Maliyetlerin Faaliyet Merkezlerinden Üretilen Ürünlere Dağıtımı

Uygulamanın yapıldığı örnek işletmedeki faaliyet merkezleri ve maliyet etkenleri göz önüne alındığında her bir faaliyet merkezindeki maliyetler aşağıda açıklandığı şekilde üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımı yapılmıştır.

¾ Taşıma faaliyet merkezindeki maliyetlerin poşetlere dağıtımı,

Taşıma faaliyetiyle, işletmenin birinci üretim yerine naylon ambalaj atıkları gelir. Daha sonra işlenen bu naylonlar hammadde halini alır ki buradan da ikinci üretim yerine gider. Bu doğrultuda üç ayrı kalitedeki poşetin bu taşıma sırasındaki km sayısı ile bu faaliyet merkezinde oluşan maliyetlerin poşetlere dağıtımı yapılmıştır. Bu taşıma faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin poşetlere aktarılmasında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 1.831

Toplam yapılan km. : 915,5

I.Kalite poşete düşen km. : 380 I. Kalite poşet taşıma maliyeti = (1.831/ 915,5)x 380

I. Kalite poşet taşıma maliyeti = 760 YTL/Br

Buna göre taşıma faaliyet merkezinde biriken maliyetler üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 13: Taşıma Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Km sayısı Taşıma Maliyeti

I. Kalite Poşet 380 760 YTL

II. Kalite Poşet 255 510 YTL

III. Kalite Poşet 280,5 561 YTL

Toplam 915,5 1.831YTL

¾ Ayırma faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

İşletmenin birinci üretim yerine gelen naylon ambalaj atıkları burada renk ve kalite ayırımına tabi tutulurlar. Bu ayırım sadece II. ve III. kalitedeki poşetlere uygulanır. I. kalitedeki poşet temiz olduğundan ayırma işlemi uygulanmaz. Ayırma faaliyet merkezindeki maliyetlerin iki ayrı kalitedeki poşete dağıtımında maliyet etkeni olarak işlem süresi seçilmiştir. Ayırma faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin poşetlere aktarılmasında II. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 487 Ayırma faaliyetindeki işlem süresi (saat) : 540 II. Kalite poşetin işlem süresi : 280 II. Kalite poşetin ayırma maliyeti = ( 487/540)x 280 II. Kalite poşetin ayırma maliyeti = 252,52 YTL/Br

Buna göre II. ve III. kalitedeki poşetin ayırma faaliyet merkezindeki maliyetlerinin dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 14: Ayırma Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı İşlem Süresi Ayırma Maliyeti II. Kalite Poşet 280 saat 252,52 YTL III. Kalite Poşet 260 saat 234,48 YTL

Toplam 540 saat 487 YTL

¾ Kırma faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Kırma faaliyet merkezindeki biriken maliyetlerin 3 ayrı kalitedeki poşetlere dağıtımında kırma makinelerinin harcadıkları elektrik (kw) dikkate alınarak dağıtımı yapılmıştır. Kırma faaliyet merkezindeki biriken maliyetlerin poşetlere aktarılmasında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 1.051,25 Toplam harcanan elektrik (kw) : 6.450 I. Kalite poşet İçin harcanan elektrik (kw) : 1.380 I. Kalite poşetin kırma maliyeti = (1.051,25/6.450) x 1.380 I. Kalite Poşetin kırma maliyeti = 224,92 YTL/Br.

Buna göre I. II. ve III. Kalitedeki poşetin kırma faaliyet merkezindeki maliyetlerinin dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 15: Kırma Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Harcadığı Elektrik Kırma Maliyeti I. Kalite Poşet 1.380 kw 224,92 YTL II. Kalite Poşet 1.440 kw 234,70 YTL III. Kalite Poşet 3.630 kw 591,63 YTL

Toplam 6.450 kw 1.051,25 YTL

¾ Şoklama Faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Şoklama faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin sadece II. ve III. kalitedeki poşetlere dağıtımı yapılacaktır. I. kalitedeki poşetin kuru olarak işletmeye gelmesi nedeniyle I. kalitedeki poşet şoklama işlemine girmeyecektir. Dolayısıyla burada biriken maliyetlerden pay almayacaktır. Şoklama faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin poşetlere aktarılmasında II. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 1.515

Toplam makine saati : 170

II. Kalite poşetin makine saati : 79

II. Kalite poşet şoklama maliyeti = (1.515/ 170) x 79 II. Kalite Poşet şoklama maliyeti = 704,03 YTL/Br

Buna göre şoklama faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin iki ayrı kalitedeki poşete dağıtımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Tablo 16: Şoklama Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Makine Saati Şoklama Maliyeti II. Kalite Poşet 79 saat 704,03 YTL III. Kalite Poşet 91 saat 810,97 YTL Toplam 170 saat 1.515 YTL

¾ Hammadde çekim faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Bu faaliyet merkezinde biriken maliyetler üretilen poşetlere çekim sırasında harcadığı elektrik (kw) göre dağıtımı yapılacaktır. Hammadde çekim faaliyet merkezinde biriken maliyetler poşetlere aktarılmasında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 1.816,5 Toplam harcanan elektrik (kw) : 19.300 I. Kalite poşetin harcadığı elektrik (kw) : 7.400

I. Kalite poşetin çekim maliyeti = (1.816,5/19.300) x 7.400 I. Kalite poşetin çekim maliyeti = 696,48 YTL/Br.

Buna göre hammadde çekim faaliyet merkezindeki maliyetlerin üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 17: Hammadde Çek. Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Harcanan Elektrik Ham. Çek. Mal. I. Kalite poşet 7.400 kw 696,48 YTL II. Kalite poşet 6.300 kw 592,95 YTL III. Kalite Poşet 5.600 kw 527,07 YTL Toplam 19.300 kw 1.816,50 YTL

¾ Karışım faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Bu faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin I. ve III. kalitedeki poşetlere dağıtımı yapılacaktır. II. kalitedeki poşete herhangi bir katkı maddesi katılmadığı için bu faaliyet merkezindeki maliyetlerden pay almayacaktır. Bu faaliyet merkezindeki maliyetlerin poşetlere dağıtımında karışımda geçen ısınma süreleri dikkate alınarak

dağıtım yapılacaktır. Karışım faaliyet merkezindeki biriken maliyetlerin poşetlere dağıtımında I.kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 1.875,50 Toplam karışım işlem süresi (saat) : 859,5

I. Kalite poşetin işlem süresi (saat) : 375

I. Kalite poşetin toplam karışım maliyeti = (1.875,50/859,5 )x 375 I. Kalite poşetin toplam karışım maliyeti = 818,28 YTL/Br

Buna göre karışım faaliyet merkezi maliyetlerin poşetlere dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 18: Karışım Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı İşlem Süresi Karışım Maliyeti I.Kalite poşet 375 saat 818,28 YTL III. Kalite poşet 484,5 saat 1.057,22 YTL

Toplam 859,5 saat 1.875,5 YTL

¾ Hammadde işleme faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Bu faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin üç ayrı kalitedeki poşete

dağıtımında üç ayrı makinenin harcamış olduğu elektrik (kw) dikkate alınarak dağıtım yapılmıştır. Hammadde işleme faaliyet merkezinde biriken maliyetler poşetlere aktarılmasında I. kalite poşet örneği aşağıda verilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 2.891,95 Harcanan toplam elektrik (kw) : 39.984 I.Kalite poşetin harcadığı elektrik (kw) : 16.464

I. Kalite poşetin toplam işleme maliyeti = (2.891,95/39.984) x16.464 I. Kalite poşetin toplam işleme maliyeti = 1.190,80 YTL/Br

Buna göre hammadde işleme faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 19: Hammadde İşleme Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Harcadığı (kw) Hammadde İşleme Faal. Mal.

I. Kalite 16.464 kw 1.190,80 YTL II.Kalite 12.936 kw 935,63 YTL III. Kalite 10.584 kw 765,52 YTL

Toplam 39.984 kw 2.891,95 YTL

¾ Kesim faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Kesim faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımında kesim makinelerinin harcamış olduğu elektrik (kw) miktarları dikkate alınarak dağıtım yapılmıştır. Kesim faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere aktarılmasında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Faaliyet merkezi maliyet tutarı (YTL) : 1.025,80 Toplam harcanan elektrik (kw) : 9.197,06 I.Kalite poşetin harcadığı elektrik (kw) : 4.451,38

I.Kalite poşetin kesim maliyeti = (1.025,80/9.197,06) x 4.451,38 I.Kalite toplam kesim maliyeti = 496,49 YTL/Br

Buna göre kesim faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin poşetlere dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 20: Kesim Faaliyet Merkezinde Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Harcadığı Elektrik Kesim Maliyeti I. Kalite poşet 4.451,38 kw 496,49 YTL II. Kalite poşet 2.687,38 kw 299,74 YTL III. Kalite Poşet 2.058,30 kw 229,57 YTL

Toplam 9.197,06 kw 1.025,80 YTL

¾ Stoklama faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Stoklama faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımında kapladıkları alan (m2_{) dikkate alınarak dağıtım yapılmıştır. Stoklama}

faaliyet merkezinde biriken maliyetlerin poşetlere aktarılmasında I. kalite poşetin örneği aşağıda gösterilmiştir.

Toplam faaliyet maliyet tutarı (YTL) : 588,20 YTL Toplam faaliyet alanı (m2) : 224

I. Kalite poşetin stoklama alanı (m2 ) : 62

I. Kalite poşet stoklama maliyeti = (588,20/224) x 62 I. Kalite poşet stoklama maliyeti = 162,81 YTL/Br.

Buna göre stoklama faaliyet merkezinde biriken maliyetleri poşetlere dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir

Tablo 21: Stoklama Faaliyet Merkezindeki Maliyetlerin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Kapladığı Alan m2 Stoklama Maliyeti

I. Kalite 62 m2 162,81YTL

II. Kalite 77 m2 _{202,19 YTL}

III. Kalite 85 m2 223,20 YTL

¾ Pazarlama faaliyet merkezindeki maliyetlerin üretilen poşetlere dağıtımı,

Uygulamanın yapıldığı örnek işletmede görülen pazarlama aşamasındaki gerçekleşen giderler; haberleşme, büro, danışmanlık ve idari personel giderlerini içermektedir. Bu giderlerin üretilen poşetlere dağıtımında her gider için ayrı maliyet etkeni kullanılarak dağıtım yapılmıştır.

Haberleşme gideri, üç ayrı kalitedeki poşetin sipariş, satış ve dağıtımda

müşterileri ile yapılan telefon, faks ile iletişimdeki harcanan kontör sayısı dikkate alınarak dağıtım yapılmıştır.

Haberleşme Gideri (YTL) : 500 Kullanılan kontör adedi : 6.250 Bir kontör maliyeti = 500/ 6.250 = 0,08 YTL/Br

Buna göre üç ayrı kalitedeki poşetin, siparişi, satışı ve dağıtımda müşterilerle yapılan görüşmelerde harcadığı kontör sayıları ve maliyetleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 22: Haberleşme Giderinin Üretilen Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Kullanılan Kontör Sayısı

Haberleşme Maliyeti

I. Kalite 2.890 231,20 YTL

II.Kalite 1.590 127,20 YTL

III. Kalite 1.770 141,60 YTL

Toplam 6.250 500 YTL

Büro giderleri, İşletme müşterilerine gönderdiği fatura ve benzeri evrakları,

poşetleri kargo şirketi ile göndermektedir. Bazı zamanlarda işletmeye gönderilen ödemeler de kargo tarafından gelmektedir. Bu gönderim ve alım esnasında işletme

kargo şirketine ödemeler yapmaktadır. Bu kargo şirketine yaptığı ödemeler, temizlik, aydınlanma ve amortisman giderleri işletme için büro giderlerini oluşturmaktadır. Bu büro giderlerinin üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımında üç ayrı kalitenin müşterilerine yapılan gönderim ve alım esnasında oluşan fatura sayısı dikkate alınarak dağıtım yapılacaktır. Büro giderlerinin poşetlere aktarılmasında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Büro Giderleri (YTL) : 434,8

Kargo Fatura Sayısı : 80

I. Kalite poşet kargo fatura sayısı : 28 I. Kalite poşet kargo maliyeti = (434,8 / 80) x 28 I. Kalite poşet kargo maliyeti = 152,18 YTL

Buna göre büro giderlerinin üretilen poşetlere dağıtımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 23: Büro Giderlerinin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Kargo Fatura Sayısı Büro Maliyeti

I.Kalite 28 adet 152,18 YTL

II. Kalite 35 adet 190,22 YTL

III. Kalite 17 adet 92,40 YTL

Toplam 80 adet 434,80 YTL

Danışmanlık Gideri, İşletmenin dışarıdan muhasebesini yürüten serbest

muhasebeciye ödediği ücrettir. Bu danışman işletmeye aylık olarak giren alış faturaları ile çıkan satış faturaları dâhilinde işletmenin finansal durumunu tespit etmektedir. Bu açıdan bakıldığında danışmanlık giderinin dağıtımında kullanılacak maliyet etkeni olarak üç ayrı kalitedeki poşetin alış ve satış faturaları toplamı kullanılmıştır. Danışmanlık giderinin poşetlere dağıtımında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

Danışmanlık Gideri (YTL) : 400 Toplam fatura sayısı (adet) : 32 I. Kalite poşet alış ve satış fatura sayısı : 8 I. Kalite poşetin danışmanlık maliyeti = (400/ 32) x 8 I.Kalite poşetin danışmanlık maliyeti = 100 YTL/Br.

Buna göre danışmanlık giderinin üretilen poşetlere dağıtımı aşağıda gösterilmiştir.

Tablo 24: Danışmanlık Giderinin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Fatura Sayısı Danışmanlık Maliyeti

I.Kalite 8 adet 100 YTL

II.Kalite 11 adet 137,50 YTL

III. Kalite 13 adet 162,5 YTL

Toplam 32 adet 400 YTL

İdari Personel Gideri, personele verilen maaş, ödenen sigorta ve yemek

giderlerinden oluşmaktadır. İdari personelin ay içerisindeki üç ayrı kalite poşet için harcadığı süre göz önüne alınarak poşetlere dağıtılacaktır. Bu süreler içinde satış, depolama, sayım, kalite kontrol ve hesaplamalardaki süreler göz önüne alınarak üç ayrı kalitedeki poşete dağıtımı yapılmıştır. İdari personel giderinin poşetlere dağıtımında I. kalite poşet örneği aşağıda gösterilmiştir.

İdari personel gideri (YTL) : 611 Toplam çalışma saati : 170 I.Kalite için çalışma süresi : 70 Saat

I.Kalite idari personel maliyeti = ( 611/170) x 70 I.Kalite idari personel maliyeti = 251,59 YTL/Br

Buna göre idari personel giderinin üretilen poşetlere dağıtımı aşağıda gösterilmiştir.

Tablo 25: İdari Personel Giderinin Poşetlere Dağıtımı

Ürün Adı Çalışma Saati Toplam Maliyet

I.Kalite Poşet 70 saat 251,59 YTL

II.Kalite Poşet 45 saat 161,73 YTL

III.Kalite Poşet 55 saat 197,68 YTL

Toplam 170 saat 611 YTL

Faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi kullanılarak tüm poşetlere ait elde edilen toplam ve birim maliyetler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 26: Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi Maliyet Dağıtımı

Ürün Adı G.Ü.G Üretim Miktarı Birim Maliyeti

I.Kalite Poşet 5.084,75 YTL 11.250 Kg 0,45 YTL II. Kalite Poşet 4.348,41 YTL 10.500 Kg 0,41 YTL III. Kalite Poşet 5.594,84 YTL 8.306 Kg 0,67 YTL

Toplam 15.028 YTL 30.056 Kg

3.4. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi Uygulama Sonuçları İle Klasik

Belgede Plastik sektöründe endüstriyel atıklarından geri dönüşüm sonucu elde edilen mamullerin maliyetlemesinde faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin uygulanması (sayfa 68-79)