Lohusalık ve Lohusa Ziyaretleri

Yeni doğum yapmış kadına lohusa adı verilir. Lohusalık süresi doğumdan sonraki ilk kırk gündür. Bu süre, hem annenin hem de bebeğin sağlığı için oldukça önemlidir. Lohusalık süresi boyunca annenin beslenmesine ve dinlenmesine özen gösterilmelidir.

Doğumun kolay ya da zor olması gibi durumlar, lohusanın psikolojisinde önemli bir etkendir. Doğumu zor geçen bir kadının yatma süresi de bakım süresi de uzar. Bu süreçte ona destek olmak ve herhangi bir hastalığa yakalanmamasını sağlamak gerekir.

Doğumdan sonra lohusanın dinlenmesi için yatması gerekir. Bu süre üç gün veya bir hafta olabileceği gibi kimi yerlerde yirmi gün de olabilir. Doğum zor olmuşsa ya da lohusanın çevresinde ona bakabilecek birileri varsa bu süre daha da uzun olur. Yani, lohusanın yatakta kalma süresi, doğumun güç ya da kolay oluşuna, iklime ve çevre koşullarına, ailenin maddî durumuna göre değişir. Geleneklere göre ise bu süre kırk gündür. Ancak kadın bu sürenin

46 tamamını yatakta geçirmez. Yatakta geçirilen süre doğumdan itibaren bir hafta on gün sürer (Örnek, 2014: 199-200).

Lohusa ziyaretleri de toplum tarafından ayrı bir önem taşır. İnsanlar hem sevdiği insanın anne olma mutluluğunu paylaşmak hem de yeni doğmuş bir bebeği görmek için lohusayı ziyarete giderler. Bu ziyarete genelde eli boş gidilmez. Lohusa ve bebeği görmeye gelenlerden kimi bebeğe kıyafet alır kimi beşiğinin ucuna bir çeyrek takar kimi de yastığın altına bir miktar para sıkıştırır.

Çalışma yapılan yörede de Türklerin genel âdetlerinde de lohusa büyük bir öneme sahiptir. Onun ziyareti geciktirilmez ve bakımı da dikkate değerdir. Çünkü lohusaya bakmanın ve ona yardımcı olmanın sevap olduğuna inanılmaktadır.

8.1. Lohusa Sütü

Lohusanın bakımı, bebeğin beslenmesi ve gelişmesi için çok önemlidir. Bu sebeple en çok üzerinde dikkat edilen husus lohusa bakımıdır. Bu yüzden insanlar lohusanın sağlıklı beslenmesi için çeşitli yöntemlere başvururlar. Başvurulan bu yöntemler sayesinde lohusanın sütünün bol olması sağlanır.

Aynı zamanda yöre halkına göre, lohusaya verilen ilk yemeğin sevabı çok büyüktür. Bu yüzden insanlar ellerinden gelen bir yemeği en güzel şekilde yaparak lohusaya getirirler. Burada amaç hem yardımlaşmak hem de sevap almaktır.

Çalışma yapılan yörede lohusanın sütünün bol olması için başvurulan uygulamalar şu şekildedir:

Lohusaya bol bol çorba içirilir. Bol su içmesi gereken lohusaya fazla tatlı yedirilip susaması sağlanır. (KK1, KK2,KK5, KK7, KK12, KK13, KK15, KK19, KK26, KK31,

KK32, KK33, KK45)

Lohusanın sütü bol olsun diye ona pırasa ve soğan çok yedirilmelidir. Bunları yiyince lohusa susar ve bolca su içer böylece sütü bol olur. (KK7, KK9, KK13)

Sütü en çok getiren içecekler komposto ve şerbettir. Lohusa ne kadar tatlı yiyip içerse o kadar susar. Susayan lohusa da bol su içmek zorunda kalır. Suyu çok içen lohusanın da sütü bol gelir. (KK34)

47

Lohusa kadının sütünü bollaştırmak için kuru dut ve kayısı kaynatılıp içirilir. (KK5,

KK11)

Lohusaya bol ayran ve lahana çorbası içirilir. İkisi de lohusaya bolca süt getirir. (KK1,

KK2, KK3, KK4, KK6, KK8, KK12, KK14, KK16, KK17, KK18)

Lohusanın yakınları lohusa şerbeti kaynatır ve gelenlere içirirler. Lohusaya da sütü bol olsun diye bu şerbetten bolca içirilir. (KK1, KK2, KK5, KK6, KK8, KK13, KK26, KK29,

KK30, KK33)

Lohusa, evinden giden misafirlere güle güle diyemez. Eğer güle güle derse sütünün onlarla birlikte gider. Sütü kesilen lohusa da sıkıntı çeker, bebeğini doyuramaz. (KK10,

KK17)

Lohusanın kendisini ziyarete gelenlere güle güle derse sütünün de misafirlerle gideceği inancında sütün, bir canlı olarak algılandığı görülmektedir. Eğer lohusa güle güle kelimesini kullanırsa sütün lohusaya küseceğine ve onu terk edeceğine inanılmaktadır.

8.2. Lohusa Ziyareti

Lohusa ziyaretleri belirli günlerde yapılmakla birlikte doğumdan sonraki üç gün içerisinde başlar. Bu süre lohusanın doğum şekline ve yatış süresine göre değişir. Çalışma yapılan sahada lohusa ziyareti uygulamaları şu şekildedir:

Önceden fakirlik çok olduğu için yeni doğum yapmış kadına hemen gidilirdi. Komşular ve akrabalar lohusa kadının iyi beslenmesi için çorba, makarna, komposto vb. çeşitli yemeklerle yapıp götürürlerdi. Bu sayede hem lohusa iyi beslenmiş olurdu hem de insanlar yaptıkları yardımdan dolayı sevap kazanmış olurdu. Şimdi hemen gidilmese bile yine de lohusa görmeye gidilir ama yemek getirilmez genellikle hediye getirilir. (KK2, KK7, KK9,

KK11, KK16, KK30, KK33, KK34)

Lohusa ve bebeğini görmeye doğumdan üç günden sonra gidilir. Annenin kendini toplaması ve biraz da olsa insanları karşılayacak hâle gelmesi için beklenirdi. Aynı zamanda lohusanın hastalık kapması da bir o kadar çabuk olur. Bu yüzden anne kendini toplamadan ziyarete gidilmez. (KK6, KK27, KK34)

Lohusa en az bir hafta yatar. Bu yüzden bir hafta içerisinde lohusa görmeye gidilir. Ziyarete gelenlere de çeşitli ikramlarda bulunulur. Lohusanın yakınları tarafından pasta, çay, komposto, şerbet gibi ikramlar önceden hazırlanır ve gelenlere ikram edilir. Misafirlerde

48

görmeye geldikleri bebeğe hediyelerini verip çok uzun oturmadan kalkarlar. (KK4, KK5,

KK7, KK11, KK15, KK19, KK30)

Sezaryen doğum yapan kadına hastanede yattığı için hemen gidilir, orada ilk ziyareti yapılır. Normal doğum yapan kadına ise doğumdan üç gün sonra gidilir. Bir hafta içerisinde ziyaret etmek iyidir. (KK1, KK2, KK3, KK5, KK6, KK7, KK8, KK9, KK12, KK17, KK26,

KK32, KK34)