Bu başlıkta geçen “test maddesi” ifadesi alanyazında bu şekilde yer aldığı için verilmiştir. Aslında test maddesi ifadesi test deyince akla gelen çoktan seçmeli soru türünden ziyade bütün soru türlerini genel anlamda ölçme aracını ifade etmektedir.
Test maddesi geliştirmede temelde uyulması gereken üç adım vardır:
Şekil 3. Test oluşturmada üç adım(Popham, 2003, s. 62)
Bir test maddesi geliştirilirken ortaya başarılı bir ölçme aracı çıkması için test maddesi yazmanın ilkelerine veya adımlarına uyulması gerekir. Test maddesi geliştirmede uyulması gereken kurallar şu şekildedir:
1. Öğretim hedefleri dikkatli bir biçimde tanımlanmalı.
2. Tanımlama tablosu hazırlanmalı ve test maddeleri tablo göz önünde tutularak yazılmalı. 3. İyi tanımlanmış sorular oluşturulmalı.
4. Laf kalabalığından kaçınılmalı (Chambers, 1984).
5. Testler, öğretimin hedefleri ile uyum içerisinde olan net bir biçimde tanımlanmış öğrenme çıktılarını ölçmeli.
6. Öğretimin içinde yer alan ders konuları ve öğrenme çıktılarının temsili bir örneklemini test etmeli.
7. Belirlenen öğrenme çıktılarını ölçmek için en uygun olan sınav sorusu tiplerini içermeli. 8. Elde edilecek olan sonuçlardan sağlanacak belirli faydalara uygun olacak bir biçimde oluşturulmalı.
9. Mümkün olan en üst düzeyde güvenilir yapılmalı ve daha sonra büyük bir dikkat atfederek değerlendirilmeli.
10. Öğrencinin öğrenmesini geliştirmek için kullanılmalı (Gronlund, 1977).
12
12. Sorular uygun zorluk düzeyinde olmalı.
13. Sorular, dışsal etkenlerin öğrencilerin cevaplamasına engel oluşturmayacağı bir biçimde hazırlanmalı.
14. Sorular, öğrenci sadece arzu edilen öğrenme çıktısını kazanmış olduğunda doğru cevabı verebileceği biçimde yapılandırılmalı.
15. Sorular, öğretme-öğrenme uygulamalarının gelişimine katkı sağlayacak biçimde yapılandırılmalı (Gronlund, 1969).
16. Soruları tekrar gözden geçirmeye vakit kalacak kadar önceden yazılmalı.
17. Öğretim hedeflerinin geçerli bir ölçümünü sağlamak için sorular ile uygun güçlük düzeyinde olan hedeflenen çıktıları eşleştirilmeli.
18. Her bir soru, ders içeriğinin önemli bir yönünü ele almalı. 19. Sorulan soru açık ve anlaşılır olmalı.
20. Her bir soru diğer tüm sorulardan bağımsız olmalı. Bir soruya verilen cevap, bir sonraki soruya cevap verebilmek için gerekli bir şart olmamalı, ayrıca başka bir sorunun cevabı hakkında ipucu vermemeli.
21. Bir sorunun, üzerinde uzmanların fikir birliğine vardıkları tek bir doğru veya en iyi cevabı olmalı.
22. Açıklama veya sorunun içinde cevaba dair istenmeyen ipuçları verilmemeli. 23. Test sorularını yazarken, ders kitabından aynen alıntı yapılmamalı.
24. Öğrencileri ters köşeye yatırma amaçlı sorulardan kaçınılmalı.
25. Üst düzey düşünme becerileri gerektiren sorular yazılmalı (Kubiszyn ve Borich, 1993). 26. Belirsiz ve kafa karıştırıcı cümle tipinden kaçınılmalı.
27. Uygun kelime dağarcığı kullanılmalı.
28. Sorular aşırı karmaşık hâle getirilmemeli (Russell ve Airasian, 2012).
İyi yapılandırılmış soruların ve değerlendirmelerin öğrencinin öğrenmesinin hem niteliğini hem de niceliğini geliştirmesi gerekir. Bu durumun faydaları şu şekilde sıralanabilir:
1. Ölçülen öğrenme çıktılarına ve içeriğin genişliğine ve derinliğine dikkat edilirse sorular ve değerlendirmelerin öğrenci öğrenmesi üzerinde arzu edilir bir etkisi olabilir.
13
2. Çeşitli öğrenme çıktılarını ölçecek olan sorular ve değerlendirmelerin oluşturulması, gelişen öğretme prosedürlerine ve doğrudan olmayan bir biçimde de gelişen öğrenci öğrenmelerine yol açabilir.
3. Sorular ve değerlendirmeler, öğrencilerin bunları başarılarının adil ve faydalı bir ölçümü olarak görmeleri durumunda, öğretmen-öğrenci ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlayabilir, öğrencinin öğrenmesi üzerinde de faydalı etkileri olabilir (Linn ve Gronlund, 1995). İyi bir ölçme aracı hazırlamanın gerekleri olduğu gibi ölçme aracını hazırlayan kişinin de sahip olması gereken özellikler vardır. Konuyu çok iyi bilmelidir, teste tabi tutacağı öğrencileri tanımalı ve anlamalıdır, kendini yazılı şekilde ifade etmede iyi olmalıdır, çeşitli soru türlerine aşina olmalıdır, sabırlı ve yaratıcı olmalıdır (Mehrens ve Lehmann, 1991).
Test yazma maddelerine uyularak hazırlanmış bir ölçme aracı; müfredatın doğası ve amacı, öğrencilerin önceki bilgileri, bir şeyin ne kadar süre öğretileceği, öğretimin etkililiği ile ilgili kararlar alınmasına yardımcı olabilir (Popham, 2003).
Tablo 1. Soru Tipleri
Soru tipi Tanımı
Sözlü Okumayı, yazmayı veya konuşmayı vurgular. Eğitim alanında kullanılan çoğu test sözlü testtir. Sözlü Olmayan Okuma, yazma veya konuşma yetisi gerektirmez. Testler rakamlardan veya grafiklerden oluşur. Objektif
Soruların puanlanması ile ilgilidir. İki veya daha fazla sayıda puanlayıcı kolay bir biçimde bir cevabın doğru olup olmadığı konusunda uzlaşıyorsa, bu soru objektif bir sorudur. Doğru-yanlış, çoktan seçmeli ve eşleştirme testleri en iyi örnekleridir. Subjektif
Bu da puanlama ile ilgilidir. Bir sorunun doğru olup olmadığı konusunda iki puanlayıcının uzlaşmasının zor olduğu sorular subjektif sorudur. Açık uçlu sorular bunun örneğidir.
Öğretmen-yapımı Öğretmenlerin sınıflarında kullanmaları amacı ile tamamen öğretmenler tarafından oluşturulur.
Standartlaştırılmış
Yıllar süren bir zaman dilimi içinde ölçme uzmanları tarafından yapılandırılmış olan sorulardır. Bunlar kapsamlı ulusal çapta hedefleri ölçmek için dizayn edilirler ve her bir uygulamalarında aynı yönergelere bağlı kalınır. Pek çoğu ayrıca kriterler tablolarına sahiptir, bunlar vasıtasıyla öğrenci performansı, kendisi ile aynı yaşta ya da sınıf seviyesinde bulunan ulusal bir öğrenci örneklemi içinde nerede olduğunu tespit etmek için kıyaslanabilir.
Güç Her bir öğrencinin her bir soruyu ele almasına olanak tanıyacak kadar geniş zaman sınırları olan sorular. Sorular genellikle zor olur. Hız Herkesin soruların tamamını tamamlamasına olanak vermeyecek kadar sıkı zaman sınırlaması olan sorular. Sorular genellikle kolay olur.
14
Yukarıda belirtilen kurallar çerçevesinde oluşturulan testlerin kullanım amacı ve alanlarına göre tablo 1’de gösterildiği gibi farklı türleri vardır. Testler sözlü, sözlü olmayan, objektif, subjektif, öğretmen yapımı, standartlaştırılmış, güç ve hız şeklinde türlere ayrılır. Test maddesi geliştirme adımlarının bilinmesi ve kullanılacak test türüne karar verilmesi temelde yapılması gerekenlerdir.