BEŞİNCİ BÖLÜM D-8 ÜYE ÜLKELERİ
5.5. Mısır Arap Cumhuriyet
5.5.1. Genel Bilgiler
Mısır, resmi adıyla Mısır Arap Cumhuriyeti, Kuzeydoğu Afrika’da yer alan Sina Yarımadası ile Asya’ya bağlanan Mısır’ın kuzeydoğusunda İsrail, doğusunda Kızıldeniz ve Suudi Arabistan, güneyinde Sudan, batısında Libya ve Akdeniz bulunan bir ülkedir. Kuzeyi ve doğusu deniz, güneyi ve batısı çöl olan bir ülke olup şekil itibariyle kareye benzemektedir. (http://www.cografya.gen.tr).
Mısır Afrika ve Ortadoğu’daki en fazla nüfusa sahip ülkelerden biridir. Yaklaşık 82 milyon Mısırlının çoğu ülkenin diğer bölgelerinde ekilebilir alan bulmak zor olduğundan Nil Deltasının bereketli topraklarında yaşamaktadır. Mısır halkının yaklaşık
61
yarısı şehirlerde yaşamaktadır. Başkent Kahire, Akdeniz kıyısındaki İskenderiye ve İsmailiye gibi önemli şehirler hep Nil Nehri kıyısında kurulmuştur.
Mısır tarihi eser yönünden de büyük bir öneme sahiptir. Giza Piramitleri ve antik dönem kalıntıları ülkenin turizm sektörü için büyük gelir kapıları olmuştur. Mısır’ın ekonomisi turizmin yanında tarıma, petrol ürünleri ihracatına ve sanayiye dayalıdır. Yaklaşık 3 milyon Mısırlının yurtdışında çalıştığı ve 8 milyon Mısırlının Mısır dışında ikamet ettiği tahmin edilmektedir (http://en.wikipedia.org).
Aşağıdaki tablolarda Mısır’ın Temel Sosyal Göstergeleri ve Ekonomik Göstergeleri yer almaktadır.
Tablo 5.14. Mısır’ın Temel Sosyal Göstergeleri
Resmi Adı Mısır Arap Cumhuriyeti Nüfus 82,2 Milyon Dil Arapça Din %90 İslam, %10 diğer Yüzölçümü 1.002.450 km2
Başkent (nüfus) Kahire (7,7 milyon) Başlıca Şehirleri Kahire, İskenderiye, Aswan, Asyut
Yönetim Şekli Cumhuriyet Devlet Başkanı Muhammed Mursi (2012)
Para Birimi Mısır Poundu Kaynak: CIA The World Factbook 2012, The Economist Intelligence Unit, 2011
Tablo 5.15. Mısır’ın Temel Ekonomik Göstergeleri
Gayri Safi Milli Hâsıla (2011 Tahmini, PPP) 525,6 Milyar $ Büyüme oranı (2011 Tahmini) % 1,1
Kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla (2011 tahmini, PPP) 6.600 $ Gayri Safi Milli Hâsılanın Sektörlere Dağılımı (2011 tahmini)
Tarım % 14,5 Sanayi: % 37,6 Hizmet Sektörü: % 47,6
62
İş yapma kolaylığı (Dünya Sıralaması) 110 Enflasyon oranı (2010 tahmini) % 12,8 İhracat (2011 tahmini) 27,91 Milyar $ Mısır’ın ihracatında başlıca ülkeler (2011)
İtalya, Almanya, ABD, Hindistan, S.Arabistan
İthalat (2011 tahmini) 53,97 Milyar $ Mısır’ın ithalatında başlıca ülkeler (2011)
Çin, ABD, İtalya, Almanya, Türkiye, Brezilya Kaynak: CIA The World Factbook 2012, Wikipedia
5.5.2. Dış Ticaret
Dünya Ticaret Örgütü’nün 2011 yılı tahmini rakamlarına göre Mısır yaklaşık 28 milyar dolarlık bir ihracat yaparken 53 milyar dolarlık bir ithalat yapmıştır (CIA World Factbook, 2012). Bu rakamlar Mısır’ın yüksek düzeyde dış ticaret açığı olan bir ülke olduğunu göstermektedir.
Mısır’ın ihracatta ilk beş ürün grubu şöyledir: Ham petrol ve ürünleri, kimyasallar ve ilaçlar, giyim ve tekstil sanayi, metal ürünleri ve işlenmiş tarım ürünleri.
Mısır’ın ithalatta ilk beş ürün grubu ise şunlardır: Makine ve ekipmanları, elektrik elektronik ürünleri, ham petrol ve ürünleri, kimyasallar ve ilaçlar, metal ürünleri (http://www.tpegypt.gov.eg).
2011 yılı rakamlarına göre Mısır’ın ihracatındaki partner ülkeler ve bunların payları şöyledir: İtalya % 8.8, Almanya % 5.5, ABD % 5.5, Hindistan % 5.2, Suudi Arabistan % 5.1, İspanya % 4.7, Fransa % 4.5.
2011 yılı rakamlarına göre Mısır’ın ithalatındaki partner ülkeler ve bunların payları şöyledir: Çin % 11.5, ABD % 9.8, İtalya % 5.6, Almanya % 4.9, Türkiye % 4.4, Brezilya % 4.1 (CIA World Factbook, 2012).
63 5.5.3. Tarım
Mısır'ın en önemli tarım ürünleri pamuk, buğday, pirinç, keten, çiçek, narenciye, patates, soğan-sarımsak, hurma, mango ve bahçecilik ürünleri (çilek, şeftali, üzüm, kavun, karpuz) yer almaktadır. Özellikle Mısır pamuğu dünya pazarlarında talep görmektedir.
Mısır’daki işgücünün yaklaşık % 28’i tarımda çalışmaktadır ve bu sektörün milli gelire katkısı yaklaşık % 14 oranındadır.
Mısır’ın önemli bir kısmının çöl olması, insanların Nil Deltasında yoğunlaşmasını getirmiştir. Halkın yaklaşık % 55'i kırsal alanlarda yaşamaktadır. Bununla birlikte tarıma elverişli alanların tüm ülke topraklarına oranı sadece % 4’tür. Bu bakımdan ülkede sulama, yeni tarımsal alan projeleri büyük önem kazanmakta ve yeni sulama teknikleri üzerinde durulmaktadır (T.C Ekonomi Bakanlığı Mısır Ülke Raporu, 2011).
Mısır’da tarım ve sulama devletin önem verdiği konulardır. Bu sebeple Mısır Arap Cumhuriyeti’nde Tarım ve Islah Bakanlığı’nın yanı sıra Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı da bulunmaktadır (http://www.sis.gov.eg ).
5.5.4. Sanayi
Mısır sanayi sektörünün milli gelir içindeki payı % 37 düzeyindedir. Toplam işgücünün % 17’si sanayi sektöründe istihdam edilmektedir (CIA World Factbook, 2012).
Mısır’da otomotiv sektöründe Nasır Otomotiv Üretim Şirketi önde gelen otomotiv üretim fabrikasıdır. Fabrikada Tofaş Şahin, Fiat 128, Zastava Florida markalı otomobiller üretilmektedir (http://en.wikipedia.org).
Mısır’da özel sektörün başı çektiği sanayi alt sektörleri gıda sanayi, tekstil sanayi, kimya sanayi ve metalürji sanayidir.
64
Mısır’ın sanayisinde dokuma sanayi ve gıda işleme, demir ve çelik, inşaat, kimya ve plastik sanayi, otomotiv (binek otomobiller, otobüsler, minibüsler vb.), ambalaj, ilaç, elektronik ve elektrikli donanım, mobilya, çimento, tarım alet ve makineleri önemli yer tutmaktadır (T.C Ekonomi Bakanlığı, Mısır Ülke Raporu, 2011).
5.6. Nijerya
5.6.1. Genel Bilgiler
Nijerya, bir orta Afrika ülkesidir. Yaklaşık 170 milyon nüfusu ile dünyanın yedinci büyük nüfuslu ülkesi olan Nijerya’nın toplam 923.773 kilometre karelik yüzölçümü ve 4037 km kara sınırı vardır. Ülkenin komşuları batıda Benin, doğuda Kamerun ve Çad, kuzeyde de Nijer’dir. Nijerya’nın 853 km uzunluğunda Atlas Okyanusu’na kıyısı vardır. Tropik iklime sahip olan Nijerya’da başlıca coğrafi oluşumlar Adamawa ve Jos platoları, Nijer nehri ve Nijer deltasıdır. Atlas Okyanusuna dökülen Nijer ve Benue nehirleri ülke coğrafyasını üç ana bölgeye ayırmaktadır (Ekonomi Bakanlığı Nijerya Ülke Raporu, 2012).
Nüfusun yarıdan fazlasının Müslüman olduğu Nijerya’da, Hıristiyanlar da yüzde 40 kadar bir orana sahiptir. Ekonomisi daha çok tarım ve petrol gelirlerine dayanan ülkenin idari sistemi federal cumhuriyettir. İngiltere’den bağımsızlığını 1 Ekim 1960’da kazanan Nijerya’da 1999 yılına kadar askeri rejim dönemi yaşanmıştır (http://en.wikipedia.org).
Aşağıdaki tablolarda Nijerya’ya ait temel sosyal ve ekonomik göstergeler yer almaktadır.
65
Tablo 5.16. Nijerya’nın Temel Sosyal Göstergeleri
Resmi Adı Nijerya Federal Cumhuriyeti
Nüfus (2012 tahmini) 165,8 milyon Dil İngilizce (resmi), Hausa, Yoruba, Igbo
Din Müslüman (% 50), Hristiyan (% 40), Yerel Dinler (%10) Yüzölçümü 923.773 km² Başkent (nüfus) Abuja Etnik Gruplar Fulani, Yoruba, Igbo
Yönetim Şekli Federal Cumhuriyet
Devlet Başkanı (2012) Goodluck Jonathan Para Birimi Naira
Kaynak: Economic Intelligence Unit (EIU), 2012
Tablo 5.17. Nijerya’nın Temel Ekonomik Göstergeleri
Gayri Safi Milli Hâsıla (2011 tahmini, PPP) 415 Milyar $ Büyüme oranı (2011 Tahmini) % 7,8
Kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla (2010 tahmini, PPP) 2.500 $ Gayri Safi Milli Hâsılanın Sektörlere Dağılımı (2012 tahmini)
Tarım % 40 Enerji %14 Sanayi: % 15 Hizmet Sektörü: % 30
İşsizlik oranı (2011 tahmini) % 24 İş yapma kolaylığı (Dünya Sıralaması) 133 Enflasyon oranı (2012) % 11,9 İhracat (2011) 103 Milyar $ Nijerya’nın ihracatında başlıca ülkeler
ABD, Hindistan, Brezilya, İspanya, Fransa
İthalat (2011) 69,4 Milyar $ Nijerya’nın ithalatında başlıca ülkeler
Çin, Hollanda, ABD, İngiltere, G.Kore
66 5.6.2. Dış Ticaret
Nijerya dış ticaretinde fazla veren bir ülkedir. 2011 yılı rakamlarına göre Nijerya’nın 103 milyar dolar ihracatına karşın ithalatı 70 milyar dolar dolaylarında olmuştur. Aşağıdaki tabloda Nijerya’nın yıllara göre dış ticaret rakamları yer almaktadır.
Tablo 5.18. Nijerya’nın Dış Ticaret Rakamları (Milyar dolar)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 İhracat 43,531 57,705 66,648 86,421 50,936 76,224 İthalat 24,493 29,186 38,863 53,391 46,800 47,836 Kaynak: IMF Finans İstatistikleri, 2011
Nijerya’nın başlıca ihraç ürünleri; petrol ve petrol ürünleri (% 95), kakao, kauçuk, tarım ürünleridir. Ülkenin başlıca ithal ürünleri ise makineler, kimyasallar, ulaştırma araçları, mamul ürünler, gıda ve canlı hayvan, dayanıklı tüketim malzemeleridir
Nijerya’nın ihracatında partner ülkeleri ve bunların payları ise şöyledir: ABD (% 42,1), Brezilya (% 9,5), Hindistan (% 9,0), İspanya (% 7,3), Fransa (% 5,1).
Nijerya’nın ithalatında partner ülkeleri ve bunların payları ise şöyledir ülke payları şöyledir: Çin (% 16,3), Hollanda (% 11,3), ABD (% 9,8) İngiltere (% 6,2), Güney Kore (% 6,1) (T.C Ekonomi Bakanlığı Nijerya Ülke Profili, 2012).
5.6.3. Tarım
Nijerya tarımsal ürün çıktısı bakımından dünyada 25. sıradadır. Nijerya’da tarım milli gelirin yaklaşık %40'ını oluşturmakta ve 1999 yılı rakamlarına göre çalışan nüfusun yüzde 70’i tarımda çalışmaktadır. Yıllar içerisinde bu oran düştüyse de halen
Nijerya işgücünün çoğunluğu tarım sektöründe istihdam edilmektedir
67
Nijerya 1960 ve 70’li yıllarda tarım ürünleri ihracatçısı bir ülke konumunda iken 90’lı ve 2000’li yıllarda tarım ürünleri ithalatçısı konumuna gelmiştir. Tarımın sektörünün son yıllarda gerilemesinin sebepleri arasında bölünmüş tarım arazilerinin fazla olması, tarım ilaçlarına erişimin sınırlı olması ve modern tarım tekniklerinden mahrum olmak sayılabilir. Bununla birlikte toprak mülkiyeti konusunda da bir takım problemler bulunmaktadır. Nijerya’daki yürürlükteki kanunlara göre topraklar devlete aittir. 2005-2007 yılları arasında zirai üretim yıllık bazda % 7 oranında artış gösterse de tarım sektörünün modernizasyonu için hala birçok yatırım gerekmektedir (T.C Ekonomi Bakanlığı Nijerya Ülke Raporu, 2011).
Nijerya’nın en önemli tarım ürünü kakaodur. Ancak, yıllık 180 bin tonluk üretim 25 yıl önceki 300 bin tonluk üretimle karşılaştırıldığında çok büyük bir rakam değildir. Mısır, palm yağı, fıstık, patates ülkenin diğer önemli tarım ürünleridir.
5.6.4. Sanayi
Nijerya’nın ihracat gelirlerinin yüzde 95’inden fazlasını petrol ve doğalgaz oluşturmaktadır. Doğal kaynak yönünden zengin olan Nijerya’da sanayi genel olarak ihmal edilmiştir. Nijerya sanayisi büyük ölçüde KOBİ’lere bağlıdır. Ağır sanayi fazla gelişmemiştir. Ülkenin gelişmiş bir kıyı kenti olan Lagos sanayinin % 60’ını barındırmaktadır. Ülkenin diğer sanayi kentleri Kano, Kaduna ve Ibadan’dır (T.C Ekonomi Bakanlığı Nijerya Ülke Raporu, 2012).
1970’lerde artan petrol gelirleri ile birlikte hükümet özellikle çelik, petrokimya, gübre ve metal sanayinin devlet eliyle geliştirilmesine dayalı bir sanayi politikası benimsemiştir. Ülkenin sanayi kolları şunlardır: Ham petrol, kömür, kalay lastik ve kauçuk mamulleri, ahşap, deri, tekstil, çimento ve diğer yapı malz emeleri, gıda ürünleri, ayakkabı, gübre, çelik, kimyasallar (CIA World Factbook , 2012).
68 5.7. Pakistan
5.7.1. Genel Bilgiler
Pakistan, Güney Asya’da yer alan, doğusunda Hindistan, batısında Afganistan ve İran, kuzeydoğusunda Çin ve güneyinde Umman Denizi ile komşu olan bir ülkedir (http://www.cografya.gen.tr). Başkenti İslamabad olan ülkenin nüfusu 180 milyon civarındadır. (http://www.census.gov.pk). Pakistan’ın başlıca şehirleri Karaçi, Faysalabad, Hiderabad, Gujranvala, Lahor ve Peşavar’dır. Pakistan, 1947 yılında İngiliz Hindistan’ından bağımsızlığını alarak ayrı bir devlet statüsü kazanmıştır. Ülke 1972 yılına kadar Batı Pakistan ve Doğu Pakistan olmak üzere birbirinden 1700 km uzakta iki bölgeden oluşan bir yapıda varlığını sürdürmüştür. Bu tarihte Bangladeş’in bağımsızlığını ilan etmesiyle Pakistan bugünkü sınırlarına kavuşmuştur (T.C Ekonomi Bakanlığı Pakistan Ülke Raporu, 2011).
Aşağıdaki tablolarda Pakistan’a ait temel sosyal ve ekonomik göstergeler yer almaktadır.
Tablo 5.19. Pakistan’ın Temel Sosyal Göstergeleri
Resmi Adı Pakistan İslam Cumhuriyeti
Nüfus (2012 tahmini) 190 milyon Dil Urduca, İngilizce
Din %95 Müslüman (%75 Sünni), %5 Diğer Yüzölçümü 796,095 km2
Başkent (nüfus) İslamabad (1,151 milyon) Etnik Gruplar %45 Pencaplı, %15 Paştun, %14 Sindi
Yönetim Şekli Federal Cumhuriyet Devlet Başkanı Asif Ali Zardari Para Birimi Pakistan Rupisi Kaynak: CIA The World Factbook (2012), Ekonomi Bakanlığı (2011)
69
Tablo 5.20. Pakistan’ın Temel Ekonomik Göstergeleri
Kaynak: CIA The World Factbook (2012)
5.7.2. Dış Ticaret
Pakistan, dış ticaretinde açık veren bir ülkedir. 2011 yılı tahmini rakamlarına göre Pakistan’ın 30,9 milyar dolar ihracatına karşın ithalatı 39,9 milyar dolar olmuştur. Aşağıdaki tabloda Pakistan’ın yıllara göre dış ticaret rakamları yer almaktadır.
Tablo 5.21. Pakistan’ın Dış ticaret Rakamları (Milyar Dolar)
2005 2006 2007 2008 2009 2010
İhracat 16,052 16,714 19,019 21,640 19,604 21,409 İthalat 25,412 34,325 40,134 46,136 36,511 37,787 Kaynak: IMF Finans İstatistikleri, 2011
Gayri Safi Milli Hâsıla (2011, PPP) 510 Milyar $ Büyüme oranı (2011 Tahmini) % 3,7
Kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla (2011 tahmini, PPP) 3,134 $ Gayri Safi Milli Hâsılanın Sektörlere Dağılımı (2012 tahmini)
Tarım % 20 Sanayi: % 25,8 Hizmet Sektörü: % 53
İşsizlik oranı (2011 tahmini) % 6,2 İş yapma kolaylığı (Dünya Sıralaması) 105 Enflasyon oranı (2011 tahmini) % 16,1 İhracat (2011 tahmini) 30,9 Milyar $ Malezya’nın ihracatında başlıca ülkeler (2011)
ABD, BAE, İngiltere, Çin, Almanya
İthalat (2011 tahmini) 39,9 Milyar $ Malezya’nın ithalatında başlıca ülkeler (2011)
70
İhraç ürünleri: Tekstil, pirinç, deri eşyalar, spor eşyaları, kimyasallar, halı vb. İthalat ürünleri: Petrol, petrol ürünleri, makina, plastikler, ulaşım ekipmanları, yemeklik yağ, kâğıt, çay, demir çelik.
Pakistan’ın ihracatında partner ülkeleri ve bunların payları ise şöyledir (2010): ABD 15.8%, BAE 7.9%, Çin 7.3%, İngiltere 4.3%, Almanya 4.2%
Pakistan’ın ithalatında partner ülkeleri ve bunların payları ise şöyledir ülke payları (2010): Çin 17.9%, S.Arabistan 10.7%, BAE 10.6%, Kuveyt 5.5%, ABD4.9%, Malezya 4.8% (CIA The World Factbook, 2012).
5.7.3. Tarım
Pakistan’ın ekonomisinde tarım önemli bir yer tutmaktadır. Pakistan’ın gayri safi yurtiçi hasılasının yaklaşık yüzde 21’i tarım sektöründen gelmektedir. Aynı zamanda ülkede işgücünün sektörlere dağılımına bakıldığında tarımın payı yüzde 43’ler seviyesindedir. Pakistan’ın en büyük doğal zenginliklerinden biri de sulanabilir alanlarının çokluğudur. Ülke dünyanın en geniş sulama sistemlerinden birine sahiptir. Pencap bölgesi tarımsal üretimin en fazla sağlandığı yerdir. Burada buğday ve pamuk ekimi yapılmaktadır (http://en.wikipedia.org).
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nun verilerine göre; Pakistan buffalo eti ve sütü ile nohut üretiminde dünya ikincisi, kayısı üretiminde dünya dördüncüsü, hurma ve soğan üretiminde dünya beşincisidir. Aynı zamanda ıspanak, buğday, fıstık, şeker kamışı ve tütün üretiminde de dünyada ilk 10 sıradadır (http://www.wto-pakistan.org).
Pakistan’da tarım sektörü, özellikle pamuk üretiminin sel, kuraklık, erozyon vb. doğal afetler ve bitki hastalıkları gibi nedenlerle zarar görmesinden ötürü diğer sektörlere nazaran büyük oranda dalgalanmalara maruz kalmaktadır. Bu nedenle tarımın ekonomiye katkısı yıldan yıla farklılık arz etmektedir (T.C Ekonomi Bakanlığı Pakistan Ülke Raporu, 2011).
71 5.7.4. Sanayi
Pakistan, 1947’de Hindistan’dan bağımsızlığını kazandıktan sonra her yıl sanayi sektöründe yaklaşık ortalama % 9 oranında büyümüştür. 1970’lerde bu ivme azalırken 1980’lerde yeniden artmıştır. 1990’larda yıllarda sanayi sektöründe bir yavaşlama dönemine girilmiştir. Ancak 2000’lerden itibaren sektör yeniden tırmanışa geçmiştir. Bunda, Avrupa Birliği ve ABD’nin tekstil kotalarını artırmasının büyük etkisi olmuştur (T.C Ekonomi Bakanlığı Pakistan Ülke Raporu, 2011).
Pakistan sanayi sektörü toplam ülke GSMH’sinin yüzde 24’üne tekabül etmektedir. Pamuklu tekstil ve hazır giyim ülkenin en önde gelen sanayi alt sektörleridir. Pamuk ve pamuk bazlı üretimler Pakistan ihraç gelirlerinin yaklaşık yüzde 60’ına karşılık gelmektedir. Çimento, gübre, yemeklik yağ, çelik, şeker, tütün Pakistan’ın diğer önemli sanayi kollarıdır. Pakistan’da son yıllarda devlete ait sanayi işletmelerinin özelleştirilmesi ve devletin belli başlı sanayilerden çekilmesi yönünde bir eğilim vardır (http://en.wikipedia.org).
5.8. Türkiye
5.8.1. Genel Bilgiler
Türkiye; Avrupa ile Asya’nın kesişim noktasında bulunan, ayrıca Ortadoğu devletleri ile sınırları bulunan 74 milyon nüfuslu bir ülkedir. Türkiye; kuzeybatıda Yunanistan ve Bulgaristan, kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan ve İran, güneyde Suriye ve Irak ile komşudur. En uzun kara sınırı Suriye iledir.
Modern Türkiye 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilan edilmesi ile kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurucusu Mustafa Kemal’in önderliğinde bir dizi inkılâp gerçekleştirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti 1946 yılına kadar tek parti (Cumhuriyet Halk Partisi) iktidarı tarafından yönetilirken bu tarihten sonra çok partili sisteme geçilmiş, 14 Mayıs 1950 tarihinde ise Demokrat Parti (DP) devlet yönetimine geçmiştir.
72
1960, 1971, 1980 ve 1997 yıllarında demokraside kesintiler yaşansa da, Türkiye, bulunduğu coğrafyada demokrasiyi en iyi işleten ülkelerden birisidir. 1980’den sonra gerçekleşen ekonomide liberalleşme hamlelerinden sonra ülke ekonomik olarak gelişmiştir. 2011 rakamları ile Türkiye satın alma gücü paritesine (PPP) göre dünyanın en büyük on altıncı, nominal rakamlara göre dünyanın en büyük on sekizinci ekonomisi durumundadır (http://en.wikipedia.org).
Aşağıdaki tablolarda Türkiye’ye ait temel sosyal ve ekonomik göstergeler yer almaktadır.
Tablo 5.22. Türkiye’nin Temel Sosyal Göstergeleri
Resmi Adı Türkiye Cumhuriyeti Nüfus (2012 tahmini) 74.724.269 Dil Türkçe (Resmi dil) Din Müslüman (%99) Yüzölçümü 783.562 km² Başkent (nüfus) Ankara Önemli şehirler İstanbul, Ankara, İzmir, Konya, Adana
Yönetim Şekli Cumhuriyet Devlet Başkanı (2012) Abdullah Gül Para Birimi Türk Lirası Kaynak: TÜİK (2012)
Tablo 5.23. Türkiye’nin Temel Ekonomik Göstergeleri
Gayri Safi Milli Hâsıla (2011, PPP) 1.075,467 Milyar $ Büyüme oranı (2011) % 8,5
Kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla (2011 tahmini, PPP) 14.700 $ Gayri Safi Milli Hâsılanın Sektörlere Dağılımı (2011 tahmini)
73
Tarım % 9,3 Sanayi: % 28,1 Hizmet Sektörü: % 62,6
İşsizlik oranı (2011 tahmini) % 8,8 İş yapma kolaylığı (Dünya Sıralaması) 71 Enflasyon oranı (2012) % 9,7 İhracat (2011) 134,5 Milyar $ Türkiye’nin ihracatında başlıca ülkeler
Almanya, Irak, İngiltere, İtalya, Fransa
İthalat (2011) 240 Milyar $ Türkiye’nin ithalatında başlıca ülkeler
Rusya, Almanya, Çin, ABD, İtalya, İran
Kaynak: CIA World Factbook (2012), IMF (2011), TCMB (2012), TÜİK (2012)
5.8.2. Dış Ticaret
Türkiye, dış ticaretinde açığı olan bir ülkedir. 2011 yılı rakamlarına göre bu açık 105 milyar dolar seviyelerindedir. Bu ithalat fazlalığının en büyük nedeni Türkiye’nin enerjide dışa bağımlı olması ve yüksek teknolojili ürünlerde ithalatçı konumda olmasıdır. Aşağıdaki tabloda Türkiye’nin yıllara göre dış ticaret rakamları yer almaktadır.
Tablo 5.24. Türkiye’nin Dış Ticaret Rakamları (Milyar dolar)
Yıllar İhracat İthalat Dış Ticaret Hacmi İhracat-İthalat oranı
2008 132,027 201,963 333,990 65,4
2009 102,142 140,928 243,071 72,5
2010 113,883 185,544 299,427 61,4
2011 134,906 240,841 375,748 56,0
Kaynak: TÜİK (2012)
Türkiye, 2011 yılı TÜİK verilerine göre 134 milyar dolarlık ihracat gelirlerinin 62,3 milyar dolarını AB ülkeleri ile olan ticaretinden elde etmiştir. Türkiye’nin ikinci ihracat kapısı ise Orta Doğu ülkeleri olmuştur. 2011 yılında Türkiye’nin en büyük ihracat kalemini yaklaşık 11 milyar dolar ile motorlu kara taşıtları, traktörler
74
oluşturmuştur. Ülkenin diğer önemli ihracat ürünleri makine ve ekipmanları, demir çelik, örme giyim eşyası ve aksesuarları, elektrikli makine ve cihazlar, giyim eşyaları, plastik mamuller, mineral yakıtlar, meyve, mobilyadır (www.tuik.gov.tr).
2011 yılı TÜİK verilerine göre Türkiye’nin 240 milyar dolarlık ithalatının 54 milyar doları mineral yakıtlar ve mineral yağlardan gelmektedir. Kazanlar, makineler ve mekanik cihazlar Türkiye’nin 27 milyar dolar ödediği diğer ithalat kalemleridir. Türkiye 2011 yılında, 20 milyar dolarlık demir çelik ithal ederken, 17 milyar dolarlık motorlu kara taşıtını ithal etmiştir. Elektrikli makine ve cihazlar, plastik ve plastikten mamul eşya, inciler ve kıymetli taşlar da Türkiye’nin önemli ithalat kalemleridir. Türkiye’nin ithalatta ilk beş partner ülkesi Rusya, Almanya, Çin, ABD, İtalya, İran’dır. Türkiye 2011 yılında bu ülkelerden Rusya’dan 23, Çin’den ise 22 milyar dolarlık ithalat yapmıştır.
5.8.3. Tarım
Gayri Safi milli hâsılanın sektörlere dağılımında tarımın payı Türkiye’de 2011 tahmini rakamlarına göre yüzde 9,3 dolaylarındadır. Türkiye 2007 yılı rakamlarına göre, fındık, nar, kayısı, incir, ayva, çilek üretiminde dünya birincisi, karpuz, salatalık, nohut üretiminde dünya ikincisi, mercimek, antep fıstığı, patlıcan üretiminde dünya üçüncüsü, zeytin ve soğanda dünya dördüncüsü iken, şeker kamışı, tütün, çay, elma, tütün, buğday, çavdar, greyfurt, limon, arpada dünyada ilk onda yer almaktadır. 2009 yılı rakamlarına göre çalışan nüfusun yüzde 30’u tarımda istihdam edilmektedir (http://en.wikipedia.org/).
75 5.8.4. Sanayi
Türkiye’nin 2011 yılı rakamlarına göre yapmış olduğu 134 milyar dolarlık ihracatın 125 milyar dolarlık kısmını imalat sektörü oluşmaktadır. Bu rakam da Türkiye’nin dış ticaretinde sanayinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Türkiye’nin en gelişmiş imalat kolları; elektronik ev aletleri, tekstil ve giyim, motorlu kara taşıtları, gemi yapımı, demir çelik, savunma sanayi ve inşaat sektörüdür. Türkiye, 2011 yılı rakamlarına göre dünyanın en büyük 17. motorlu araç üreticisidir. 2011 yılında dünya genelinde 80 milyon civarında motorlu araç üretilirken bunların 1.189.131’i Türkiye’de üretilmiştir (http://www.sabah.com.tr).
Vestel, Beko, Profilo elektronik eşya pazarında, Erdemir demir çelik sektöründe, TAI, Aselsan, Havelsan savunma sanayinde, TEMSA, Otokar, BMC otomotiv sanayinde Türkiye’nin dünya çapındaki şirketleridir.
76