Araştırmanın Kavramsal Modeli ve Araştırmanın Önemi

Bu bölümde önecelikle araştırmanın kavramsal modeli ve araştırmanın önemi aktarılacaktır. Daha sonra araştırmanın amaçları ve bu amaçlar doğrultusunda belirlenen ve kavramsal model dikkate alınarak araştırmaya ilişkin geliştirilen hipotezler açıklanacaktır.

4.1.1.1. Araştırmanın Kavramsal Modeli

Günümüzde artan rekabet koşulları ve teknolojinin yoğun bir şekilde kullanılmasının etkisiyle işletmeler arasında işbirliği ve ortaklıklar önem kazanmıştır. Bu işbirliğindeki amaç rekabet üstünlüğü elde edebilmektir. Özellikle tedarikçilerle geliştirilen işbirliği maliyetleri azaltma, ürün kalitesini artırma, üretim ve dağıtım süreçlerinin esnek hale gelmesi ve müşteri memnuniyetinin artması gibi faydalar sağlamaktadır (Tekin, 2013: 95). Bu noktada karşımıza hammadde temininden üretime ve dağıtımla son müşteriye kadar bir malın ulaşabilmesi için bir değer zincirinde yer alan tedarikçi, üretici, dağıtıcı, perakendeci ve müşteriler arasında malzeme/ürün, para ve bilginin akışını sağlayan tedarik zinciri yönetimi kavramı çıkmaktadır.

Tedarik zinciri yönetimi, zincirde bulunan üyeleri ve üyelerin oluşturduğu organizasyonu tek bir varlık olarak görmektedir. Son kullanıcıya verilecek hizmetin en iyi şekilde yerine getirilebilmesi için bir sistem yaklaşımı getirmektedir. Bu yaklaşım gereksinimlere en iyi biçimde cevap verecek bir düzen oluşturur aksi halde zincirdeki unsurlar birbirleriyle çelişki içerisinde kalacaklardır. Etkili bir tedarik zinciri, hem müşterilere verilen hizmet noktasında hem de zincirde yer alan üyelerin operasyon verimliliğinde anlık gelişmelerin elde edilmesini gerektirir (Başkol, 2011: 16).

İşletmeler etkili ve verimli bir tedarik zinciri oluşturma çabası içerisindeyken özellikle son 20 yılda hükümetler, müşteriler, çalışanlar, hissedarlar ve diğer paydaş gruplarından gelen baskıların artması, işletmelerin faaliyetlerini ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerini de göz önünde bulundurarak gerçekleştirmesine neden olmuştur (Morali ve Searcy, 2013: 635). İşletmelerin tedarik zincirlerinde sürdürülebilirliği uygulamaya çalışmasının başlıca nedeni, çevresel ve sosyal konuları başarılı bir şekilde ele almaları durumunda rakiplerinden daha fazla iş fırsatı yakalayabilecek olmalarıdır (Li v.d., 2014: 2). Bu çabalar aynı zamanda çevreye verilen zararı azaltacak

ve bununla beraber ekonomik ve sosyal faydalar sağlayacak önemli bir etken olarak görülmektedir (Zailani v.d., 2012: 330).

İşletmelerin tedarik zinciri yönetimi süreçlerinde genel giderleri azaltan, iş süreçlerini geliştiren ve tüm işletmede değişim sağlayan stratejik bir araç olarak görülen önemli bir konu da dış kaynak kullanımıdır. İşletmelerin kendi uzmanlık alanlarına odaklanmaları sonucunda geri kalan işleri o konuda uzmanlaşmış işletmeler aracılığıyla sağlaması olarak açıklanabilecek dış kaynak kullanımı, işletmelere verimlilik artışı, etkinlik sağlanması ve ek maliyetlerden kurtulma gibi faydalar sağlayabilecektir.

Bu çalışmanın temel çatısı, sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamaları ve dış kaynak kullanımı faaliyetleri üzerine kurulmuştur. Anket yöntemi kullanılarak yapılacak olan çalışma ile işletmelerin tedarik zincirlerindeki sürdürülebilirlik faaliyetleri, dış kaynak kullanım faaliyetleri ve bu faaliyetlerin işletme performansına nasıl bir etki yaratacağı ortaya koyulmaya çalışılacaktır. Bu noktada araştırmanın kavramsal modeli Şekil 4.1’deki gibi gösterilebilir.

Şekil 4.1. Araştırmanın Kavramsal Modeli

4.1.1.2. Araştırmanın Önemi

Bu araştırma, Konya ilinde otomotiv sektöründe faaliyet gösteren üreticilerin sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamaları ve dış kaynak kullanımı faaliyetlerinin işletme performanslarına etkisini ölçmeye yöneliktir. Sürdürülebilir tedarik zinciri

Dış Kaynak Kullanımı Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Uygulamaları İşletme Performansı

alanında dünya literatüründe bazı çalışmaların yapıldığı görülse de, ülkemizdeki çalışmaların sınırlı sayıda olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan çalışmalarda araştırma alanı olarak otomotiv sektöründe faaliyet gösteren üretici işletmelerin konu edildiği bu derece kapsamlı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışma tamamlandığında gerek literatür gerekse alan araştırması bulgularının araştırmacılar ve sektör için yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

4.1.1.3. Araştırmanın Amaçları ve Hipotezleri

Kavramsal modelin ortaya koyulmasından sonra literatür araştırması sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda araştırmanın amaçları belirlenmiş ve bu amaçlar doğrultusunda araştırmanın hipotezleri oluşturulmuştur.

4.1.1.3.1. Araştırmanın Amaçları

Bu araştırmanın temel amacı, “Konya ilinde otomotiv sektöründe faaliyet gösteren üreticilerin sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamaları ve dış kaynak kullanımı faaliyetlerinin işletme performansına etkisinin belirlenmesidir”. Bu temel amaç doğrultusunda belirlenen alt amaçlar aşağıdaki gibidir:

 Dış kaynak kullanımının sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamalarına nasıl bir etkisi olduğunun belirlenmesi,

 Dış kaynak kullanımının işletme performansına nasıl bir etkisi olduğunun belirlenmesi,

 Sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamalarının işletme performansına nasıl bir etkisi olduğunun belirlenmesi.

4.1.1.3.2. Araştırmanın Hipotezleri

Araştırmanın temel amacı doğrultusunda yukarıda belirtilen alt amaçlar ve kavramsal model dikkate alınarak araştırmaya ilişkin geliştirilen hipotezler (Şekil 4.2) aşağıda sıralanmıştır.

Hipotez 1: Dış kaynak kullanımının sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamaları üzerinde olumlu etkisi vardır.

Hipotez 2: Dış kaynak kullanımının işletme performansına olumlu etkisi vardır.

Hipotez 3: Sürdürülebilir tedarik zinciri uygulamalarının işletme performansına olumlu etkisi vardır.

Şekil 4.2. Kavramsal Modele İlişkin Hipotezler

Araştırmanın kavramsal modeline uygun olarak üç hipotez geliştirilmiş olup bu hipotezlerin geliştirilmesinde daha önce yapılan çalışmalar dikkate alınmıştır. Bu çalışmalar Tablo 4.1’de görülmektedir.

Tablo 4.1. Araştırma Hipotezlerinin Geliştirilmesinde Yararlanılan Çalışmalar İlgili Literatür

Hipotez 1 Zailani vd, 2012; Acar ve Ateş, 2011; Hergüllü, 2009 Hipotez 2 Bailey vd, 2002; Kadakal, 2007; Bolat ve Yılmaz, 2009;

Karahan, 2011; Acar ve Ateş, 2011, Wolfe, 2012

Hipotez 3 Mitra vd, 2013; Walker ve Brammer, 2009; Karahan, 2011; _{Çemberci, 2011}