Modelde Kullanılan Unsurlar

• VARIABLES: Modelde kullanılan değişkenlerin adlandırıldığı ve değişkenlerle ilgili sayısal değerlerin programa tanıtıldığı elementtir. • ATTRIBUTES: Modelde kullanılan varlıklarla ilgili zaman ve tip gibi

niteliklerin tanımlandığı elementtir.

• RESOURCES: Modelde kullanılan vinç, iş gücü gibi kaynakların programa tanıtıldığı elementtir. Genellikle DELAY bloğundaki kaynaklar burada tanımlanmaktadır.

• TRANSPORTES: REQUEST bloğu ile çağrılan ve TRANSPORT bloğu ile taşıma işini yapan taşıyıcı araçların sayısı, kapasitesi, hızı ve başlangıç istasyonunun tanımlandığı elementtir.

• DISTANCES: Modeldeki istasyonlar arasındaki mesafelerin programa tanıtıldığı elementtir. Araçlar bu mesafeler üzerinde belirli bir hızda yol almakta ve neticede program taşıma süresini bu sayede ölçmektedir. Tablo 8’de gösterilen mesafe cetvelinin tamamı bu element içinde tanımlanmıştır.

• STATIONS: STATION bloğuyla modelde kullanılan istasyonların programa tanıtıldığı elementtir.

• PICTURES: Modelde kullanılan animasyonların programa tanıtıldığı elementtir.

• QUEUES: QUEUE bloğu ile modelde kullanılan kuyrukların modele programa elementtir.

• FREQUENCIES: Modelde kullanılan taşıyıcıların ayrı ayrı kullanım sıklıklarını ve zamanlarını ölçen elementtir.

Burada bahsedilen bloklar ve unsurlar sadece modelde kullanılanlardan oluşmaktadır.

3.8.3. Uygulama Terminali Lojistik Süreçlerinin Modelleme Yaklaşımı

Modelde ele alınan 1 nolu rıhtımda 3 SSG çalışmaktadır. NAVIS sisteminden elde edilen veriler ile yapılan araştırmada SSG’nin bir konteyneri

126

yükleme/tahliye operasyonu ortalama saatte 24 harekettir. Başka bir deyişle her bir SSG hareketi ortalama 2,5 dk’da tamamlanmaktadır.

Liman sahasında toplam 18 RTG olmasına rağmen sahada aktif olarak çalışan RTG sayısı 16’dır. Kalan 2 RTG yedektir ve gerektiğinde kullanılmaktadır. RTG’lerin konteyneri elleçleme süresi NAVIS sisteminden ve operatör tecrübelerinden elde edilen verilere göre saatte ortalama 15 harekettir. Başka bir deyişle her bir RTG hareketi ortalama 4 dk’da tamamlanmaktadır.

MTT sayısı terminal içinde 35’dir. Ancak uygulamada ortalama her bir SSG’ye 5 MTT atanmaktadır. MTT’lerin hızları terminal içinde 20 km/s ile sınırlandırılmıştır.

Prensip olarak uygulamada 1 SSG’ye 5 MTT ve 2 RTG atanmaktadır. Bu durumda 3 SSG’nin çalıştığı bir gemi için 15 MTT ve 6 RTG’ye ihtiyaç vardır.

Araştırma kapsamı sadece terminal içi lojistik süreçler olarak sınırlandırılmıştır. Bu nedenle dış dolum merkezleri (fabrika-boş konteyner deposu) ile birlikte kullanım oranlarının araştırma sonucunu etkilemeyecek kadar düşük olmasından dolayı CFS ve ambar da modele dâhil edilmemiştir.

Yapılan pilot modelde 3 temel konteyner tipi olan dolu, boş ve transit konteyner süreçlerine ilişkin bloklar mevcuttur. Terminaldeki süreçlerin simülasyonda modellenmesini kolaylaştırılması ve sürecin daha iyi anlaşılması için iş akış şemaları oluşturulmuştur. MARPORT köprülü vinç (RTG) elleçleme sistemini kullanmaktadır. İstif alanından alınan konteynerin gemiye yüklenmesi süreci ile geminin yanaşması ile birlikte gemiden boşaltılan konteynerlerin istif alanına götürülmesi süreçlerine ait iş akış şemaları aşağıda sunulmuştur. Bu iş akış şemaları aynı zamanda kurulan modellerin çatısıdır. Fonksiyonel olması amacıyla yükleme ve tahliye modelleri ayrı ayrı kurulmuştur.

3.8.3.1. Uygulama Terminali Yükleme Modeli ve Ölçülen Değişkenler

Temel olarak yükün sahadan alınıp rıhtımda bekleyen gemiye ilgili ekipmanlar vasıtasıyla yüklenmesi sürecini kapsayan yükleme modelinin akış şeması Şekil 40’de gösterilmiştir.

127

Şekil 40: Yükleme Modeli Akış Şeması

Şekil 40’a göre gemi yükleme sürecinin temel aşamaları şu şekildedir: depolama sahasındaki konteyner, köprülü vinç vasıtasıyla terminal traktörlerine yüklenir, terminal traktörü ilgili rıhtım vincine gider, rıhtım vinci ise terminal traktöründen aldığı konteyneri gemiye yükler.

Ancak modelleme açısından bu cümle yetersizdir, bazı sorulara yanıt bulmak gerekir, aşağıdaki açıklamalarda köprülü vinç RTG olarak, terminal traktörü MTT olarak ve rıhtım vinci ise SSG olarak adlandırılacaktır.

Model çalıştırılmadan önce modele girilmesi gereken veriler şunlardır: • Toplam kaç konteyner gemiye yüklenecektir?

• Yüklenen konteynerin rejimleri nedir? • Konteyner hangi depodan alınmıştır? • Konteyneri hangi RTG elleçleyecektir?

• RTG konteyneri ne kadar sürede MTT’ye yükleyecektir?

• SSG konteyneri ne kadar sürede MTT’nin üzerinden alıp gemiye yükleyecektir?

128

Yanıt aranan sorular ise aşağıdaki gibidir. Bu sorular aynı zamanda cevapları aranan performans göstergeleridir ve her biri modelde ölçülmektedir:

• Toplam operasyon süresi nedir? • MTT’nin bekleme zamanı nedir? • SSG’nin bekleme zamanı nedir?

• MTT ne kadar sürede SSG’ye ulaşacaktır?

• Her bir RTG, MTT ve SSG’nin faydalı kullanım oranı nedir? • Kaç adet MTT/RTG ve SSG gereklidir?

Araştırma kapsamında geliştirilen yükleme modeli belirli aşamalardan oluşmaktadır. Yükleme modelindeki bu aşamaların temelinde:

• Terminal sahasında istifli bulunan konteynerin köprü vinci ile alınarak terminal traktörüne yüklenmek üzere hazırlanması (Aşama 1),

• Terminal traktörünün konteyneri alarak rıhtım vincine taşınması (Aşama 2) ve,

• Rıhtım vincinin konteyneri terminal traktöründen alarak gemiye yüklemesi (Aşama 3)

süreçleri bulunmaktadır. Bu aşamaların ayrıntıları aşağıdaki gibidir:

1. Aşama: Konteyner yaratma ve niteliklerini tanımlama

Uygulama ile ilgili veriler gerçek bir operasyondan alınmıştır. Rıhtıma yanaşan gemiden 428 adet değişik tiplerdeki konteyner atanan 10 köprü vinciyle (RTG) tahliye edilecek, 3 rıhtım vincine terminal traktörü ile taşınacak ve son olarak gemiye yüklenecektir.

10 adet köprü vinci bulunduğu için modelde 10 ayrı CREATE bloğu yer almaktadır. Her bir CREATE bloğu, bir köprü vincini ifade etmektedir. CREATE blokları VARIABLE elementinde tanımlanan sıklıkta, başka bir deyişle rıhtım vincinin çalışma hızında sisteme toplam 428 adet konteyner yollamaktadır. Tahliye edilen konteynerin vinçlere göre dağılımı şu şekildedir:

• RTG 1: 27 • RTG 2: 27 • RTG 3: 1 • RTG 4: 1 • RTG 5: 1 • RTG 6: 1 • RTG 7: 75 • RTG 8: 75 • RTG 9: 110 • RTG 10: 110

129

CREATE bloğuyla sisteme giriş yapan konteynerin giriş yaptığı ilk blok ASSIGNMENT bloğudur. Burada konteynerlerin öncelikle hangi istasyonda olduğu tanımlanmakta ve konteyner tipi belirlenmektedir. Son olarak animasyonda her bir tipe ayrı bir konteyner rengi ataması yapılmaktadır. Bu şekilde konteyner tipleri farklı renkleriyle animasyonda ayrıt edilebilmektedir. Daha sonra bu konteyner DUBLICATE bloğu ile ikiye çoğaltılmakta, çoğaltılan bir konteyner taşıyıcı kuyruğuna girmekte diğeri ise taşıyıcının boş olduğunu kontrol ederek sinyal vermekte, böylece diğer konteyneri uyarmaktadır. Bu konteyner daha sonra sistemden atılmaktadır. Sinyal alan diğer konteyner ise terminal traktörüne yüklenmektedir.

Şekil 41: Birinci Model Aşaması

2. Aşama: Konteynerin taşınması

Taşıyıcının boş olduğu durumda köprü vinci terminal traktörüne yüklenmekte, daha sonra terminal traktörü konteyneri daha önce atanan rıhtım vincine belirli bir hızda (20 km/saat) taşımaktadır. Araç sayısı her bir vinç için 5 adet ile sınırlandırıldığından dolayı araç gelişlerinde gecikmeler yaşanabilmektedir.

130

Şekil 42: Konteynerin Liman İçinde Taşınması