Ağaç Ürünleri

Ağaç ürünleri sektöründe ahşap yat üretimine yönelik faaliyetler öne çıkmaktadır. Bartın ili Kurucaşile ilçe-sinde toplanma gösteren ahşap yat üretim işletmelerinin büyük bir kısmının küçük ölçekli 2-3 kişi istihdam eden atölye tipi işletmeler biçiminde örgütlendiği görülmektedir. Endüstriyel üretim tarzı yapılanmadan uzak, zanaat görünümünde bir üretim yapısı sergileyen sektörde, endüstriyel üretim tarzına geçiş konu-sunda güçlü bir istek olduğu tespit edilmiştir.

Bölgeye yönelik yapılan çalışmalarda ahşap yat üretimi bölgenin öncü sektörleri arasında gösterilmektedir.

Bu öncü sektörün en önemli hammaddesini tomruk ve kereste oluşturmaktadır. Sektör üretimi için gerekli olan hammaddenin %70’lik kısmının bölge dışından özellikle de Doğu Karadeniz bölgesinden temin edildiği saptanmıştır.

Tamamen nihai kullanıcıya yönelik üretim yapan sektörün, en güçlü yanı sürdürülebilir bir talep potansi-yeline sahip olmasıdır. İşletmelerin çoğu 8-9 aylık süreçte siparişlerinin dolu olduğunu, talebi karşılamada zorlandıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca sektörde üretim maliyetlerinin yüksek olduğu, üretimde girdi olarak Grafik 7.17: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Metalik Olmayan Mineraller Sektörünün Doğrudan Geri Bağlantı Katsayıları

Grafik 7.18: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Ağaç Ürünleri Sektörünün Çeşitli Göstergelere Göre Uzmanlaşma Katsayıları

kullanılan makine sanayi ürünleri ile kimyasal ürünlerin müşteriler tarafından finanse edildiği tespit edil-miştir.

Ağaç ürünleri sektörü, bölgede ulusal yoğunlaşma düzeyine yakın yoğunlaşma gösteren sektörlerdendir.

Bir başka deyişle ağaç ürünlerinin bölgedeki yoğunlaşma düzeyi, sektörün ulusaldaki dağılımına paralellik göstermektedir. 2009 yılında sektör için 0,75 olarak hesaplanan temsili uzmanlaşma katsayısı, 2010 yılında 1,34, 2011 yılında ise 0,92 bulunmuştur. Sektörün yoğunlaşma yapısını tespit etmek için, 2009 ve 2011 yılları arasında çeşitli göstergelere göre hesaplanan uzmanlaşma katsayıları Grafik 7.18’de gösterilmiştir.

Sektörün çeşitli kriterlere göre bölgede yoğunlaşma düzeyleri incelendiğinde; bölgenin ağaç ürünlerinde uzmanlaşma düzeyinin, ülke ortalamasının altında kaldığı görülmektedir. Maaş ve ücretlerde 2010 yılı ha-riç tutulursa; neredeyse tüm göstergelere göre sektörün bölgede yoğunlaşması ulusal yoğunlaşmasına eşit ya da ulusal yoğunlaşmasının altındadır.

Sektörün bölgede ciro bakımından yoğunlaşması ise incelenmeye değer bir gelişme göstermiştir. 2009 yılında sektörün bölgede ciro bakımından yoğunlaşma düzeyi ulusal ortalamanın yarısı kadarken, 2010 yılında 0,89 katına, 2011 yılında ise 1,28 katına yükselmek suretiyle sektörün 3 yıl içersinde ciro yoğunlaş-masında ciddi bir sıçrama meydana gelmiştir.

Bölgesel girdi çıktı modelinin sonuçları ağaç ürünleri sektörünün bölge ekonomisi açısından öneminin yüksek olduğunu göstermektedir. Sektör ürünlerinin 0,233 birimi diğer sektörlerde ara girdi olarak kul-lanılmaktadır. Bölgede faaliyet gösteren sektörlerin 1 birim daha fazla çıktı üretmeleri ise; ağaç ürünleri sektörünün ilave 1,308 birim çıktı üretmesine bağlıdır. Ağaç ürünleri sektörünün 1 birimlik çıktısının hangi sektörlere ve ne oranda ara girdi olarak dağıldığını görmek için, sektörün doğrudan ileri bağlantı katsayıları ve sektörel dağılımı Grafik 7.19’da gösterilmiştir.

Sektör çıktılarının diğer sektörlere girdi biçiminde dağılımı; sektörün mobilya sektörü, ağaç ürünleri, ma-dencilik sektörü, inşaat sektörü ile elektrik-gaz-su faaliyetlerinin her birinin üretimi için taşıdığı önemi or-taya koymaktadır. Teorik olarak da bekleneceği üzere; sektör çıktılarını ara girdi olarak en fazla kullanan sektör, mobilya sektörü olmuştur. Ağaç ürünlerinin 1 birimlik çıktısının 0,089 birimi mobilya sektöründe kullanılmaktadır. Ağaç ürünleri üretiminin 0,063 birimi sektör içinde tekrar çıktı üretmek üzere kullanıl-maktadır. Ağaç ürünleri çıktısını kullanan diğer sektörler; madencilik (0,034), inşaat (0,017), elektrik-gaz-su faaliyetleri (0,011) biçiminde sıralanmaktadır.

Ağaç ürünlerinin bölgesel girdi çıktı katsayılar tablosuna göre hesaplanan toplam ara girdi katsayıları; sek-törün bölgede 1 birim çıktı üretmek için 0,495 birim toplam ara girdi kullandığını göstermektedir. Yerli ara girdi kullanımının ise 0,390 birim (doğrudan geri bağlantı katsayısı) olduğu görülmektedir. Sektör girdi ihti-yacının %21’i uluslararası piyasalardan, %31’i ulusal piyasalardan ve % 42’si de bölgeden karşılanmaktadır.

Ağaç ürünleri sektöründe ara girdi ihtiyacının bir kısmının bölge dışından karşılanması, bölgenin orman yapısı göz önüne alındığında, ilginç görünebilir. Ancak orman ürünleri genellikle ihale yoluyla temin edil-mekte ve Kastamonu ve Sinop başta olmak üzere ülkenin çeşitli yerlerinden ihale usulü ile kereste temin edilmektedir.

Sektörün ara girdiyi yoğun kullanan üretim yapısı ve ara girdi kullanımında bölgenin diğer sektörlere göre nispeten payının yüksek olması, ağaç ve ağaç ürünleri sektörünün çarpan etkilerinin önemli bir kısmının bölge içinde kalmasına yol açmakta ve bölgesel talebi uyarma bakımından sektörün bölge ekonomisi için önemini arttırmaktadır.

Ağaç ürünleri sektörünün 1 birimlik çıktısının hangi sektörlere ve ne oranda ara girdi olarak dağıldığını gör-mek için, doğrudan ileri bağlantı katsayıları ve sektörel dağılımı Grafik 7.20’de gösterilmiştir.

Grafik 7.19: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Ağaç Ürünleri Sektörünün Doğrudan İleri Bağlantı Katsayıları

Grafik 7.20: TR81 Düzey 2 Bölgesinde Ağaç Ürünleri Sektörünün Doğrudan Geri Bağlantı Katsayıları

Ağaç ürünleri sektörü üretimini gerçekleştirmek için diğer sektörlerden değişen derecelerde ara girdi kul-lanmaktadır. En fazla ara girdi kullanımı ise tarım sektöründendir. Geri bağlantılar bakımından tarım sektö-rü ile sektösektö-rün kendisi ilk sıralarda yer almaktadır. 1 birim ağaç üsektö-rünleri çıktısının değer olarak 0,108 birimi tarım sektörü, 0,063 birimi ise sektörün kendi çıktılarından oluşmaktadır. Sektör sırayla; ticaret sektörü (0,063), taşıma ve ulaştırma (0,052), elektrik-gaz-su faaliyetleri (0,032), kimyasal ürünler (0,021) sektörle-rinden ara girdi kullanmaktadır.

Bölgede yapılan görüşmeler dikkate alındığında sektörde ara girdi ihtiyacının bölge içinden karşılanma eği-liminin yüksek olduğu, ancak bölgede Orman İşletme Tesislerinin sektörün ara girdi ihtiyacının tamamını karşılayamadığı için, diğer bölge orman işletmelerine yönelindiği ifade edilmiştir. Ağaç ürünleri sektörü, ana metal sanayinden hızar şeridi, kimyasal ürünlerden ise bakım ve onarım faaliyetlerinde kullanmak üzere girdi talep etmektedir.

Normalleştirilmiş ileri ve geri bağlantı katsayılarına göre ağaç ürünlerinin üretim gücü bölge ortalamasının altında (0,966), talep gücü ise bölge ortalamasının üstünde (1,118) bulunmuştur. Ancak sektörün normal-leştirilmiş ileri bağlantı katsayısı 1’e yuvarlanarak, sektörün hem üretim hem de talep gücünün bölge or-talamasının üzerinde olduğu kabul edilmiştir. Dolayısıyla stratejik özellik bakımından ağaç ve ağaç ürünleri sektörü de Hirschman yaklaşımına göre stratejik kabul edilmiştir.

Bölgesel girdi çıktı tablosundan, üretim teknolojisi ile ilgili elde edilen bulgular, ağaç ürünleri sektörünün bölgede işgücü yoğun üretim tekniği kullandığını göstermektedir. Bölgede 1 birim ağaç ürünleri çıktısı için-de 0,218 birim işgücü öiçin-demeleri, 0,155 birim ise sermaye tüketimi yer almaktadır. Doğrudan işgücü ve sermaye katsayılarına göre hesaplanan işgücü ve sermaye çarpan katsayıları ise bölgede ağaç ürünleri sektörünün 1 birim artması durumunda işgücü gelirlerinin 0,292 birim, sermaye gelirlerinin ise 0,193 birim artacağını göstermektedir.

Saha çalışması kapsamında yapılan görüşmeler sonucu elde edilen izlenimler bölgede mobilya sektörüne ara girdi üreten yarı mamül üretim tesisleri yetersiz olduğundan, ağaç ürünleri sektörünün bölge dışı pi-yasalara yöneldiği biçimindedir. Dolayısıyla bu çıkarsama sektörler arasındaki üretim ilişkilerinin öneminin en azından ağaç sektörü için anlaşıldığını ortaya koymaktadır. Mobilya sektörünün kendi içinde sektörel tamlaşması ile ağaç ürünleri sektörünün bölge ekonomisine katkılarının daha da artacağı beklenmektedir.