Müteahhidin Vergilendirilmesi

Müteahhit taahhüt karĢılığı yaptığı inĢaat iĢinden dolayı, aldığı hak ediĢlere karĢı fatura düzenlemekte ve gelirini buna göre beyan etmektedir. Müteahhit açısından gelir ve giderin beyan edileceği dönem, inĢaat taahhüt iĢinin yıllara yaygın olup olmaması durumuna göre özellik göstermektedir.

2.1.2.1. Gelir/Kurumlar Vergisi Yönünden

BaĢlanıldığı yılda bitirilen inĢaat taahhüt iĢleri genel vergilendirme usullerine tabi olup, inĢaat taahhüt iĢiyle ilgili gelir ve giderler ait oldukları döneme aynen yansıtılmaktadır.

23

ĠnĢaat taahhüt iĢinin baĢlanıldığı yılda bitirilememesi, izleyen yıllara sarkması durumunda, gelir/kurumlar vergisi yönünden özel vergilendirme sistemine tabi olmaktadır.

ĠnĢaat faaliyetinin yıllara yaygın olması durumunda, vergi yasalarımız, özel bir vergilendirme sistemi kabul etmiĢtir. Gelir Vergisi Kanunu‟nun 42. maddesinde yapılan bu düzenleme “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir.

Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının yirmi beşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar” 42 _{Ģeklindedir.}

Yukarıdaki kanun maddesine göre inĢaat taahhüt iĢinin özel vergilendirme sistemine dâhil olması için; yapım iĢinin inĢaat ve onarma iĢi olması, iĢin taahhüde bağlı olması ve taahhüt iĢinin yıllara yaygın olması gerekmektedir.

2.1.2.1.1. Yıllara Yaygın ĠnĢaat iĢlerinde Vergiyi Doğuran Olay

Yıllara yaygın inĢaat ve onarma iĢlerinde vergiyi doğuran olay, iĢin bitimi anıdır. Gelir Vergisi Kanunu‟nun 44. maddesinde, “İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir. Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınır”43 _{Ģeklinde düzenleme bulunmaktadır.}

Hak ediĢlerin tahsil edilip edilmediğinin, gelirin beyan edilmesi bakımından bir önemi bulunmamaktadır44_.

Buna göre: yıllara yaygın inĢaat ve onarma iĢlerinde iĢin bitimi; geçici ve kesin kabul usulüne tabi ise geçici kabul tutanağının iĢveren tarafından onaylandığı tarih, diğer hallerde ise iĢin fiilen bitirildiği tarih olacağından, vergiyi doğuran olay da bu tarihte gerçekleĢecek olup, iĢin bitirildiği tarihi içine alan takvim yılının geliri olarak beyan edilmelidir.

42 _{193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, a.g.e., Mad. 42.} 43 _{193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Mad. 44., a.g.e.} 44 _{ġenlik, a.g.e., s.49.}

24

2.1.2.1.2. Kazancın Beyan Edileceği Vergilendirme Döneminin Tespiti

Yıllara yaygın inĢaat ve onarma iĢlerinde elde edilen kazançlar iĢin tamamlandığı yılın kazancı sayılır ve vergilendirilir. Yıllara yaygın inĢaat ve onarım faaliyetini yapan iĢletmelerin Ģahıs iĢletmesi ve sermaye Ģirketi olmasına göre beyan Ģekli ve beyan verme süresi farklı olmaktadır.

ġahıs iĢletmeler, Gelir Vergisi Kanunu‟nun 42. maddesi hükümlerine göre, yıllara yaygın inĢaat ve onarım iĢlerinin sonucu kar/zararı iĢin bitim tarihinde tespit olunmakta ve iĢin bitim tarihini izleyen yılın Mart ayının yirmi beĢinci günü sonuna kadar tamamı o yılın geliri olarak yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmektedir45.

Kurumlar vergisi mükellefleri ise, iĢin bitim tarihini içine alan hesap döneminin kapandığı dördüncü ayın yirmi beĢinci günü akĢamına kadar kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan ederek, aynı ayın sonuna kadar vergilerini öderler.

2.1.2.1.3. Kesilen Gelir/Kurumlar Vergisinin Mahsubu

Gelir Vergisi Kanunu‟nun 121. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunu‟nun 34.

maddesi gereğince, yıllara yaygın inĢaat ve onarım iĢleri nedeniyle, yapılan avans ve hak ediĢ ödemeleri üzerinden kesilen vergiler, iĢin bitimi neticesinde kazancın beyan edildiği gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ödenecek vergilen mahsup edilmektedir 46.

Beyanname üzerinden mahsup imkânı bulunmayan kesinti tutarları ise 252 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliği hükümlerine göre mükellefin baĢka vergi borçlarına mahsup ya da belli usul ve esaslar dâhilinde mükellefe nakden iadesi mümkündür47_.

Böylelikle, müteahhitlere yapılan hak ediĢ ödemeleri sırasında müteahhitler adına yapılan kesintilerin, müteahhitlerin gelir/kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde yapılan mukayese sonucunda ödenecek vergi çıkmaması durumunda, vergi alacağı doğmaktadır. Bu alacaklar, mükellefin talebi doğrultusunda belirlenen usul ve esaslara göre nakden ya da mahsuben vergi borçlarına mahsup yapılabilmektedir.

2.1.2.1.4. Geçici Vergide Özellik Gösteren Durum

Gelir Vergisi Kanunu‟nda Geçici Vergi‟ yi düzenleyen Mükerrer 120. maddede,

geçici vergi ödemesi gereken mükellefler sayılırken, parantez içi “42. Madde

45 _{193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Mad. 42., a.g.e.}

46 _{193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Mük.Mad. 120, a.g.e, Kurumlar Vergisi Kanunu, Mad.34, a.g.e.} 47 _{GVK Genel Tebliği, Sayı 252, Resmi Gazete, Sayı 25425, 06 Nisan 2004.}

25

kapsamına giren kazançlar hariç” Ģeklinde düzenleme yapıldığından dolayı, yıllara yaygın inĢaat taahhüt iĢlerinden dolayı geçici vergi ödenmeyeceği konusunda belirleme yapılmıĢtır.

Diğer taraftan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu‟nun 32. maddesinin 2. Fıkrasında kurumlar vergisi mükellefiyetlerinin geçici vergi ödemesiyle ilgili olarak “Gelir Vergisi Kanunu‟nda belirtilen esaslara göre” ifadesine yer verildiğinden kurumlar vergisi mükellefleri de geçici vergi ödemeyeceklerdir48

.

Burada dikkat edilmesi gereken husus, gelir vergisi veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllara yaygın inĢaat ve onarım iĢlerinden dolayı geçici vergi ödemeyecekleri olup, bu iĢlerin haricinde kazançları olması durumunda geçici vergi mükellefiyetleri olacağı ve diğer kazançlarından dolayı geçici vergi ödeyecekleri ancak, yıllara yaygın inĢaat iĢinin kazancını beyan etmeyecekleridir. Sadece yıllara yaygın inĢaat iĢi ya da iĢlerinin olması durumunda ise, geçici vergi mükellefiyetleri hiç açılmayacaktır.

2.1.2.2. Kesilen Katma Değer Vergisinin Durumu

ĠnĢaat taahhüt iĢinin tevkifat kapsamında olan kurum ve kuruluĢlara

yapılması durumunda, hak ediĢ bedelleri üzerinden kesilecek faturalarda gösterilen katma değer vergisinin 2/10 kısmı ödemeyi yapanlar tarafından bağlı oldukları vergi dairesine ödemeleri gerekmekte olup, müteahhitler tarafından geriye kalan 8/10 KDV hesaplanan KDV olarak beyannamelerinde gösterilecektir. Dolayısıyla faturada yer alan KDV‟nin tamamı beyan edilmiĢ olacaktır.

Müteahhitlerin, KDV beyannamelerinde gösterdikleri hakediĢ ödemelerine iliĢkin vergilerin bir kısmının iĢveren tarafından kendilerine ödenmek yerine kesinti yapmak suretiyle bağlı bulundukları vergi dairelerine ödedikleri kısımlarla sınırlı olmak üzere, KDV Genel Uygulama Tebliğinin “Tevkifata Tabi ĠĢlemlerde KDV Ġadesi” baĢlıklı (I-C/2.1.5.) bölümünde yapılan belirlemelere göre, nakden veya mahsuben iade hakları bulunmaktadır49_.

ĠnĢaat taahhüt iĢini yaptıranın aynı zamanda KDV mükellefiyetinin bulunması durumunda, faturada gösterilen KDV‟ nin bir kısmını tevkif yoluyla vergi dariresine, kalan kısmını da müteahhide ödediği için tamamını faturanın ait olduğu döneme ait KDV beyannamesinde indirim50 konusu yapabilecektir.

48

Kurumlar Vergisi Kanunu, Mad.32, a.g.e.

49_{KDV Genel Uygulama Tebliği, a.g.e.}

26

2.2. KENDĠ ARSASI ÜZERĠNE ĠNġA EDĠLEN ÖZEL KONUTLARIN