarılması ve

yeni maddeler ilave edilmesi hususundaki kanun teklifi312 sebebiyle söz alan Mühto,

“Parti Temsilcileri, kar kış demeden bütün kuvvetleriyle çalışmışlar, yürüyerek veya vasıta ile gelerek vazifelerini yapmışlardır. Bu parti temsilcilerine, eski iktidarın bir kararı ile harcırah verilmemiştir. Acaba yeni kanunda da eski kanuna atıf yapıldığına göre verilecek mi, verilmeyecek mi? Bu yönde açıklama yapılmasını rica ediyorum.”

demiştir313_.

12.02.1951’de Kastamonu milletvekilliğine seçilen Tahsin Coşkan’ın usulsüz ve hileli yollarla seçildiği iddialarına yönelik meclise sunulan komisyon raporu ve seçim tutanakları mecliste konuşulmuş, burada söz alan Mühto, “Bu oylar torbadan

çıkan oylar mıdır, yoksa numune oylar mıdır? diye komisyon başkanı Hüseyin Fırat’a

bir sual sormuş, Fırat “Torbadan çıkan oylardır.” demiştir314.

M. Ali Mühto, 24.02.1951’de Maliye Bakanlığı ve devlet borçları 1951 yılı bütçeleri nedeniyle söz almış, Kastamonu bölgesinde hayvan hırsızlarını ilçe belde demeden takip eden jandarma personeline ek ücret verilmesi gerektiğini, hırsızlık

okunmasını engelliyordu. Yeni yasa ile 526. madde: “Şapka İktisası hakkında 671 sayılı kanunla Türk harflerinin kabul ve tatbikine dair 1353 sayılı kanunun koyduğu memnuiyet veya mecburiyetlere muhalif hareket edenler 3 aya kadar hafif hapis veya 30 liradan 600 .liraya kadar hafif para cezası ile cezalandırılır” şeklinde düzenlenerek Arapça ezan okunması önündeki yasak kalkmıştır. Ayrıntılı bilgi için bkz: Resmi Gazete, “Türk Ceza Kanununun 526. Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun ”, Kanun No: 526, Kabul Tarihi: 16.06.1950, Gazete Sayısı: 7535, Gazete Tarihi: 17.06.1950.

309_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 1, Birleşim: 9, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1950), 185-186.} 310_{Doğrusöz, “Arapça Ezan ; Ramazandan Evvel Okunabilecek”, 14 Haziran 1950, Sayı:1305, s.1.} 311_{Doğrusöz, “ Bugün Şehrimizde; Arapça Ezan Okundu”, 17 Haziran 1950, Sayı:1306, s.1.}

312_{Teklif kanunlaşmıştır. Ayrıntılı bilgi için bkz: Resmi Gazete, “Şehir Ve Kasabalarda Mahalle} Muhtar Ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Olanı Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesine Ve Bu Kanunun Bazı Maddelerinin Kaldırılmasına Dair Kanun ”, Kanun No: 5671, Kabul Tarihi: 07.07.1950, Gazete Sayısı: 7556, Gazete Tarihi: 12.07.1950.

313_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 1, Birleşim: 18, Oturum: 2, (Ankara: TBMM Basımevi, 1950), 433.} 314_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 5, Birleşim: 42, Oturum: 2, (Ankara: TBMM Basımevi, 1951), 133.}

73

olaylarını genellikle göçebelerin yapması nedeniyle bu vatandaşların bir nüfusa kayıt ettirilmesinin güvenlik açısından gerekli olduğunu söylemiştir315_.

25.02.1951’de Milli Eğitim Bakanlığı ve bazı üniversiteler (İstanbul, Ankara, İstanbul Teknik) ile Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü 1951 yılı bütçeleri görüşmelerinde söz alan Mühto, “Sayın arkadaşlarım, eski iktidar milletin bu dinî

arzusundan kaçınılmaz olduğunu anlayarak ilkokulların 4. ve 5. sınıflarına din derslerini koymuştur. Fakat bu dersler dinî bilgiler öğretmekten ziyade ahlak dersleri mahiyetindedir.” diyerek bu konuda düzenleme yapılmasını, gerçek anlamda bir dini

eğitim verilmesini istemiştir316_{. Mühto’nun Arapça ezandan sonra din dersleri}

konusunda da böyle bir talebi olması dini konulara karşı çok daha fazla hassasiyet gösterdiğini ortaya koymaktadır.

27.02.1951 tarihinde 1951 Yılı Gelir Bütçesi nedeniyle söz alan Mühto, tarım vazifelerinde yararlanılan at, eşek, katır ve öküzün vergi kapsamı dışında olduğunu, Kastamonu’da diğer hayvanlar kadar faydalanılan mandanın da aynı değerlendirmeye tabi tutulmasını istemiştir317_{. Mühto’nun hukukçu olmasının yanı sıra çiftçilikle de}

uğraşması söz konusudur. Bu bağlamda köylüyü yakından ilgilendiren konularda çözüm arayışında olduğu görülmektedir.

01.12.1952’de Temsil Ödeneği Hakkındaki Kanuna ek kanun teklifi nedeniyle söz alan M. Ali Mühto, “Muhterem arkadaşlarım, ben esasen bu temsil ödeneklerinin

tamamen aleyhinde olan bir arkadaşınız sıfatıyla kürsüye çıkmış bulunuyorum. Temsil, ödeneği diye memurlar arasında bir ayrım yapmanın doğru olmadığı kanaatindeyim. Mademki makam tahsisatını kanunlarımız kabul etmiştir, bunun üzerinde söyleyecek bir sözüm yoktur. Ama bir kaymakam bir vali bu tazminatı alıyor da bu silsileden gelmiş olan bir vali muavini niçin almıyor? Bunda şahsan bir adalet göremiyorum.”

diyerek aynı kökten gelen memurlar arasında yaşanan hukuksuzluğun giderilmesini istemiştir318_.

315_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 5, Birleşim: 50, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1951), 675.} 316_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 5, Birleşim: 51, Oturum: 2, (Ankara: TBMM Basımevi, 1951), 786.} 317_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 5, Birleşim: 53, Oturum: 5, (Ankara: TBMM Basımevi, 1951), 1159.} 318_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 18, Birleşim: 11, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1952), 27.}

74

02.02.1953’te Milli Korunma Kanunu’nun kira ile ilgili maddelerinde değişiklik yapılmasının içeren kanun319 _{teklifi sebebiyle söz alan Mühto, “kanunun müdafaa}

edilecek bir tarafını görmüyorum. Vatandaşları birbirine düşüren, kanuna karşı saygıyı sarsan, kanuna bağlı vatandaşlara, resmi dairelere ve hükümete büyük zararlar veren bir kanundur.” diyerek bu kanunun kaldırılması yönündeki teklifin

kabul edilmesini istemiştir320_{. Mühto’nun ölümünden 1 yıl sonra 11 Haziran 1956’da}

yürürlüğe giren Milli Korunma Kanunu Mühto’nun belirttiği gibi uygulanmasında aksaklıklar yaşanmıştır321_{. Kastamonu’da bu kanuna muhalefet eden ticaret erbabı}

tutuklanmış, çeşitli cezalara çarptırılmıştır322_{. Yaşananlara bakıldığında Mühto’nun ne}

kadar haklı olduğu anlaşılmaktadır.

04.01.1954’te Orman Kanunu tasarısı görüşmelerinde birkaç birleşimde (24,35,36,37,42) bir çok kez söz alan Mühto, “Bu kanunu çıkartmak

mecburiyetindeyiz. Noksan kısımları varsa önergelerle düzelterek kanunu vatandaşın istediği ve bilhassa ormanları koruyacak şekilde çıkartmayı inşallah Allah bize nasip edecektir. Bu kanunda köylünün ihtiyacını tatmin edecek maddeler vardır.”

demiştir323_.

03.02.1954 günü söz alan M. Ali Mühto, Meclis Başkanlığı’ndan, Rize Milletvekili İzzet Akçal ve 27 arkadaşının “Türk Ceza Kanununun 6123 Sayılı

Kanun”324 ile değiştirilen 2. maddesinin son fıkrasının tefsiri” konusunda verdiği

teklifin iki kez ertelendiğini, teklifin gündemden önce görüşülmesi gerektiğini, bu yönde teklif ve takrir verdiğini söylemiştir325_.

08.02.1954’te milletvekilleri Refik Şevket İnce (Manisa) ve Bahadır Dülger’in (Erzurum) Dilekçe Komisyonu 27.2.1953 tarihli Haftalık Karar Cetveli’ndeki 5398 sayılı kararın mecliste görüşülmesini içeren önergesi ve Dilekçe Komisyonu tutanağı nedeniyle söz alan Mühto, Ankara Hukuk Fakültesi’ndeki yönetmeliğin ağır hükümler

319_{Ayrıntılı bilgi için bkz: Resmi Gazete, “Milli Korunma Kanununun Tadili Hakkında Kanun” , Kanun} No: 6084, Kabul Tarihi: 06.05.1953, Gazete Sayısı: 8406, Gazete Tarihi: 12.05.1953.

320_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 20, Birleşim: 36, Oturum: 2, (Ankara: TBMM Basımevi, 1953), 43.} 321_{Yenises, “11 Haziran’dan İtibaren”, 15 Haziran 1956, Sayı:1795, s.1.}

322_{Doğrusöz, “Şehrimizde Bugüne Kadar 22 Kişi Milli Korunmaya Verildi”, 9 Ağustos 1956,} Sayı:2979, s.1.

323_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 27, Birleşim: 24, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1954), 18.} 324_{Ayrıntılı bilgi için bkz: Resmi Gazete, “Türk Ceza Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine} Dair Olan 6123 Sayılı Kanuna Muvakkat Bir Madde Eklenmesine Dair Kanun”, Kanun No: 6434, Kabul Tarihi: 02.04.1954, Gazete Sayısı: 8748, Gazete Tarihi: 07.07.1954.

75

içerdiğini İstanbul Hukuk Fakültesi ile kıyaslayarak açıklamış, öğrencilerin şubat sınav hakkı isteği ile destekleyici değerlendirmelerde bulunmuştur. Oylama sonucu Dilekçe Komisyonu’nun 5398 sayılı kararı kaldırılmıştır326_.

12.02.1954’te Köy Kanunu’nun327 _{bazı maddelerinde (14,44) değişiklik ve}

ekleme yapılması amacıyla yapılan görüşmelerde söz alan Mühto, “Muhterem

arkadaşlar, bu kanun teklifini getirmemizin sebebi, Kastamonu'nun Devrekani Kazası’nın Şeydiler Köyü’nün elektrik tesisi meselesi olmuştur. Orada bulunan bir değirmenin pazarlıkla satın alınmasına razı olunmamış, Devrekani Kaza idare heyetinin vermiş olduğu karar Danıştay’a giderek mecliste bozulmuştur” diyerek

mevcut kanunun çok eski olduğunu geçmişte uygun olan bazı maddelerinin günümüz şartlarıyla uyuşmadığını, köylünün mağduriyetine sebep olan maddelerinde değişikliğe gidilmesinin yerinde bir hareket olacağını bu yüzden teklifin kabul edilmesini istemiştir328.

2.2.7.3 Kanun Teklifleri ve Önergeleri

15.01.1954’te Muzaffer Ali Mühto ile beraber 4 milletvekili, Köy Kanunu’nda değişiklik yapılmasını içeren bir kanun teklifi (44/2) vermiştir. Teklif evrakı içişleri ve adalet komisyonlarına gönderilmiştir329. Bu teklif 8 Şubat 1954’te içişleri ve adalet komisyonu raporları çerçevesinde gündeme alınmıştır330_{. 12 Şubat 1954 tarihinde}

mecliste oylanarak kabul edilmiştir331_.

Muzaffer Ali Mühto’nun, Dilekçe Komisyonu’nun “01.11. 1952 tarihli Haftalık

Karar Cetveli’ndeki 3405 sayılı kararın” mecliste görüşülmesine dair önergesi

Dilekçe Komisyonu’na verilmiştir332. 29.01.1953 tarihinde bu önergenin geri verilmesi hakkında bir önerge vermiştir. Önerge iade edilmiştir333_.

326_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 28, Birleşim: 39, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1954), 115.} 327_{Ayrıntılı bilgi için bkz: Resmi Gazete, “Köy Kanununun 14 . maddesine bir fıkra eklenmesi ve 44.} maddesinin 2. fıkrasının değiştirilmesi hakkında Kanun ”, Kanun No: 6250, Kabul Tarihi: 12.02.1954, ,Gazete Sayısı: 8638, Gazete Tarihi: 19.02.1954.

328_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 28, Birleşim: 42, Oturum: 2, (Ankara: TBMM Basımevi, 1954), 264.} 329_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 27, Birleşim: 29, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1954), 182.} 330_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 28, Birleşim: 29, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1954), 105.} 331_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 28, Birleşim: 42, Oturum: 2, (Ankara: TBMM Basımevi, 1954), 261.} 332_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 18, Birleşim: 12, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1952), 37.} 333_{TBMM TD, Dönem: IX, c. 19, Birleşim: 34, Oturum: 1, (Ankara: TBMM Basımevi, 1953), 489.}

76

22.02.1953’te Muzaffer Ali Mühto, Borçlar Kanunu’yla ilgili bir maddenin (226) yorumlanması için bir önerge vermiştir. Teklif evrakı Adalet Komisyonu’na gönderilmiştir334_.

12.03.1954’te Muzaffer Ali Mühto Dilekçe Komisyonu’nun 17.02.1954 tarihli Haftalık Karar Cetveli’ndeki 7855 sayılı kararın genel kurulda görüşülmesi için bir takrir vermiştir. Teklif evrakı Dilekçe Komisyonu’na havale edilmiştir335.