3.1.1. Alan AraĢtırmasının Özellikleri
Siyasal toplumsallaĢma bağlamında yapılmıĢ olan bu saha çalıĢmasında; özel olarak bir siyasi hareketin mensuplarının siyasal kimlik inĢa süreçlerinin anlaĢılması amaçlanmıĢtır. Aynı zamanda elde edilen bulgular genel olarak siyasal toplumsallaĢma literatürüne bir katkı sağlayacağı gibi, ilerleyen dönemlerde farklı toplumsal kümlere ya da aynı toplumsal kümeye iliĢkin yapılacak benzer saha çalıĢmalarına iliĢkin bir referans noktası oluĢturacaktır.
Ġkinci bölümde belirtildiği üzere Türkiye'nin son elli yılında etkili olmuĢ bir siyasi hareketin siyasal toplumsallaĢma süreçlerinin anlaĢılmasının ve mensuplarının sosyolojik profillerinin ortaya konmasının Türkiye'deki toplumsal yapıyı anlamaya da katkı sağlaması ümit edilmektedir.
Saha çalıĢması kapsamında siyasal toplumsallaĢma alanına iliĢkin literatür çerçevesinde; gözlemler, ön görüĢmeler, siyasi hareketin tarihsel serüveni, Milli GörüĢ üzerine yapılmıĢ çalıĢmalar ve benzer saha araĢtırmaları dikkate alınarak araĢtırmanın hipotezleri belirlenmiĢtir.
Söz konusu hipotezleri sınamak üzere anket formu hazırlanmıĢtır. 103 sorudan oluĢan anket formunda çoktan seçmeli, açık uçlu sorular ve derecelendirme ölçekleri kullanılmıĢtır. Ġhtiyaç duyulan çoktan seçmeli sorularda diğer seçeneğinin iĢaretlenerek açık uçlu olarak cevaplanmasına olanak sağlanmıĢtır. Anket formunun sonunda katılımcıların hareket hakkındaki genel bakıĢ açıları, harekete katılma süreçleri ve hareketin geleceğine yönelik beklentileri üç tane açık uçlu geniĢ
kapsamlı soruyla sorularak; hem cevapların tutarlığının kontrol edilmesi hem de katılımcıların siyasal kimlik ve tutumları hakkında fikir sahibi olunması amaçlanmıĢtır.
Anket formunun pilot uygulamasının ardından gerekli düzeltmeler yapılarak 14 ġubat 2019 – 07 Mart 2019 tarihleri arasında 442 katılımcı üzerinde uygulanmıĢtır. Bu anket formlarından 22 tanesi cevaplar arasında tespit edilen tutarsızlıklar nedeniyle değerlendirme dıĢı bırakılmıĢ ve çalıĢmanın örneklemi 420 kiĢiden oluĢmuĢtur.
Elde edilen veriler SPSS programı kullanılarak analiz edilmiĢtir. Tüm sorular için frekans ve yüzde değerleri çıkarılmıĢ,ihtiyaç duyulan verilerin ortalama değerleri hesaplanmıĢ, gerekli görülen bulgular için de çapraz sorgular gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġhtiyaç duyulan veriler için ki-kare testi, T-testi gibi istatistik teknikler kullanılmıĢtır.
3.1.2. Örneklem
AraĢtırmanın örneklemi, amaçlı örneklem tekniğine bağlı olarak tespit edilmiĢtir. Örneklem, Milli GörüĢ hareketini temsil eden siyasi parti ve sivil toplum kuruluĢlarında aktif olarak görev yapan ya da geçmiĢte söz konusu hareket içerisinde aktif olarak bulunmuĢ katılımcılardan oluĢmaktadır.
Milli GörüĢ hareketi bünyesinde farklı alanlarda çalıĢan birçok sivil toplum kuruluĢu ve organizasyon bulunmakla birlikte Milli GörüĢ hareketinin en büyük organizasyonları olması sebebiyle Saadet Partisi ve Anadolu Gençlik Derneği bünyesinde görev yapan ya da yapmıĢ olanlar örneklemin önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. Örneklemin yaklaĢık yarısı AGD/MGV bünyesinde, çeyreği Saadet Partisi bünyesinde aktif olarak görev yapan teĢkilat mensuplarından oluĢurken,son çeyreği ise daha önce Milli GörüĢ teĢkilatlarında görev yapmıĢ, kendisini Milli GörüĢ camiası içinde tanımlayan ama Ģu an aktif olarak görevi bulunmayan katılımcılardan oluĢmaktadır. Bunun yanı sıra ÖĞDER, ESAM, TEKDER gibi organizasyonlardan da düĢük sayıda katılımcı araĢtırmaya dahil edilmiĢtir.
Örneklem içerisine yaĢ grubu itibariyle genç olarak tanımlanamayacak 40 yaĢ üstü katılımcılar da düĢük bir oranda dahil edilerek mevcut gençler ve söz konusu grubun siyasal toplumsallaĢma süreçlerindeki farklılıklara ulaĢılması amaçlanmıĢtır. Aynı zamanda Ģu an orta yaĢ grubunda olan Milli GörüĢçülerin gençlik dönemlerindeki siyasal kimlik inĢa süreçlerinin anlaĢılması hedeflenmiĢtir.
Örneklemde kadın oranı düĢük tutulmuĢtur. Çünkü genel olarak Milli GörüĢ hareketinin içerisinde aktif olarak çalıĢan erkek oranı kadın oranının oldukça üzerindedir.
Örneklem belirlenirken evreni temsil etmesi açısından mümkün olduğu kadar çok bölgeden katılımcıya ulaĢılmıĢtır. Türkiye‟nin pek çok bölgesinden katılımcılarla gerçekleĢtirilen anket çalıĢmasında Ankara‟dan 94, Ġstanbul‟dan 70, Konya‟dan 43, Antalya‟dan 30, Bursa‟dan 23, Diyarbakır‟dan 14, Elazığ‟dan 12 kiĢi olmak üzere toplam 50 farklı ilden katılımcıya yer verilmiĢtir.
3.1.3. Hipotezler
Saha araĢtırmasının örneklemini yukarıda belirtildiği gibi Milli GörüĢ hareketi mensupları oluĢturmaktadır. Bu nedenle araĢtırmanın hipotezleri örneklem dikkate alınarak oluĢturulmuĢtur.
AraĢtırma kapsamında sınanan hipotezlerde Milli GörüĢ teĢkilatlarında aktif olarak yer alan hareket mensuplarının sosyolojik profili ve siyasal kimlik inĢasında hangi faktörlerin etkili olduğu açıklanmaya çalıĢılmıĢtır.
AraĢtırma kapsamında sınanan hipotezler Ģu Ģekilde oluĢturulmuĢtur:
Milli GörüĢçüler genel olarak orta gelir düzeyine sahip, muhafazakar-dindar ailelerden gelmektedirler.
Siyasal toplumsallaĢma sürecinde aile önemli bir rol oynamaktadır.
Hareket mensupları, kendisini dindar olarak algılama düzeyi yüksek insanlardan oluĢmaktadır.
Sosyal hayat genel olarak aynı ya da benzer siyasi görüĢe sahip insanlarla paylaĢılmaktadır.
Evlenilecek olan/evli olunan eĢin aynı siyasi görüĢten olmasına önem verilmektedir.
Evlenilecek olan/evli olunan eĢin aynı siyasi görüĢten olmasına kadınlar erkeklerden daha fazla önem vermektedir.
Siyasete ilgi düzeyi oldukça yüksektir.
Bir siyasi hareket olarak Milli GörüĢ hareketi, mensuplarının oy verme tercihleri üzerinde etkili olmaktadır.
Partinin ya da derneğin faaliyetlerine katılım düzeyi yüksektir.
Milli GörüĢ hareketinin yayın organları yoğun olarak takip edilmektedir. Takip edilen kitle iletiĢim araçlarında, söz konusu medya organlarının Milli
GörüĢe karĢı tavırları ve mesafesi etkili olmaktadır. Sosyal medya yoğun olarak kullanılmaktadır.
Rol modeller ve örnek Ģahsiyetler genel olarak aynı siyasi hareketten ya da yakın bir ideolojik görüĢe mensup kiĢilerden oluĢmaktadır.
Siyasi mesaj içeren televizyon dizileri önemli oranda takip edilmekte ve yaĢananlara iliĢkin algıların oluĢumunda etkili olmaktadır.