Mobil Operatörler

Mobil iletişim şebeke ve servis sağlayıcısı şirketler mobil iletişim servis sağlayıcısı ya da mobil iletişim operatörü olarak adlandırılmaktadır. Dünya’da mobil iletişim servisi sağlayan operatör sayısı 750’yi aşmaktadır (GSMA, 2010:1).

Mobil operatörler kablosuz şebeke altyapısı sağlamakla beraber ayrıca mobil iletişim servisleri için büyük bir müşteri kitlesine hitap etmektedir. Bu sebeple özellikle Avrupa’da mobil operatörler kablosuz şebeke altyapıları ve sağladıkları kişisel iletişim çözümleri sayesinde sektör gelişiminde ve mobil iletişim hizmetlerinin başarısında bu zamana dek önemli bir rol oynamıştır. Bu sayede mobil iletişim şemsleri için geniş bir müşteri kitlesi yaratmışlardır. Mobil operatörler bir yandan müşteri ilişkileri yönetiminde rekabet güçlerini ve fiyatlandırma stratejilerini geliştirirken bir yandan da şebeke ağlarını kesintisiz sürdürmek, geliştirmek ve genişletmek adına sektöre büyük miktarlarda yatırım yapmışlardır. Mobil iletişim şemslerinin ticari bir ürün haline gelmesiyle beraber, mobil iletişim pazarı, kesintisiz devam eden teknolojik yenilikler ortaya konduğu ve kar paylarının giderek azaldığı oldukça yoğun bir rekabet ortamı haline gelmiştir. Đletişim servisleri halen mobil operatörlerin ana gelir kaynağıdır. Bununla beraber operatörler karlılık seviyelerini koruyabilmek için, katma değerli yeni servis ve uygulamaları pazara sunma ve buna uygun pazarlama stratejilerini ortaya koyma gerekliliği ile karşı karşıya kalmışlardır.

Günümüzde dünyadaki mobil iletişim sektörü gelirlerine baktığımızda gelirlerin %16’lık kısmı mobil cihaz üreticilerine giderken, %79’luk kısmı mobil iletişim hizmet sağlayıcısı olan operatörler tarafından paylaşılmaktadır. Bu muazzam pay mobil iletişim sektöründe mobil operatörlerin ne denli güçlü bir şekilde kaldıraç görevi üstlendiğini açıkça göstermektedir. Mobil servis sağlayıcıları arasında paylaşılan bu gelir payı içerisinde ise ses iletişimleri %74 paya sahipken data hizmetleri üzerinden elde edilen gelir halen %26’da kalmaktadır (Sharma, 2009:9). Ses iletişiminin ileriki sayfalarda daha ayrıntılı bir şekilde incelendiği üzere farklı ve daha ucuz ikame servis sağlayıcıları tarafından karşılanacağı tehdidi göz önüne alındığında mobil operatörlerin data hizmetlerine dolayısı ile farklı, müşterinin ilgisini çeken farklı mobil içerik ve uygulamalar üreterek bu paydan daha fazla yararlanma stratejisi üzerine gitmesi gerektiği söylenebilir.

Pazar payı, mobil içerik ve servislerin gelişiminde büyük rol oynaması ve mobil kullanıcılar ile doğrudan ilişki içerisinde bulunması dolayısı ile mobil operatörler bu bölümde daha kapsamı bir şekilde incelenmektedir. Aşağıda

günümüzde dünyadaki en büyük ve marka değeri en yüksek 10 mobil servis sağlayıcısı konumundaki operatörlerin sektördeki konumlan incelenmektedir.

Tablo 1.2: Dünya’daki Marka Değeri En Yüksek Đlk On Operatör

Dünya Sıralaması Operatör _{(Milyar Dolar)} ^{Marka Değeri Abone Sayısı} _(Milyon)

1 China Mobile 30.8 522 2 Vodafone 22.1 341 3 Verizon Wireless 20.4 91,2 4 AT&T 18.9 83,6 5 T-Mobile 16.9 100 6 Orange 15.5 132 7 NTT Do Co Mo 14.9 55 8 KDDI 14.5 31 9 MoviStar 10.8 54 10 Sprint 9.7 48

Kaynak: Merill Lynch (2010), Bank of America, Industry Overview, Global Wireless Matrix 1Q10, 13.04.2010, s. 57.

a. China Mobile: 400 milyon abonesi ve gelirinin her yıl %20 arttığı göz önüne alındığında China Mobile dünyanın en büyük mobil telekom operatörü olarak kabul edilmektedir. Ayrıca 30.8 milyar dolar ile dünyanın en değerli telekom markası savılmaktadır. China Mobile markası endüstri uzmanlarının gerçekleştirdiği panelde toplam marka değeri en yüksek olarak değerlendirilen şirket olarak kaydedilmiştir. Daha önce monopol olarak faaliyetlerini sürdüren China Mobile, sektöre yeni operatörlerin girmesi ile bu konumunu yitirmiş ancak pazarda yine de en baskın olan marka olarak öne çıkmaktadır.

Ancak China Mobile markasını diğerlerinden ayıran özelliklerinden biri de daima yenilikleri müşterilerine sunan ilk şirket olma çabasıdır. Örneğin 2008 yılında mevcut simkartların sahip olduğu özelliklerin çok ötesinde olan en son nesil simkartları (Full Multimedia Cards) dünyada piyasaya ilk sunan China Mobile olmuştur. Bu simkartların özellikleri yüksek hafıza kapasitesi sayesinde kolayca kişiselleştirilerek cep telefonu ayarına gerek kalmadan kullanıcının içine istediği

oyunları, elektronik kitapları, elektronik bilgi alma şemsleri, elektronik tercüme servisleri gibi çok yönlü bir çok servisi yükleyebilmesidir.

b. Vodafone: Đngiliz Vodafone şirketi hem abone sayısı hem de elde ettiği hasılat göz önüne alındığında dünyadaki ikinci büyük mobil telekom şirketi olarak karşımıza çıkmaktadır. Vodafone markası dünyada coğrafik açıdan dağılımı en geniş alana yayılmış ve çok sayıda ülkede faaliyette bulunan ve 22.1 milyar dolar değer biçilen ikinci en değerli telekom markası konumundadır. Pazarlama yatırımları, kolayca ayırt edilen logo ve marka ismi, canlı kırmızı rengi markanın ayakta kalmasına yardımcı olmakta, başka şirketleri ele geçirerek sürekli büyüme peşinde koşan çevik yönetimi şirketin marka değerinin yükselişinin devam edeceğine işaret etmektedir.

Vodafone, Avrupa’da Femtocell semsini sunan ilk şirket olarak öne akmıştır. Mesken ve bina içlerinde kesintiye uğrayan iletişim ve kapsama alanı sorununa oldukça yenilikçi bir uygulama ile yaklaşan Vodafone, ayrıca sektörün çekince ile baktığı bu servisi ilk sunan operatör olarak sektöre güven aşılamıştır. Ayrıca Vodafone her yıl kar amacı gütmeyen kuruluşların katılımıyla gerçekleşen inovatif mobil çözümler yarışmasını düzenlemekte ve dünya kaynaklarının etkin kullanımı, çevre ve doğaya katkısı bulunacak inovatif mobil servis uygulamalarını teşvik etmektedir.

c. Verizon Wireless: 43 milyar dolarlık hasılat rakamı ile Amerika Birleşik Devletlerimin en büyük mobil telekom şirketi olan Verizon 70 milyon aboneye hizmet etmektedir. Dikkat çekici pazarlama harcamaları. 2600 mağazası ile pazarda sürekli ve kararlı bir şekilde görünür olmasını sağlamaktadır. Diğer servis sağlayıcılar ile karşılaştırıldığında daha yüksek abone başı ortalama gelir elde etmesi ve marka imajı sayesinde müşterilerinde olumlu bir çağrışım yaratmayı başarmış olması şirketin değerinin devam etmesi ve gelişmesine katkıda bulunan unsurlar olarak gözükmektedir. Verizon şirketi üçüncü nesil mobil iletişim teknolojisini dördüncü nesil teknolojiye oldukça yaklaştıran LTE teknolojisini A.B.D.’de müşterilerine sunan ilk operatör olmuştur. Bu teknolojinin mevcut teknolojilerden ne derece üstün olduğunu mobil kullanıcılara yansıtmak amacı ile internet sitesine bir

kullanıcı arayüzü yerleştirmiş ve bu şekilde bu son teknolojinin yararlarını müşterilerine göstermeye çalışmıştır.

d. AT&T: 2007 Ocak ayında Cingular’dan AT&T markasına geçen şirket A.B.D.’ de 70 milyondan fazla abone sayısı ile en fazla müşterisi olan şirket olarak öne çıkmaktadır. Apple firmasının son yıllarda popüleritisi çok hızlı bir şekilde artan Iphone ürünü ile işbirliği dolayısı ile pazardaki konumunu ve payını güçlendirmiştir. AT&T şirketi son yıllarda mobil cep telefonları ve özellikle smartphone olarak adlandırılan akıllı telefonlardaki uygulama ve içerik ile ilgili kullanıcıların artan ilgisi üzerine, sağlık ve eğitimden oyuna bir çok yeni içerikli uygulamanın pazara sunulması için, içerik ve uygulama sağlayıcıların pazara sunmadan önce AT&T isterilerinin test edip geri bildirim verebileceği bir arayüz oluşturmuştur. Böylelikle yepyeni mobil uygulama ve içerikleri pazara ilk sunan operatör olma Çabası içerisindedir.

e. T-Mobile: Alman Telekomun bir markası olan T-Mobile şirketi 2002 yılından beri Avrupa’daki varlığım Hırvatistan. Çek Cumhuriyeti. Macaristan. Karadağ. Hollanda. Polonya. Slovakya ve Birleşik Krallıkla başka mobil telekom şirketlerini satın alarak, yeniden markalaştırarak yaymıştır. A.B.D.’deki abone sayıları dünyadaki toplam 100 milyon abone sayısı içerisinde 30 milyona ulaşması ile özellikle bu bölgede güçlü ve değerli bir marka olarak görülmektedir. T-Mobile şirketinin yıllık hasılatı 16.9 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. T-Mobile yeni servisleri piyasaya ilk sunan olma gayreti ile dünyada öne çıkan ve marka değeri ilk 5 içerisindeki şirketlerden biridir. T-Mobile son yıl içerisinde navigasyon araçları satın almayı düşünen 45 milyon kişinin bu ihtiyacını fırsata dönüştürerek,, piyasada daha önce üretilmemiş yeni bir telefonu müşterilerine sunmuştur. Google web tarayıcısı içinde gömülü olarak satılan Android telefonu sesli GPS sistemi ile birleştiren bu telefonlar sayesinde T-Mobile kullanıcıları bilgisayara gerek kalmadan cep telefonları sayesinde gps sisteminden yararlanabilme şansı yakalamışlardır.

Yukarıda da bahsedildiği gibi dünya sıralamasındaki en değerli ilk beş mobil operatör markası güçlü konumlarım korumak amacı ile katma değerli yeni servisleri pazara sunma çabası içerisindedir. Dünya’da mobil servis gelirlerinden en fazla payı

alan taraf olmaları göz önüne alındığında mobil hizmet pazarının geliştirilmesinde ve müşterilerin ihtiyaçlarına en iyi, en ekonomik ve en uygun şekilde cevap verebilecek yeni ürün ve şemslerin yaratılmasında mobil operatörler büyük rol oynamaktadır.