Liseler

Danimarka‟da 16- 19 yaĢ arası gençlerin katıldıkları eğitim programları “genç eğitim

programları” olarak adlandırılmaktadır. Bu düzeydeki bir eğitim, zorunlu eğitim

sürecinden sonra baĢlar. Genç eğitim programları ikiye ayrılır (TDES, 2006, 4):

 Yüksek eğitime hazırlayan genel üst düzey ikincil alan eğitimi ve öğretimi programları

 Ticaret ve endüstri alanında bir kariyer için öğrencileri/ stajyerleri hazırlamayı amaçlayan mesleki üst düzey ikincil alan eğitim ve öğretim programları’dır.

4.1.2.3.1 Genel üst düzey ikincil alan eğitimi

Genel üst düzey ikincil alan eğitim programlarında amaç; gençleri yüksek öğrenime hazırlamaktır. Danimarka‟daki bu okullar farklı tarihleri ve akademik profilleriyle kendi kendini yöneten kurumlardır. Bu programlar 4‟e ayrılır (TDES, 2006: 4):

 3 Yıllık Lise Eğitimi ÇıkıĢ Sınavı (STX)

 3 Yıllık Yüksek Ticaret Sınavı (HHX)

 3 Yıllık Yüksek Teknik Sınavı (HTX)

 2 Yıllık Yüksek Öğrenim Hazırlık Sınavı (HF)

Bu dört program, öğrencileri gelecekteki eğitimlerine hazırlar, aynı zamanda onların kiĢisel yeteneklerini geliĢtirir. Programlar, küresel bir bakıĢ açısı çerçevesinde, öğrencileri demokratik ve sosyal olarak bilinçli vatandaĢlar olmaları için hazırlamakla birlikte, onların bağımsız ve analitik düĢünme becerilerini artırmayı amaçlamaktadır. Programlar farklı düzeylerde hem zorunlu hem de seçmeli derslerden oluĢmaktadır. Müfredat ve sınavlar ulusal standartları takip etmek zorundadır. Öğrenciler bir ya da iki yazılı sınava hazırlanmak zorundadır (TDES, 2006: 4).

STX (Gymnasium), HHX ve HTX programları, 3 yıllık programlardır ve bu programlara temel eğitimlerini tamamlamıĢ gençler katılabilmektedir.HF programları ise 2 yıllıktır ve bu programa katılmak için öğrencilerin temel eğitimin 10. sınıfını

54

tamamlamaları gerekmektedir (SETSE, 2009/10: 23).

STX, HHX ve HTX programları, 16- 19 yaĢ grubundaki gençler içindir. HF programı ise hem gençlere hem de eğitimini yarıda bırakmıĢ yetiĢkinlere hitap etmektedir (TDES, 2006: 5).

STX ve HF programları sosyal bilimler ve doğa bilimleri konularını içerirken, HHX programı yabancı diller ve diğer genel konularla birlikte iĢ ve sosyo-ekonomik alanlara odaklanmaktadır. HTX programı da genel konularla birlikte teknolojik ve bilimsel konulara odaklanmaktadır (SETSE, 2009/10: 23).

Danimarka‟da STX veya HF programı sunan 146, HHX programı sunan 60 ve HTX programı sunan 38 okul bulunmaktadır. Bununla birlikte her yıl 46,000 civarında öğrenci bu programlara katılmaktadır. Bu da Danimarka‟daki gençlerin % 60 „dan fazlasının temel eğitimden sonra genç eğitimini tercih ettiğini göstermektedir (SETSE, 2009/ 10: 23).

Eğitim Bakanlığı‟ndaki “Üst Düzey İkincil Eğitim Dairesi” programlarla ilgili düzenleyici yönetmeliklerin neleri içereceği ve aynı zamanda sınav içerikleri ile ilgili yönetmeliklerin nasıl olacağı konusunda eğitim ve öğretimin denetiminden sorumludur (Ültanır, 2000: 98). Ancak ders kitaplarına ve öğretimin nasıl olacağına iliĢkin kararları öğretmenler vermektedir. Temel dersler; Danca, Ġngilizce, ikinci bir yabancı dil, bilim, tarih, sosyal ve dini dersler, sanat, klasik dersler ve fiziksel derslerdir (NSOESEO, 2010: 5).

Final sınavı en az 10 dersten yapılır. Eğitim Bakanlığı‟ndaki “ Üst Düzey İkincil

Eğitim Dairesi” yazılı sınavları hazırlar. Yazılı kağıtları değerlendirmek üzere

Eğitim Bakanlığı tarafından dıĢarıdan öğretmen atanır. Final notlarının değerlendirmesi, önemli ölçüde yazılı değerlendirmeye dayanır. Öğrenciler yıllık çalıĢma notlarıyla birlikte her derste almıĢ oldukları puanların yer aldığı bir sertifika alırlar. Bunun dıĢında Ağustos 2006‟dan itibaren yeni bir not uygulamasına geçilmiĢtir. Buna göre, yeni puanlama ölçeği “-3‟ten 12”ye kadar olan puanları içermektedir (NSOESEOR, 2010: 6).

55

4.1.2.3.2 Mesleki üst düzey ikincil alan eğitim ve öğretim programları

a)Mesleki Eğitim ve Öğretim. (VET) Mesleki eğitim ve öğretim programı, 2 yıldan 5

yıla kadar sürebileceği gibi, çoğunlukla 3,5 yıldan 4 yıla kadardır. Bu programlar Ģirketlerde uygulamalı eğitim imkanı da sunmaktadır (TDES, 2006: 6).

VET kursları, baĢlangıç temel programı (a basic programme) ve ana program (a main programme) olmak üzere iki bölümden oluĢmaktadır. Öğrencinin ana programa geçebilmesi için iĢ ve iĢverenler temsilciliği konfederasyonu tarafından onaylanmıĢ bir Ģirketle öğrenim sözleĢmesi yapması gerekmektedir (SETSE, 2009/10: 24). BaĢlangıç temel programı, öğrencinin niteliklerine ve isteğine bağlıdır, süresi de esnektir. Bu program 20 ile 25 hafta arasındadır. Bu programı, ana program takip eder. Bu program 3- 3,5 yıl kadar sürer, fakat bazı programlar 1,5 yıldan 5 yıla kadar uzayıp kısalabilir. Öğrencinin ana programı tamamlaması için okul tarafından onaylanmıĢ bir Ģirketle öğrenim sözleĢmesi yapması gerekmektedir (SETSE, 2009/ 10, 25).

Ağustos 2008‟den beri, baĢlangıç temel programları, aĢağıdaki 12 mesleki grupta toplanmıĢtır:

Tablo 4. Mesleki Eğitim ve Öğretime Yönelik Ana Programlar

Temel Dersler ToplanmıĢ Olan Program Sayısı

1.Motor parçası, helikopter ve diğer nakil araçları 6 program

2.Bina ve inĢaat 15 program

3.ĠnĢat ve kullanıcı servisi 3 program

4.Hayvanlar, bitkiler ve doğa 9 program

5.Vücut ve stil 3 program

6.Yiyecek 11 program

7. Medya yapımı 7 program

8.ĠĢ 7 program

9.Üretim ve geliĢtirme 31 program

10.Elektrik, yönetim ve iletiĢim teknolojileri 7 program

11.Sağlık, bakım ve pedagoji 4 program

12.Nakil, transfer ve düzenleme 7 program Kaynak: SETSE, 2009/ 10: 26

Mesleki eğitim ve öğretim programlarının amacı; gençleri, çalıĢma alanında yeterli düzeye ulaĢmaları için motive etmek ve aynı zamanda iĢgücü piyasasının ihtiyaçlarını karĢılamaktır. Programlar yenileĢme, çevre ve ulusallaĢma hakkında gençlerin farkındalıklarını ortaya koymayı, bağımsızlık ve iĢbirliği ruhunu

56

kazandırma gibi öğrencilerin kiĢisel ve sosyal becerilerini geliĢtirme yoluyla topluma katılımlarını aktif kılmayı ve gelecek eğitimlerinin heyecanını onlara tattırmayı amaçlamaktadır. (SETSE, 2009/ 10: 25).

Temel mesleki eğitim ve öğretim programlarının müfredatı, okullar ve ticaret komiteleri tarafından belirlenmektedir. Değerlendirme ise hem yazılı hem de sözlü sınavların olduğu final sınavı ve notlarına göre yapılır.

Bu programı tamamlayanlar hemen programın niteliğine uygun bir endüstri veya ticaret sektöründe çalıĢabilirler. Bu programın hedef grubu sadece öğrenciler değildir. Temel eğitimini tamamlamıĢ, iĢ deneyimi olan yetiĢkinler de bu programın hedef grubunu oluĢturmaktadır (SETSE, 2009/ 10: 25).

Mesleki eğitim veren 117 kuruluĢ bulunmaktadır. Bunların 97‟si teknik kolejler, ticaret kolejleri, tarım kolejleri ve bunların kombinasyonu olan kolejlerdir. Buna ek olarak 20 kolej de sosyal bakım ve sağlık bakımı gibi programları içermektedir (SETSE, 2009/ 10: 25).

Program, öğrenciler için ücretsizdir. Öğrenim sözleĢmesi yapmamıĢ olan ana programdaki öğrenciler, eğer gerekli kriterleri sağlamıĢlarsa Danimarka Devleti

Eğitim Bursu (Danish State Education Grant)‟ndan ve Kredi Planı (Loan Schemes)‟

ndan burs alabilirler. Mesleki eğitim ve öğretim programlarında öğrenciler öğrenim sözleĢmesi yaptıkları zaman ücret öderler. Ücret aylık olarak 8,000 ile 12,000 DKK arasındadır (SETSE, 2009/ 10: 25-26).

Öğrenci stajyerliği boyunca Ģirketten ücret alır. Mesleki eğitim ve öğretim programlarının okulla ilgili kısmında, devlet finansal destek sağlar (SETSE, 2009/ 10: 25).

b)Temel Mesleki Eğitim ve Öğretim(EGU). Hem iĢ hem de devam eden öğretime

yönelik iç içe geçmiĢ, özelleĢtirilmiĢ temel mesleki eğitim ve öğretim programıdır. Okula dayalı kısmının 20 ile 40 hafta arasında sürdüğü program, toplamda 1,5-3 yıl okul temelli konularla birleĢtirilmiĢ pratik uygulamanın olduğu dönüĢümlü programlardır (SETSE, 2009/ 10: 24). Bu programda ana odak noktası, pratik öğrenmedir ve öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarına dayalı bireysel bir program olarak oluĢturulmuĢtur (TDES, 2006: 5).

57

yönelik eğitim ve öğretim programlarından birine öğrencileri kabul ettirmede onların kiĢisel, sosyal ve uzmanlık niteliklerini gerçekleĢtirmektir. Hedef grup, eğitim almamıĢ, genç eğitimini tamamlamak için yeterli niteliklere sahip olmayan ve de bir iĢi olmayan 30 yaĢın altındaki bireylerdir (SETSE, 2009/ 10: 24).

Programın okul temelli eğitimi boyunca, EGU öğrencileri haftalık bir okul ödeneği alırlar. Uygulamalı eğitim boyunca, öğrenciler normal stajyer ücreti alırlar. Belediyeler tarafından bu program için ödenek sağlanır (SETSE, 2009/ 10: 24).

c)Üretici Okullar (Production Schools).Üretici okullar genç eğitim programını

tamamlamamıĢ, 25 yaĢın altındaki gençleri kapsar. Bu okulların amacı; öğrencilerin kiĢisel geliĢimini sağlamak ve iĢgücü piyasasında ve eğitim sisteminde elde edecekleri olanakları geliĢtirmektir. Üretici okullar, atölyelerdeki uygulamalı çalıĢmalara dayanmaktadır. Öğretim, gençlerin üretici okulları bitirdikten sonra mesleki olarak yeterli bir eğitim programını tamamlayacak niteliği elde etmelerini amaçlamaktadır. Üretici okullarda sınav yapılmamaktadır (TDES, 2006: 6).