Mobilya Sektörü

Mobilya sektörü, büro ve mağaza mobilyaları, mutfak mobilyaları, yatak ve diğer mobilyaların imalatını kapsamaktadır. Bölgede mobilya sektörü ağırlıklı olarak, küçük ölçekli ve bölgesel talebe yönelik üretim yapan firmalardan oluşmaktadır. Bununla beraber, sektörde, yurt dışına ihracat yapan, orta ölçekli işlet-meler de bulunmaktadır. Mobilya sektörünün özellikle Filyos Vadisi olarak kabul edilen Zonguldak-Çaycu-ma-Devrek-Bartın hattında toplanma gösterdiği göze çarpmaktadır. Bartın ili ile Zonguldak ilinin Çaycuma ve Devrek ilçelerinde, başta Avrupa olmak birçok ülkeye ihracat yapan mobilya sektörü işletmelerinin ol-duğu tespit edilmiştir.

Mobilya sektörü incelenen dönemde bölgesel yoğunlaşma düzeyi ulusal yoğunlaşma düzeyinden düşük olan sektörlerdendir. 2009 yılında sektörün çeşitli göstergelere göre hesaplanan temsili uzmanlaşma kat-sayısı 0,59 bulunmuştur. 2010 yılında artarak 0,70 olan temsili uzmanlaşma katkat-sayısı, artışını 2011 yılında da sürdürerek 2011 yılında ise 0,87’ye çıkmıştır. Sektörün yoğunlaşma yapısını tespit etmek için, 2009 ve 2011 yılları arasında çeşitli göstergelere göre hesaplanan uzmanlaşma katsayıları Grafik 7.21’de gösteril-miştir.

Bölgeye yönelik daha önce yapılmış çeşitli çalışmalarda, sektörün bölge açısından önemine dikkat çekil-mektedir. (BAKKA, 2013). Bu nedenle sektörün bölgede çeşitli göstergelere göre yoğunlaşma düzeyleri üzerinde detaylı olarak durulmuştur.

Grafik 7.21’den de görüleceği üzere sektörün bölgede yoğunlaşma düzeyi incelendiğinde; bölgenin mobil-ya sektörüne yönelik bir uzmanlaşma sürecinden söz edilemez. 2009 yılı girişimci sayısı değerlendirme dışı tutulursa; mobilya sektörü, tüm göstergelere göre bölgede ulusal yoğunlaşmasının altında bir yoğunlaşma göstermiştir.

Mobilya sektörünün bölgede yoğunlaşma düzeyi, maaş ve ücretler ile yatırım bakımından aşamalı olarak yükselmiştir. Ciro bakımından yoğunlaşma düzeyi ile ilgili gelişmeler de sektörün söz konusu süreçte, bölge ekonomisine katkısının arttığını göstermektedir. Ancak genel anlamda değerlendirildiğinde, mobilya sek-törünün bölgede ülke ortalamasının oldukça altında yoğunlaşma gösterdiği söylenebilir.

Mobilya sektörü için hesaplanan ileri ve geri bağlantı katsayıları, sektörün bölge ekonomisine üretim ve talep bakımından etkilerinin düşük olduğunu göstermektedir. Üretim yapısı olarak genelde nihai amaçlı üretime yönelik sektörün, geri beslemesinin nispeten yüksek olması beklenmektedir.

Grafik 7.21: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Mobilya Sektörünün Çeşitli Göstergelere Göre Uzmanlaşma Kat-sayıları

Grafik 7.22: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Mobilya Sektörünün Doğrudan İleri Bağlantı Katsayıları

Doğrudan ileri ve geri bağlantı katsayıları, 1 birim mobilya sektörü çıktısının 0,153 biriminin diğer sektörle-rin üretiminde ara girdi olarak kullanıldığını, 1 birim mobilya sektörü çıktısı üretmek için ise sektörün ken-dine girdi sağlayan diğer sektörlerden 0,203 birim ara girdi kullandığını göstermektedir. Sektörün toplam ileri ve geri bağlantı katsayıları ise; bölgede 1 birimlik mobilya sektörü çıktısının bu sektörün çıktısını ara girdi olarak kullanan sektörler için 1,285 birimlik toplam üretim etkisi, 1,286, birimlik toplam talep etkisi meydana getirdiğini göstermektedir.

Mobilya sektörünün 1 birimlik çıktısının hangi sektörlere ve ne oranda ara girdi olarak dağıldığını görmek için, sektörün doğrudan ileri bağlantı katsayıları ve sektörel dağılımı Grafik 7.22’de gösterilmiştir.

Mobilya sektörü teorik olarak ileri beslemesi düşük bir sektördür. Nihai tüketime yönelik çıktı üreten mo-bilya sektörü ürünleri ara girdi kullanımına uygun değildir. Bölgede sektör üretiminin girdi olarak dağı-lımı incelendiğinde, sektör çıktılarının sadece ticaret ve çok az da inşaat sektörü üretiminde kullanıldığı görülmektedir. Nitekim Sektör için hesaplanan doğrudan ileri bağlantı katsayısı, 1 birim mobilya sektörü çıktısının sadece 0,153 biriminin ara girdi olarak kullanıldığını göstermektedir. Bunun da Grafik 7.22’de görüldüğü üzere, 0,148 birimi ticaret sektöründe, 0,005 birimi ise inşaat sektöründe kullanılmaktadır.

Mobilya sektörünün 1 birim çıktı üretmek üzere hangi sektörlerden ne oranda girdi kullandığını belirlemek için, sektörün geri bağlantı katsayıları ve bağlantılı olduğu sektörler Grafik 7.23’de gösterilmiştir.

Sektörün talep bakımından da bölge ekonomisini etkileme gücü düşük olmakla birlikte, üretim ve talep etkileri karşılaştırıldığında, hem bağlantıların düzeyi, hem de etkilerin dağıldığı sektör bakımından, bölge-sel talep etkilerinin daha güçlü olduğu anlaşılmaktadır. Grafik 7.23’den görüleceği üzere, mobilya sektörü bölgede dört sektörden ara girdi kullanmaktadır. Sektörün en yüksek talep etkilerinin ağaç ürünlerinde ol-duğu görülmektedir. Mobilya sektörünün 1 birimlik çıktısı için 0,089 birim ağaç ürünleri, 0,059 birim tarım, 0,030 birim ticaret sektörü, 0,011 birim ise elektrik-gaz-su faaliyetlerinden girdi kullanılmaktadır. Sektörün ağaç ürünleri ve tarım sektörleri ile geri bağlantılarının düzeyi, bölgenin söz konusu sektörlerdeki mevcut potansiyelinin geri bağlantılar yoluyla mobilya sektörüne tam olarak yansımadığını göstermektedir.

Normalleştirilmiş ileri ve geri bağlantı katsayılarına göre sektörün hem üretim gücü, hem de talep gücü bölge ortalaması düzeyindedir. Bu sonuçlara göre sektör, stratejik özellik bakımından Hirschman yaklaşımı çerçevesinde stratejik sektörler kategorisinde değerlendirilmiştir.

Bölgesel girdi çıktı tablosundan, üretim teknolojisi ile ilgili elde edilen bulgular mobilya sektörünün bölge-de işgücü yoğun üretim tekniği kullandığını göstermektedir. Bölgebölge-de 1 birim mobilya sektörü çıktısı içinbölge-de 0,224 birim işgücü ödemeleri, 0,091 birim ise sermaye tüketimi yer almaktadır. Doğrudan işgücü ve ser-maye katsayılarına göre hesaplanan işgücü ve serser-maye çarpan katsayıları bölgede mobilya sektörünün 1 birim artması durumunda işgücü gelirlerinin 0,303 birim, sermaye gelirlerinin ise 0,121 birim artacağını göstermektedir.

Sektörle ilgili saha çalışmalarından edinilen izlenimler, sektörün hammadde ve ara girdi temininde büyük sıkıntıları olduğunu ortaya koymaktadır. Bölgede ormancılık ve ağaç ürünlerinin ağırlıklı olarak ulusal öl-çekli mobilya işletmelerine girdi üretmesi, mobilya sektörünün hammadde ve ara girdi sorunlarının artma-sına yol açmaktadır. Bölgede genellikle orta ölçekli yapılanmış olan mobilya işletmeleri, başta İnegöl olmak üzere, Kastamonu ve İzmit’ten girdi temin etmektedirler. Bölgede aksesuar üretimine yönelik işletmelerin bulunmaması, mobilya üretim maliyetlerinin önemli ölçüde yükselmesine yol açmaktadır.

Saha çalışması kapsamında yapılan görüşmeler sonucu elde edilen izlenimler, bölgede mobilya sektörüne ara girdi üreten yarı mamül üretim tesisleri yetersiz olduğundan, ağaç ürünleri sektörünün bölge dışı pi-yasalara yöneldiği biçimindedir. Dolayısıyla bu çıkarsama sektörler arasındaki üretim ilişkilerinin öneminin en azından ağaç sektörü için anlaşıldığını ortaya koymaktadır. Mobilya sektörünün kendi içinde sektörel tamlaşması ile ağaç ürünleri sektörünün bölge ekonomisine katkılarının daha da artacağı beklenmektedir.

Grafik 7.23: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Mobilya Sektörünün Doğrudan Geri Bağlantı Katsayıları

Grafik 7.24: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Otel ve Lokantacılık Faaliyetlerinin Çeşitli Göstergelere Göre Uzmanlaşma Katsayıları