Fiziksel Altyapı

TR81 Düzey 2 Bölgesi altyapı hizmetleri bakımından heterojen bir özellik göstermektedir. Bölgede taşıma ve ulaştırma faaliyetlerinin çeşitliliği yeterli olmakla birlikte, verimliliği konusunda ciddi sıkıntılar bulun-maktadır. TR81 Düzey 2 Bölgesi üç adet limana, Ankara ve Eskişehir bağlantılı demiryollarına, karayollarına ve bir adet havaalanına sahiptir.

Zonguldak ilinde RO-RO hizmetleri nedeniyle güçlü bir ulaşım ağı bulunmaktadır. Ancak bölge işletmele-rinden ziyade, bölge dışından Karadeniz’in karşı kıyısına Rusya ve Ukrayna’ya mal taşıyan işletmelerin kul-landığı bir liman özelliğine sahiptir. Karabük ve Bartın illerinde faaliyet gösteren işletmeler ağırlıklı olarak, Bartın limanını kullanmaktadırlar.

Bölge havayolu ulaşımı açısından güçlü bir altyapıya sahip değildir. Zonguldak ili Çaycuma ilçesinde bu-lunan havalimanı aktif olarak kullanılamamaktadır. Yurtiçi uçuşların gerçekleştirilemediği havalimanında sadece Almanya’dan gurbetçilerin talebini karşılamaya yönelik yolcu taşımacılığı yapan bir hizmet sunumu gerçekleştirilmekte, yük taşımacılığına yönelik bir hizmet sunumu gerçekleştirilmemektedir.

Bölge demiryolu ağı açısından da yetersizdir. Bölgenin yurtiçinde en önemli pazarlar olarak kabul edilen Marmara Bölgesi ile demiryolu bağlantısı bulunmamaktadır. Son yıllarda bu alanda önemli gelişmeler ya-şanmaktadır. Demiryolu altyapısının güçlendirilmesine yönelik altyapı hizmetleri artırılmaktadır.

Denizyolu, havayolu, demir yolu ulaşım potansiyeline sahip olan ancak bu potansiyelden yeterli ölçüde ya-rarlanamayan bölgede, ulaşım ağırlıklı olarak karayolu ağına bağlıdır. Coğrafi yapı gereği karayolu ulaşımı bakımından sıkıntıları olan Zonguldak ilinde, karayolu bağlantıları oldukça yetersizdir. Devam eden duble yol çalışmaları ve tüneller tamamlandığında karayolu bağlantısı güçlü bir yapıya kavuşması beklenmekte-dir.

TR81 Düzey 2 Bölgesinde Zonguldak ilinde Alaplı, Çaycuma ve Ereğli ilçelerinde olmak üzere 3 adet, Bartın ili Merkez ilçesinde 1 adet ve Karabük ili Merkez ilçesinde 1 adet olmak üzere 5 adet Organize Sanayi Böl-gesi (OSB) bulunmaktadır. Alaplı OSB dışındaki tüm OSB’ler %100 dolu olmamakla birlikte faal durumdadır.

Alaplı OSB’nin ise kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir.

Zonguldak ili Ereğli ilçesinde yer alan OSB, demir çelik sektöründe önemli girdi sağlayan işletmeler bulun-maktadır. Ereğli OSB içerisinde yer alan işletmeler hem ulusal hem de uluslararası pazara satış yapmak-tadırlar. Ancak bölgesel anlamda satış oranı düşük düzeyde kalmaktadır. Ayrıca işletmelerin girdi temini yönünde Erdemir A.Ş.’den yararlandıkları ancak birbirleri ile çok güçlü bir iş birliği içerisinde olmadıkları gözlenmiştir.

Fiziksel açıdan %96 doluluk oranına ulaşan Ereğli OSB’nin arıtma tesisi bulunmakla birlikte, yol yapım ça-lışmalarının henüz tamamlanmamış olduğu gözlemlenmiştir. Ereğli OSB’nin arıtma tesisi bulunmaktadır.

Ereğli OSB’nin neredeyse %100 doluluk oranına ulaşması, henüz kamulaştırma aşamasında olan ve Ereğli OSB’ye yakın, Alaplı OSB’ye olan ihtiyacı artırmaktadır. Ayrıca Ereğli OSB içerisinde telefon, faks, internet vb. hizmetler sunulmakla birlikte OSB’nin resmi internet sitesinin faal durumda olmaması nedeniyle etkin bir iletişim portalına sahip olmadığı da gözlemlenmiştir. Ereğli OSB’de yerleşik firmaların bir bölümünün ise altyapı yetersizlikleri nedeniyle taşınmış olmaktan ötürü pişmanlık duydukları bu proje sürecinde yapı-lan görüşmeler ile tespit edilmiştir.

Ereğli OSB çevresinde de önemli bir yapılanmanın olduğu gözlenmektedir. Özellikle çelik servis merkez-lerinin, profil boru üreticilerinin ve bazı makine üreticilerinin OSB çevresinde faaliyet gösterdikleri görül-mektedir. Ancak bu firmaların büyük bir kısmının Ereğli OSB’nin kurulumundan önce kurulmuş işletmeler olması, Ereğli OSB’ye bağlı bir kümelenmenin olmadığının göstergesidir.

Zonguldak ili Çaycuma ilçesinde yer alan OSB ise selüloz, kağıt ürünleri, ağaç ürünleri ve mobilya sanayi ile tekstil, gıda ve içecek işletmelerinin ön plana çıktığı bir yapı sergilemektedir. %72 doluluk oranına sahip Çaycuma OSB’de ayrıca yem üretiminin, banyo malzemeleri üretiminin, ambalaj üretiminin ve çelik kapı üretiminin de faaliyetler arasında olduğu görülmektedir. Çaycuma OSB’deki işletmeler arasında bölgeye satış yapanlar var olmakla birlikte ağırlıklı olarak ulusal ve uluslararası pazarlara satış yaptıkları gözlen-mektedir. Çaycuma OSB’de teşvikten yararlanmak üzere bölge dışında kurulan ancak daha sonra OSB’ye taşınan firmalar da yer almaktadır.

Çaycuma OSB’nin fiziksel altyapısının gelişmemiş olduğu tespit edilmiştir. Henüz bir arıtma tesisinin bu-lunmadığı Çaycuma OSB’nin ayrıca ısınma ve yağmur sularının tahliyesi ile ilgili sorunlarının olduğu göz-lemlenmiştir. Çaycuma OSB içerisinde telefon, faks, internet vb. hizmetler sunulmakla birlikte, Çaycuma

OSB’nin resmi internet sitesindeki birçok menüye erişilememesi nedeniyle etkin bir iletişim portalına sahip olmadığı da gözlemlenmiştir.

Çaycuma OSB’nin çevresinde özellikle Bartın yolu üzerinde faaliyet gösteren işletmeler olduğu ve bu işlet-melerin kağıt ürünleri üretimi, tuğla üretimi, yem üretimi, banyo malzemeleri üretimi ve konserve üretimi gibi faaliyetlerde bulundukları gözlemlenmiştir. Ancak bu firmaların büyük bir kısmının Çaycuma OSB’nin kurulumundan önce kurulmuş işletmeler olması, Ereğli OSB’ye bağlı bir kümelenmenin olmadığını göster-mektedir.

Bartın ilinde faaliyet gösteren OSB, gıda ve içecek, tekstil, kauçuk, demir-çelik, metalik olmayan mine-rallere yönelik üretim yapan işletmelerden oluşmaktadır. Ağırlıklı olarak teşvik sisteminden yararlanan işletmelerin dışarıdan bölgeye gelerek işgücünden yararlanmaya çalıştıkları, herhangi bir işbirliği ve girdi-çıktı ilişkisinin yaşanmadığı bir OSB’dir. OSB içerisinde yer alan tekstil işletmeleri, teşvik sisteminden yarar-lanmak üzere Bartın’da faaliyet gösteren büyük ölçekli ancak kendisi de fason çalışan bir, iki işletmeye iş yapan küçük ve orta ölçekli fason tekstil işletmeleridir. Bu firmalar, fason üretim yaptıkları firmanın Bartın iline taşınması nedeniyle Bartın OSB’ye taşınan uydu işletmeler niteliğindedir. Bu işletmeler, ağırlıklı olarak bölgenin işgücü hacminden ve verilen teşviklerden yararlanmaktadırlar.

Bartın OSB, yol yapımı genel olarak tamamlanmış bir OSB görünümü vermekle birlikte, yağmur sularının tahliyesi konusunda yatırım yapılması gereken bir OSB’dir. Bartın OSB içerisinde telefon, faks, internet vb.

hizmetler sunulmakla birlikte Bartın OSB’nin resmi internet sitesinin de çalışır durumda olduğu, dolayısıyla etkin bir iletişim portalına sahip olduğu gözlenmektedir.

Karabük OSB, kümelenme faaliyeti açısından değerlendirildiğinde, diğer OSB’lere benzer şekilde, farklı sek-törlerde faaliyet gösteren firmaların olduğu bir OSB’dir. Tekstil, hurda demirden kütük imalatı, döküm, gıda ve içecek, makina ve vinç imalatı, metalik olmayan mineraller ve geri dönüşüm olmak üzere farklı sektörlerde faaliyet gösteren firmalar bulunmaktadır. Karabük OSB’de boş arazinin bulunmadığı her fır-satta mevcut firmalar tarafından belirtilmekle birlikte boş ve atıl vaziyette bulunan yapılar da mevcuttur.

Karabük OSB, ana yola çok yakın olmamakla birlikte yolları asfalt, düzgün ve geniştir. Karabük OSB içerisin-de telefon, faks, internet vb. hizmetlerin sunulduğu, kendi resmi internet sitesinin çalışır durumda olduğu, dolayısıyla etkin bir iletişim portalına sahip olduğu gözlenmiştir.

Genelde firmaların Karabük OSB’yi seçmelerindeki ana amaçları bazı vergisel ve mali teşviklerden fay-dalanmak perspektifinden değerlendirilebilinir. Temel faaliyet konusu hurda demirin eritilmesi sırasında çıkan baca gazlarının dönüşümü sağlamak olan geri dönüşüm firması bile işleyeceği ürünü aynı Karabük OSB’de veya bölgede faaliyet gösteren ilgili firmalardan temin edememektedir. Bu açıdan değerlendirildi-ğinde OSB özelinde kümelenme faaliyetinden söz etmenin pek mümkün olmadığı görülmektedir.

Özellikle Karabük ilindeki haddanelerin şehir merkezinde yerleşik olduğu görülmektedir. Haddane sahip-leri ile yapılan görüşmelerde, kendisahip-lerinin “Karabük OSB’ye taşınma konusunda oldukça isteksiz oldukları, Karabük OSB’ye taşınmaktansa Bartın Limanı’na yakın bölgeler başta olmak üzere Filyos Vadisi Projesi kapsamındaki bölgelere taşınmayı tercih ettikleri” yaygın görüşüne ulaşılmıştır. Bu belirsizlik, Kardemir A.Ş. etrafında oluşması muhtemel bir kümelenmeyi ciddi biçimde tehdit etmektedir.

Bölgenin fiziksel anlamda altyapısını etkileyen bir diğer unsur da TEKNOPARK veya teknoloji geliştirme merkezlerinin (TEKMER) varlığıdır. Bölge içerisinde sektörlerin gelişimine katkı sağlayacak bir TEKNOPARK altyapısı mevcut değildir. Bülent Ecevit Üniversitesi Çaycuma yerleşkesi içerisinde 2014 yılı içerisinde fa-aliyete başlayan Teknoloji Geliştirme Merkezi (TEKMER) henüz yeterli bir altyapıya sahip değildir. Ancak atılan bu adım sanayinin bilimsel süreç ile entegrasyonuna önemli katkı sağlayacaktır.

9. FİLYOS VADİSİ PROJESİNİN BÖLGESEL VE ULUSAL EKONOMİYE OLASI