Milletvekili Genel Seçimi (2 Mayıs 1954 )

1954 seçimlerinde milletvekili olmak için bir çok kişi başvuru yapmıştır. Başvuruların akabinde partiler aday yoklamaları yaparak son listeyi belirlemişlerdir. DP’de 28 Mart 1954 pazar günü gerçekleştirilen aday yoklamasına 63 kişi başvurmuştur. Yapılan oylama sonucunda ilk sırayı alan 8 kişi “Hilmi Dura, Ziya

Termen, M Ali Mühto, Nazım Batur, Süleyman Çağlar, Salim Esen, M. Kuşakçıolu, M. Tanöver” aday olmuştur. Diğer iki kişi, “Basri Aktaş, Nazif Şerifi Nabel” merkez

tarafından aday gösterilmiştir463_.

DP’de 8 Nisan’da eski idare kurulu genç ve dinamik bir heyet kurulma amacıyla feshedilip yeni bir kurul seçilmiştir464_{. 9 Nisan’da İl İdare Kurulu Toplantısı}

yapılmış seçimle ilgili kararlar alınmıştır. Toplantı sonrası bütün adaylar Araç ve Taşköprü’ye geçerek ilk seçim çalışmalarını başlatmışlardır465_{. DP Müfettişi ve}

milletvekili adayı Dr. N. Şerif Nabel, M. Kuşakçıoğlu ve Ziya Termen, Daday ve Seydiler’de halka hitap etmişlerdir466_.

22 Nisan 1954 Perşembe günü saat 11.00’da DP büyük bir miting yapmıştır. Parti Müfettişi ve IX. Dönem Antalya Milletvekili olması dolayısıyla ilk konuşmayı N. Şerif Nabel yapmış, DP’nin icraatlarını anlatmıştır. Daha sonra Basri Aktaş, Muzaffer Tanöver ve M. Kuşakçıoğlu birer konuşma yapmıştır467_{. 27 Nisan 1954’te}

463_{Yenises, “Mebus Denemeleri Neticelendi”, 29 Mart 1954, Sayı: 1140, s.1.} 464_{Doğrusöz, “DP Yeni İdare Heyeti Kuruldu”, 09 Nisan 1954, Sayı: 2272, s.1.}

465_{Doğrusöz, “DP İl İdare Kurulu Toplantısı”, “Mebus Adaylarımız Taşköprü Ve Araç’a Gittiler”, 10} Nisan 1954, Sayı: 2273, S.1.

466_{Doğrusöz, “DP Mebus Adayları Daday Ve Seydiler’de Konuşmuşlardır”, 12 Nisan 1954, Sayı: 2274,} s.1.

100

Kastamonu’ya Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Fuat Köprülü gelmiştir. Köprülü, Cumhuriyet Meydanında 30 bin kişinin katıldığı mitingde halka hitap etmiştir468.

1954 seçimlerine DP (her ilde), CHP (her ilde), CMP(40 ilde) ve TKP (19 ilde) katılmıştır 469_{. Seçim öncesi CHP’nin tüm mal varlıklarına el konulması (1953) iktisadi}

açıdan CHP’yi derinden etkilemiş, seçim öncesi getirilen “Milli Selamet Kanunları” kapsamında öğretim üyelerinin siyaset yapmasının engellenmesi ve basının hükümet aleyhinde yayın yapmasının zorlaştırılması gibi pek çok etken CHP’nin seçimlerde DP karşısında yenilgiye uğramasına neden olmuştur 470_.

Tablo 12. 1954 Milletvekili Genel Seçimleri Türkiye Sonuçları471

DP’nin 1950-1954 tarihleri arasında sadece bayındırlık ve imar alanında yapmış olduğu harcama 1 milyar 704 milyondur. Bu rakam DP’nin iddiasına göre, CHP iktidarının 25 yılda yapmış olduğu yatırımdan bile fazladır 472_{. Bu rakamlar DP’nin}

neden seçimleri farklı kazandığının en büyük göstergesidir. Dolayısıyla DP’nin ilk iktidar yıllarında yapmış olduğu yatırımların semeresini 1954 seçimlerinde aldığı söylenebilir.

468_{Yenises, “Hariciye Vekili Profesör Fuat Köprülü Şehrimizde”, 27 Nisan 1954, Sayı: 1162, s.1.} 469_{İsmet Binark, Türk Parlamento Tarihi, TBMM X. Dönem, 1954-1957, c.1, (Ankara: TBMM} Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, 2010), 129.

470_{Ali Kuzu, Atatürk Ve CHP’nin Saklı Tarihi, (İstanbul: Parola Yayınları, 2014), 137-138.} 471_{Tuncer, Osmanlıdan Günümüze Seçimler, 322.}

472_{Kalkınan Türkiye, (Haz: Demokrat Parti) , (Ankara: Desen Matbaası, 1954), 16.}

Seçmen Sayısı Oy Kullanan Seçmen Sayısı Seçime Katılma Oranı 10.262.063 Sayısı 9.095.617 % 86.6 Siyasi

Partiler

Aldığı oy Oy oranı (%) Milletvekili Sayısı Meclisteki Temsil oranı Mv.Başına Oy Sayısı DP 5.151.550 57.6 502 92.8 10.262 CHP 3.161.696 35.4 31 5.7 101.990 CMP 434.085 4.9 5 0.9 86.817 TKP 57.01 0.6 - - - Bağımsızlar 137.318 1.5 3 0.6 44.773 TOPLAM 8.941.660 100.0 541 100.0 16.528

101

Tablo 13. 1954 Milletvekili Genel Seçimleri Kastamonu Sonuçları473

1954 Milletvekilleri Genel Seçimlerindeki rekabet, ülke genelinde olduğu gibi Kastamonu’da da CHP ve DP arasında gerçekleşmiştir. Kastamonu seçim sonuçları ve iki parti arasındaki adayların aldığı oy dağılımına bakıldığında T. Sırrı Gür’ün valiliği ve belediye başkanlığındaki etkisinin kalmadığı, CHP’nin Kastamonu’daki gücünü kaybettiği görülmektedir.

Tablo 14. 1954 Genel Seçimleri DP ve CHP Adaylarının Oy Dağılımı474 Demokrat Parti Cumhuriyet Halk Partisi

Seçilen Aday Aldığı Oy Seçilemeyen Aday Aldığı Oy

Süleyman çağlar 93.911 T. Sırrı Gür 48.479

Hilmi Dura 93.309 A.Muhittin Hacıbekir. 47.243

Salim Esen 93.189 Adil Toközlü 46.898

Muzaffer Kuşakçıoğlu 93.182 Hakkı Gençoğlu 46.831

Basri Aktaş 92.993 Hilmi Ünal 45.533

Ziya Termen 92.419 Adil Acar 45381

Muzaffer .Ali Mühto 92.183 Ahmet Bozkurt 45.255

Nazım Batur 92.065 Şani Talay 44.458

Şerif Nazifi Nabel 91.541 Selahattin Tüner 43.699

Muzaffer Tanöver 90.361 İsmail Ağaoğlu 43.325

Seçim sonrası Kastamonu İl Seçim Kurulu Başkanı Adil Güneşoğlu seçimleri DP adaylarının kazandığını onaylamıştır475_{. Milletvekilleri kazalara gidip teşkilat ve}

halka teşekkür edip 7 Mayıs 1954’te mazbatalarını aldıktan sonra halk tarafından Ankara’ya uğurlanmışlardır476_.

14 Mayıs 1954’te meclis açılmış ve milletvekilleri yemin etmişlerdir. Yemin sonrası Meclis Başkanlığı oylamasına geçilmiş, Refik Koraltan 489 oyla yeniden

473_{TÜİK, M. Genel Seçimleri, 62.}

474_{Doğrusöz, “Vilayetimizde Seçimlerin Neticesi: DP Ve CHP Adaylarının Aldıkları Oylar Belli Oldu”,} 5 Mayıs 1954, Sayı: 2295, s.1.

475_{BCA, 030.10.0.0 / 78.517.14.}

476_{Doğrusöz, “Milletvekillerimizi Tezahüratlarla Uğurladık”, 8 Mayıs 1954, Sayı: 2298, s.1.} Seçmen Sayısı

188.451

Partiler Aldığı Oy Sayısı Oy oranı (%) Mv. Sayısı

DP 92.135 59.1 10 Oy Kullanan Seçmen 162.259 CHP 45.591 29.2 - CMP 16.04 10.3 - Katılım Oranı % 81.1 TKP 2.200 1.4 - BĞMSZ 18 0.0 -

102

seçilmiştir. Daha sonra yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde 486 oy alan Celal Bayar, Cumhurbaşkanı olmuştur477_{. 26 Mayıs 1954 tarihinde güven oylaması yapılmıştır. 541}

milletvekilinden 520’si oylamaya katılmış; 491 kabul, 27 ret ve 2 çekimser oyu alan yeni kabine, güvenoyu almıştır. Açık vekil sayısı 4, katılmayan sayısı 17’dir. X. Dönem DP Kastamonu milletvekillerinin tamamı güven oylamasında oy kullanmış ve kabineyi onaylamışlardır478_{. 17 Mayıs 1954 tarihinde III. Menderes kabinesi}

kurulmuştur. 479 _{Hükümet kurulduktan sonra Menderes ekonomiye kaynak bulmak}

amacıyla 1954 yılı Mayıs ve Ekim aylarında önce Amerika’ya, sonra Almanya’ya gitmiştir. Daha sonra Yugoslavya ile “Dostluk Antlaşması” yapılmıştır. Doğu sınırını güvence altına almak için ise “Bağdat Paktı” imzalamıştır.480.