Lojistik Bilişim Sistemi

Bilişim sistemleri, donanım, yazılım ve iletişim teknolojilerini bütünleştiren ve verinin toplanması, işlenmesi, depolanması ve bilgisayar ağları üzerinden istenilen bir noktaya güvenli bir şekilde iletilerek kullanıcıların hizmetine sunulmasında kullanılan sistemlerdir (Ertek ve Aba, 2013: 27). İşletmeler açısından rekabet üstünlüğü sağlamada kritik bir role sahip olan bilişim sistemleri kullanımı, her faaliyet alanında olduğu gibi lojistik alanında da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır (Tekin v.d., 2005: 117). Lojistik alanında kullanılan bilişim teknolojileri, işletmelerin faaliyetlerini her zaman ve her yerde etkin bir şekilde yönetmesini ve izlemesini mümkün kılmaktadır. Bu sistemler, depolama ve taşımacılık aşamalarında üretim noktasından tüketim noktasına kadar ürünlerin yönetimi, denetimi ve sürekli izlenmesine imkan sağlamaktadır (Espinosa, 2016: 9).

Son yıllarda lojistik bilişim sistemleri kullanımı, farklı hedeflere ulaşma amacıyla geliştirilmiştir. Özellikle sürdürülebilirlik konusundaki kaygıların artması, bu alanda bilişim sistemlerinden de yararlanılması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. İşletmeler açısından bilişim sistemlerinin faaliyetlerine entegre edilmesi, sürdürülebilirliğe katkı sağlayacak bir araç olarak görülmektedir. Bu noktada işletme faaliyetlerinde sürdürülebilirlik uygulamalarını destekleyen bilişim sistemlerinin rollerini açıklayan Tablo 3.11’i incelemek faydalı olacaktır (Rivera ve Kurnia, 2015: 1-4).

Tablo 3.11. Çeşitli Sürdürülebilirlik Uygulamalarını Destekleyen Bilişim Sistemlerinin Rolleri

Boyutlar Anahtar Uygulamalar

Bilişim Teknolojilerinin Rolleri Otomasyon Bilgi Dönüşüm Altyapı

Ekonomik Maliyetlerin azaltılması X X X Paydaşların memnuniyetini sağlamak X X Satışları artırmak X X X

Yeni iş modelleri

yaratmak X X X X Kalite girişimleri X X Rekabet avantajı yaratmak X X X Çevresel Temiz / yalın üretim X X X X Yeşil dağıtım / Lojistik X X X Verimli kaynak tüketimi X X X Sosyal Toplumsal ilişkiler ve iletişim X X X

İşletme içi işbirliği X X X

Çalışan

memnuniyeti ve

refahı X X X

Eğitim desteği X X

Kaynak: Rivera ve Kurnia, 2015: 4.

Yukarıdaki tabloya göre bilişim sistemlerinin otomasyon, bilgi, dönüşüm ve altyapı olmak üzere dört ana rolü bulunmaktadır. Her bir rol, organizasyonel uygulamalarda önemli bir rol oynamakta ve işletmelerin sürdürülebilirlik kabiliyetlerini geliştirmelerini sağlamaktadır. Burada otomasyon rolü açısından bilişim sistemleri, manuel iş süreçlerinin bilgisayarlı uygulama sistemleri için kullanılmaktadır. Bilgi rolü açısından bilişim sistemleri, çeşitli verilerden yararlı bilgiler üretilmesine yardımcı olmaktadır. Dönüşüm rolü bilişim sistemleri, işletme operasyonlarını yeniden yapılandırmak için kullanılmaktadır. Altyapı rolü ise iş süreçlerini desteklemek için donanım, yazılım ve ağ bileşenlerini kapsamaktadır (Rivera ve Kurnia, 2015: 3-4). Tablo genel olarak incelendiğinde, bilişim sistemlerinin işletmelerin sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda birçok uygulamaya etki ettiği sonucuna varılmaktadır.

Sürdürülebilir bilişim sistemleri konusunda literatürde yer alan az sayıda çalışmadan bir tanesi de Piotrowicz ve Cuthbertson (2009)’un yaptıkları kavramsal araştırmadır. Bu çalışma sonucunda sürdürülebilir bilişim sistemlerinin, tedarik zinciri faaliyetleri üzerine ne gibi etkiler yaratacağı ortaya koyulmaktadır. Yine sürdürülebilir bilişim sistemleri konusunda Rivera ve Kurnia, (2015)’in yaptıkları çalışmada da söz konusu etkilerden bahsedilmektedir. Bu etkiler aşağıdaki gibi açıklanabilir (Rivera ve Kurnia, 2015: 5-8; Piotrowicz ve Cuthbertson, 2009: 499):

 Yeni otomatik depolar kaza riskini azaltabilir.  Filo izleme sistemleri güvenli sürüşü artırabilir.

 Tehlikeli madde taşımacılığının izlenebilmesi sayesinde büyük kazaların oranı azaltılabilir.

 Bilişim sistemleri personel sayısını azaltabilir.  Mevcut çalışanlara yeni beceriler kazandırabilir.

 E-tedarik gibi uygulamalarla tedarikçi kontrolü artırılabilir.

 Bilişim sistemleri ile daha iyi sevkiyat planlaması yapılarak gürültü kirliliği azaltılabilir.

 Bilişim sistemleri ile daha iyi çizelgeleme sistemleri yapılarak araçların gitmesi gereken mesafe kısaltılabilir ve böylece yakıt tüketimi azaltılabilir.  Kaynakların verimli kullanılması ile yakıt masrafları azaltılabilir.

 Kaynakların verimli kullanılması ve uygun sistem yönetimi ile maliyetler azaltılabilir.

 Otomatik depolama ve sıfır envanter yaklaşımları, kullanılan arazi miktarını azaltabilir.

 Bilişim sistemleri donanımını oluşturmak ve taşımak için fosil yakıt kullanılmakta ve CO2 yayılmaktadır.

 E-tedarik gibi uygulamalar, KOBİ’lerin alıcılara ulaşmasını zorlaştırabilir. Yukarıda sıralanan etkilerden anlaşılacağı gibi sürdürülebilir bilişim sistemlerinin lojistik faaliyetlerine etkileri olumlu veya olumsuz olabilmektedir. Ancak bu etkilerden çıkarılabilecek en önemli sonuç, sürdürülebilir lojistik bilişim sistemlerinin işletmelere genel olarak olumlu etkiler sağlayacağı yönündedir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

OTOMOTİV SANAYİİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR TEDARİK ZİNCİRİ UYGULAMALARI VE DIŞ KAYNAK KULLANIMI ÜZERİNE BİR

ARAŞTIRMA

4.1. Araştırmanın Kavramsal Modeli ve Metodolojisi

Küreselleşmeyle beraber artan rekabet koşulları ve müşteri beklentilerinde meydana gelen değişmeler, işletmelerin dağıtım faaliyetlerini yeniden tasarlamalarına neden olmuş ve bunu bir sonucu olarak tedarik zinciri yönetimi anlayışı ortaya çıkmıştır. İşletme paydaşları tarafından çevresel ve sosyal kaygıların artması ise bu yönetim anlayışının sürdürülebilir bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekliliğini getirmiştir. Bununla beraber işletmeler açısından önemli görülen bir diğer konu da dış kaynak kullanımıdır. Temel yeteneklerine odaklanmak isteyen işletmeler, konusunda uzman işletmelere işlerinin bir kısmını devrederek çeşitli faydalar elde edebileceklerdir. Verilen bilgiler ışığında bu bölümde, çalışmanın teorik kısmında incelenen literatür çerçevesinde geliştirilen kavramsal modelin doğruluğunu irdelemek için gerçekleştirilen saha çalışmasının araştırma metodolojisi ve sonuçları hakkında bilgi verilecektir. Bunun yanında hem teorik hem de uygulamalı araştırma sonucundan elde edilen bilgiler doğrultusunda, sürdürülebilir tedarik zinciri yönetimi ve dış kaynak kullanımı konusu üzerine gelecekte yapılabilecek olan çalışmalara yardımcı olabilecek bilgiler sunulacaktır.

Bu bölüm iki ana başlıktan oluşmaktadır. İlk başlık araştırmanın kavramsal modeli ve metodolojisi ile ilgili olup, araştırmanın kavramsal modeli, önemi ve amaçları ile buna bağlı olarak geliştirilen hipotezleri içermektedir. Bunların yanında veri toplama aracının geliştirilmesi, örneklemin belirlenmesi ve verilerin analizinde kullanılan istatistiksel yöntemler açıklanmaktadır.

Bölümün ikinci başlığı ise araştırma verilerinin analizi ve bulgularını içermektedir. Bu kısımda araştırma sonucunda elde edilen bilgiler tablo ve şekiller yardımıyla açıklanacak ve geliştirilen hipotezlerin test sonuçları değerlendirilecektir.