Meslek Yüksekokullarında Muhasebe Eğitimi

Ön lisans eğitimi olarak yükseköğretim programlarında yer alan meslek yüksekokullarında eğitim süresi iki yıl olup, toplamda dört yarıyıllık eğitim-öğretim döneminden oluĢmaktadır (YÖK, 2002). Muhasebe dersleri bu dört dönem içerisinde seçmeli ve zorunlu olarak verilmektedir. Bu bölümlerin amacı piyasanın ihtiyacı olan ön muhasebe elemanı ihtiyaçlarını karĢılamak olup, bu bölümlerde eğitim gören öğrenciler eğitimlerini örgün veya açıktan/uzaktan eğitim yolları ile kariyer geliĢimlerini devam ettirebilmektedir (Özdemir, 2010:15).

Yükseköğretim Kurulu bilgi sisteminde (2017) üniversitelerin, 338 muhasebe ve vergi bölümünün meslek yüksekokulları programlarında yer aldığı görülmektedir. Bu bölümlerin internet sitelerinde ders plan ve içeriklerinin yeterince güncel bilgileri yansıtmaması ve çoğunluğunun sayfalarında gerekli bilgi olmamasından dolayı 46 meslek yüksekokuluna ait muhasebe ve vergi bölümlerine ait ders planları incelenebilmiĢtir. Bu bölümlerde yer alan muhasebe dersleri ve bağlı oldukları üniversite bilgileri ayrıntılı olarak EK 1‟ de verilmiĢtir. Elde edilen veriler doğrultusunda meslek yüksekokullarının tamamında genel muhasebe-1, paket programları ve maliyet muhasebesi dersleri bulunmaktadır. Ayrıca meslek yüksekokullarının %98‟inde Ģirketler muhasebesi, %85 ‟inde genel muhasebe-2, mali tablolar ve analizi, % 83‟ünde muhasebe denetimi, %72‟sinde meslek etiği derslerinin öğretildiği gözlemlenmektedir. Muhasebe alan derslerine yönelik ise %63 dıĢ ticaret muhasebesi, %59 banka muhasebesi, inĢaat muhasebesi derslerinin daha çok tercih edildiği tespit edilmiĢtir. Ağırlık verilen bu derslerin dıĢında, %22 konaklama muhasebesi, muhasebe standartları, yönetim muhasebesi, %20 dönem sonu-envanter muhasebesi, ileri finansal muhasebe , %11 muhasebe sistem uygulamaları, %15 muhasebe uygulamaları ve ticari belgeler dersleri de öğretim programlarında bulunmaktadır.

Ayrıca bölümler için çok tercih edilmese de ileri finansal muhasebe, muhasebe bilgi sistemi, kooperatif muhasebesi, ihtisas muhasebesi, devlet muhasebesi, personel iĢlemleri muhasebesi, muhasebe ve ticari yazılımlar, enflasyon muhasebesi, dosyalama ve arĢivleme teknikleri derslerinin ön lisans öğretim programlarında yer aldığı görülmektedir.

63

Günümüz meslek yüksekokullarının ara eleman yetiĢtiren bir kuruluĢ olmasından dolayı kendi içerisinde çok geliĢim sağlayamadığı görülmektedir. Uluslararası çalıĢmalara yönelik ders içeriklerinin güncel olmaması nedeni ile müfredat durumlarının gözden geçirilmesi yönünde kararlar alınması gerektiği öngörülebilir.

2.2.2.Lisans Düzeyinde Muhasebe Eğitimi

Genel olarak lisansta muhasebe eğitimi ĠĢletme, Ġktisat, Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakülteleri gibi eğitim kuruluĢlarında üç ya da dört yıllık süreçten oluĢmaktadır. Fakültelerde yer alan bölümler ise Ģu Ģekildedir:

Tablo 8: Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültelerinde Yer Alan Bölümler

ĠĢletme Ekonometri Ġktisat DıĢ Ticaret

Maliye ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Kamu Yönetimi Ekonomi

Siyaset Bilimi Finansal Ekonometri Sosyal Hizmet Turizm ĠĢletmeciliği Ġnsan Kaynakları Yönetim Uluslararası Finans ĠĢletme Enformatiği Uluslararası ĠliĢkiler

Lojistik Yönetimi Uluslararası ĠliĢkiler ve Avrupa Birliği Pazarlama Sağlık Yönetimi

Uluslararası Ticaret ve Finansman Uluslararası Ticaret ve Finansman

Kaynak: Türkiye‟deki Üniversitelerin internet sitelerinden alınmıĢtır, 2016

Yukarıda belirtilen bölümler içerisinde muhasebe eğitimine yönelik verilen derslerin sayısında farklılık bulunmaktadır. Genel olarak bakıldığında iĢletme bölümlerinde muhasebe ders sayısı yaklaĢık %16,5 oranında iken, bu oran diğer bölümlerde %6 ile %10 arasında değiĢmektedir (Güney, 2003:56).

Türkiye‟ de 112 devlet, 71 vakıf olmak üzere 183 üniversite yer almaktadır. Üniversitelerin internet sitelerinden elde edilen ders öğretim programları verileri doğrultusunda 62 üniversitenin, 2016-2017 dönemi lisans programlarına ait muhasebe dersleri aĢağıdaki tabloda ayrıntılı olarak ele alınmıĢtır. Genel olarak Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi ĠĢletme bölümleri incelenmiĢtir. EK 2‟ de yer alan tabloda araĢtırmaya konu üniversitelerin %89 „u genel muhasebe-1 ve maliyet muhasebesi, %85‟i muhasebe denetimi, %80‟i mali tablolar analizi, %77‟si genel muhasebe-2 derslerinin öğretim programlarında yer aldığı görülmektedir. Ayrıca

64

yarıdan fazlasında ise, %66 Ģirketler muhasebesi, %59 yönetim muhasebesi, %54 bilgisayarlı muhasebe, %55 dönem sonu/envanter ve bilanço dersleri bulunmaktadır. Bu derslerden anlaĢılacağı üzere üniversitelerdeki muhasebe eğitiminde klasik eğitim sisteminde bulunan temel derslerin yer aldığı görülmektedir.

Üniversitelerin öğretim programlarının %26‟sında muhasebe standartları, %15‟inde dıĢ ticaret iĢlemleri ve banka muhasebesi, %11‟inde vergi uygulamaları ve muhasebeleĢtirilmesi dersleri de tespit edilmiĢtir. Ancak çok az fakültede farklı muhasebe alan dersleri de öğretilmektedir. Bunlar, üniversitelerin %8‟inde muhasebe meslek mevzuatı, %7‟sinde enflasyon muhasebesi, %5‟inde maliyet yönetimi, %3‟ünde muhasebe biliĢim sistemleri, muhasebe sistemi tasarımı, devlet muhasebe sistemi, ileri muhasebe, %2‟sinde konaklama muhasebesi, bütçeleme ve kar planlaması, iĢletme bütçeleri, ortaklıklar muhasebesi, finansal kurumlar muhasebesi, sektör muhasebesi, davranıĢsal muhasebe, muhasebe bilgi sistemleri, ileri maliyet muhasebesi olarak karĢımıza çıkmaktadır.

Uluslararası geliĢmelerin takibine yönelik muhasebe eğitimi öğretim programlarının sadece %7‟sinde uluslararası muhasebe ve finansal raporlama standartları, %5‟inde uluslararası muhasebe dersleri görülmektedir. Ayrıca bu geliĢmelerin dıĢında üniversitelerin %2‟sinde kariyer için muhasebe dersi, muhasebeye yeni bir bakıĢ açısı getirmiĢtir. Öğrencilerin geleceği düĢünülerek mevzuat, dönem sonu iĢlemelerin yanı sıra, kamu sınavlarında analitik düĢünme becerisi kazandırma ders öğrenim çıktısı içerisinde yer almaktadır. Genel olarak üniversitelerin ders planlarından elde edilen veriler doğrultusunda lisansta daha çok tercih edilen derslerin dönemleri ise aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.

65

Tablo 9: Lisans Düzeyinde Muhasebe Eğitiminde Bulunan Dersler ve Derslerin Yer Aldığı Sınıf Dönemleri

Muhasebe Eğitiminde Bulunan Dersler Sınıf

Genel muhasebe I- II 1 Dönem sonu muhasebe iĢlemleri 2 Maliyet muhasebesi 3-4 Muhasebe denetimi 3-4 Bilgisayarlı muhasebe I- II 2-3 Mali tablolar analizi 3-4 Yönetim muhasebesi 3-4 Muhasebe standartları I- II 3-4 DıĢ ticaret iĢlemleri muhasebesi 3-4 Banka muhasebesi 3-4 Konaklama muhasebesi 3-4 ġirketler muhasebesi 3-4 Ġhtisas muhasebeleri 3-4 Muhasebede bilgi yönetimi 3-4 Finansal muhasebe 3-4 Enflasyon muhasebesi 3-4

Kaynak: Türkiye‟deki Üniversitelerin internet sitelerinden alınmıĢtır, 2016

Fakültelerdeki eğitimlerde ilk iki yıl öncelikli olarak bölümün temel kavramlarına yönelik genel kapsamlı dersler verilmekte olup, son iki yılda ise seçmeli dersler ile öğrencilerin ilgi ve uzmanlık alanlarına yönelimlerini sağlayacak kapsamlı dersler yer almaktadır. Muhasebe eğitimlerinde de aynı Ģekilde genel muhasebe, dönem sonu muhasebesi ve bilgisayarlı muhasebe dersleri ilk yıllarda verilirken, tabloda görüldüğü ilgi alanında muhasebe tercihi olanların 3. veya 4. sınıfta alabileceği derslerin daha kapsamlı ve geniĢ bir yelpazeye sahip olduğu görülmektedir.