Mesleki Mantığın Değişimi

Scott’a göre (2008), modern toplumlarda var olan meslekler, kurumların yaratımı ve yöneliminde başrol üstlenmekte ve zamanımızın en önde gelen kurumsal aktörleri olmaktadırlar (s. 219). Meslekler çok sayıda sosyal, ekonomik, teknolojik, politik ve yasal hükümler ile yakın ilişkili olmakta, bu kurumlar yoluyla sürekli bir etkileşim içerisinde bulunmaktadırlar. Bu durum mesleklerin sürekli bir dinamizm içerisinde olmalarına, makro alanda rol almalarına ve değişimlerden etkilenmelerine neden olmaktadır (Muzio, Brock, & Suddaby, 2013, s. 700). Meslekte meydana gelecek herhangi bir değişim kurumsal yapıda değişimi de beraberinde getirmektedir (Suddaby & Viale, 2011, s. 428).

Modern toplumlarda mesleklerdeki değişimi anlamak önemlidir (Cooper, Hinings, Greenwood, & Brown, 1996, s. 623). Mesleki çalışmaları yönlendiren mesleki mantıklardaki büyük çaplı değişimler, inanç ve uygulamalara bakılarak görülebilmektedir (Scott, 2008, s. 232). Kurumsal değişim ile yakın ilişkili bir kavram olan meslekler, birçok sosyal, ekonomik, teknolojik vb. çevresel etken tarafından etkilenmekte ya da onları etkilemektedir (Muzio, Brock, & Suddaby, 2013, s. 700). Çağdaş toplumlarda sosyal, politik ve ekonomik dönüşümler meslekleri etkilemekte ve mesleki mantıklarına yönelik önemli sorunlar getiren dengesizlikler, anlam karmaşaları ve belirsizlikler yaratmaktadırlar (Carvalho, 2014, s. 176). Yeni mesleki mantıklar, gittikçe geleneksel mesleklerde mevcut olan mantıkların yerine geçmektedirler (Scott, 2008, s. 232).

Glynn ve Lounsbury’nin Atlanta Senfoni Orkestrası’nın performansı ile ilgili yapmış oldukları çalışmalarında, kurumsal mantıklardaki değişimlerin, eleştirmenlerin söylemlerini ve orkestra performansına yönelik değerlendirmelerini nasıl şekillendirdiğini araştırmışlardır. Yazarlar, geleneksel olarak orkestranın faaliyetleri

hakkında bilgi vermeye dayanan estetik (eleştirmen) mantığın ticari olarak piyasa mantığına nasıl dönüştüğünü göstermişlerdir (Glynn & Lounsbury, 2005).

Mesleklerde büyük bir sorun meydana geldiğinde mesleki mantıkta temel kırılmalar meydana gelebilmektedir (Suddaby, Gendron, & Lam, 2009, s. 410). Yeni bir mantık bir alana girdiğinde, yerleşik aktörler eski mantığı desteklerken rakip aktörler yeni mantığı desteklemektedirler. Bu bakış açısı ile bakıldığında, çelişen mantıklar geçiş dönemleri boyunca bir tarafın ya da diğerinin kazanmasına ve kazanan baskın mantığın etrafında alanın yeniden düzenlenmesine ya da iki mantığın melez bir biçimi olan yeni bir mantığa dönüşmesine kadar bir arada var olmaktadır (Reay & Hinings, 2009, s. 631-632). Mesleki mantıklardan piyasa mantığına, kurumsal mantıkların değişimi bize farklı değerler bütününün örgütlerde ve toplumlarda ürünlerin üretimini ve kaynakların dağılımını belirlediğini göstermektedir (Thornton & Ocasio, 1999, s. 838).

Alana yeni bir mantığın girmesiyle ilgili olarak, Reay ve Hinings’in sağlık alanındaki radikal değişim süreçleri çerçevesinde çelişen kurumsal mantıklarla ilgili çalışmalarında, bir ana aktörün etkisiyle, hâkim bir mesleki mantıktan diğer bir mantığa değişim gözlenmiş ve aktörlerden gelen tepkiler ölçülmüştür. Bunun sonucunda, maruz kalınan değişime direnen aktörlerin, yeteneklerine bağlı olarak tepki verdikleri gösterilmiştir (Reay & Hinings, 2005).

Kurumsal değişim, temel değerlerde değişime ve farklılaşmaya neden olmaktadır. Temel değerlerdeki büyük ölçekli hareketler, toplumun örgütlenme ilkelerinde çok derin değişimleri ifade etmektedir (Suddaby, Gendron, & Lam, 2009, s. 410). Farklı kimlik belirtileri, meslekler içerisinde kurumsal değişime yol açan ve aktörlerin faaliyet alanını kapsayan önemli mekanizmalardır. Aktörlerin yaptıkları veya yapacakları faaliyetler bulundukları toplumun düşüncesini ve bakış açısını değiştirebilecek güçteyse ve bu aktörler geleneksel mantığı eleştirir ve yeni mantığı oluşturursa, mesleki mantık değişime uğrayacaktır (Rao, Monin, & Durand, 2003, s. 835).

Meslek sahiplerinin bazıları kimliklerini değiştirmeye çalışırken, diğerleri mevcut kimliklerinin tamamını ya da bir kısmını devam ettirmeye çalıştığında, bu durumun iki sonucu ortaya çıkarmaktadır: Birincisi, meslek sahiplerinin tepkileridir. İkincisi ise, alana yerleşen yeni mesleki mantığın, mevcut mesleki kimliğin sınırlarını yeniden belirlemesiyle, oluşan yeni mesleki kimliğin meslek sahipleri tarafından benimsenmesidir. Mesleki kimlikteki bu yönlü değişimler, mesleki mantığın meslek sahipleri tarafından nasıl uygulandığını göstermektedir (Kyratsis, Atun, Phillips, Tracey, & George, 2017, s. 636).

Mesleki mantığın değişimi sonucunda mesleki kimliğin değişmesi, meslek sahiplerine (aktörler) yeni fırsatlar oluşturabilmektedir (Kyratsis, Atun, Phillips, Tracey, & George, 2017, s. 637). Aktörler tarafından zorla kabul ettirilen mesleki uygulamalardaki değişimlerin aksine, uygulamaya etki edenler tarafından başlatılan değişimler daha yüksek bir başarı olasılığına sahiptir olmaktadır. Kurumsal düzeyde aktörler, rol değişimlerini onaylayarak, mesleki sınırları yeniden tanımlayarak, teşvik edici sistemleri yeniden yapılandırarak ve maddi kaynakları sağlayarak mikro düzey değişimleri kolaylaştırmaktadırlar (Chreim, Williams, & Hinings, 2007, s. 1535).

Yeni oluşan mesleklerin alanda bir değişime neden olacağı ve yeni uygulamaları da beraberinde getireceği düşünüldüğünde, örgütsel alan kendini yeniden düzenleyecektir. Burada oluşacak olan düzenlemeler mesleki mantık değişimi nedeniyle meydana gelecektir (Lounsbury & Ventresca, 2003, s. 471). Meslekler de mesleki mantık değişimi üzerinde önemli bir rol oynamaktadırlar. Mesleklerin uygulamalarındaki değişim ya da yeni mesleklerin ortaya çıkması sonucu kurumlar ve örgütsel alanlar yeniden biçimleneceklerdir. Burada yeniden biçimlenme dört temel dinamik ile meydana gelmektedir: İlk olarak, meslekler kendilerine uzmanlık ve meşruluk sağlayan yerleşik düzeni sorgulamaktadırlar. Burada yeni bir alan oluşabilmektedir. İkinci olarak, meslekler mevcut beceri, yetenek ve bilgilerini hem yeni aktörler aracılığıyla hem de yeni kimlikler ile alanda bir yere yerleşmek için kullanırlar. Üçüncü olarak, meslekler oluşan yeni kuralları ve alanın sınırlarını belirleyen standartları oluştururlar. Dördüncü olarak, meslekler bir alan içerisindeki

sosyal sermayeyi kullanmakta ve yeniden düzenlemekte, dolayısıyla da alana etki etmektedirler (Suddaby & Viale, 2011, s. 424).

Dışsal değişimin meydana getirdiği belirsizlikler ve çelişkiler, mantıkların değişimine ve bunun sonucunda alanda yeni mantıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır (Suddaby & Greenwood, 2005, s. 39). Mesleki mantıklarda da değişim meydana geldiğinde, mesleki kimlik eski mesleki mantığı bırakıp yeni mesleki mantık ile uyumlu hale gelecektir ve yeni bir mesleki kimlik oluşacaktır. Dolayısıyla mesleki kimlikler mesleki mantıklardan meydana gelmekte ve mesleki mantıklar değiştiğinde, mesleki kimliklerde de değişim yaşanmakta ve mantıklar ile kimlikler birbirleri ile uyumlu hale gelmektedir (Kyratsis, Atun, Phillips, Tracey, & George, 2017).

Rao, Monin ve Duran’ın (2003) Fransız mutfağı ile ilgili yapmış oldukları çalışma mesleki mantık ve mesleki kimlik kavramlarının etkileşimlerine örnek olarak gösterilebilir. Fransız mutfağında klasik aşçılık mantığına sahip olan şefler kurumsal girişimcilerden dolayı meydana gelen mesleki mantık değişimi sonucunda, mesleki kimlik etkilenmiş ve rol değişimleri yaşanmıştır. Bu değişim sonucunda klasik aşçılık mantığı yerini yeni aşçılık mantığına bırakmıştır.

II. BÖLÜM