Lineer Modeller-Birinci ve Ġkinci KuĢak Ġnovasyon Modelleri

Ürün inovasyonu modelinin iki temel çeĢidi vardır. Birincisi, bilim adamları tarafından yapılan beklenmeyen keĢiflerin teknoloji yardımıyla ürün fikirlerine ve mühendisliklere çevrildiği ve ürünün testi için bu keĢiflerin tasarımcılar tarafından prototipe dönüĢtürüldüğü varsayımına dayanan teknoloji odaklı modeldir. Bu model genellikle teknoloji itme modeli olarak da refere edilir. Bu ürünleri verimli bir Ģekilde

ĠNOVASYON MODELLERĠ

Lineer Modeller Lineer Olmayan

Modeller

Teknoloji Merkezli ĠnovasyonModelleri

Pazar Merkezli Ġnovasyon Modelleri

EĢ Zamanlı Bağlantı Modelleri

Ġnteraktif (etkileĢimli) Modeller

Sistematik Ağ Tabanlı Öğrenme Modeli Dinamik Ġnovasyon Modeli Teknoloji YaĢam Döngüsü Modeli S eğrisi modeli

üretme yolları bulmak için üretim sürecine bırakılır. Son olarak pazarlama ve satıĢ yoluyla ürünler potansiyel tüketicilere ulaĢacaktır. Teknoloji itme modeli 2. Dünya savaĢı sonrası endüstriyel politikalarda baĢrolü oynamıĢtır (bkz. ġekil 7). Bu inovasyon modeli birkaç duruma uygulanabilir iken-en önemlisi ilaç endüstrisi-diğer birçok durumda geçerli değildir, çoğunlukla bu modelde inovasyon süreci farklı rotalar izler. 1970‘li yıllarda inovasyon sürecinde piyasa etkin bir rol oynamıĢtır. Bu ikinci lineer modele, yani Pazar çekme modelinin oluĢmasına neden olmuĢtur. MüĢteri ihtiyacı-odaklı model müĢteriler ile yakın etkileĢimlerden kaynaklanan yeni fikirlere önayak olarak pazarlama süreçlerinin rolüne vurgu yapmaktadır (Trott, 2005:23).

ġekil 7: Lineer Ġnovasyon Modelleri

Kaynak: Trott, 2005:23.

I.4.1.1. Teknoloji Merkezli Ġnovasyon Modelleri I.4.1.1.1. Dinamik Ġnovasyon Modeli

Utterback (1994)‘e göre Utterback/Abernathy (U/A) modeli inovasyonun dinamik süreçlerini detaylı olarak açıklama giriĢiminde bulunan bir modeldir. Bu model, ürün ve süreç inovasyonun değiĢme oranlarını tanımlamaktadır. Bir endüstride ve bu endüstrideki firmalarda yer alan dinamik süreçleri açıklamaya çalıĢan modelde geliĢim aĢamalarına yer verilmiĢtir. Bu aĢamalar akıcı, geçiĢ ve spesifik aĢamadır. Adı geçen aĢamalar, inovasyon oranı ile iliĢkilendirilmiĢ ve ürün, süreç, rekabet ve örgüt yönleriyle temellendirilmiĢtir. Bu model ġekil 8‘de gösterilmektedir.

Ar-Ge Ġmalat Pazarlama

Ar-Ge Ġmalat Pazarlama Teknoloji itme Pazar çekme Kullanıcı Kullanıcı

ġekil 8: Ġnovasyonun Dinamikleri

Kaynak: Utterback, 1994:91.

Akış Aşaması: AkıĢ aĢaması, değiĢikliklerin büyük bir bölümünün ilk kez

yaĢandığı aĢamadır. Teknoloji evriminin akıcı aĢamasında, ürün değiĢim oranının hızlıca artması beklenmektedir. Teknoloji akıĢ durumunda olduğu zaman, firmalar Ar-Ge harcamalarının tam olarak hangi düzeyde olacağı konusunda bir fikir sahibi olamazlar. AkıĢ aĢamasının ilk zamanlarında, süreç inovasyonu genellikle ürün inovasyonunun gerisinde kalmaktadır.

Geçiş Aşaması: Yeni ürünler sayesinde piyasa büyürse, endüstri geçiĢ

aĢamasına girebilir. Bir ürün inovasyonun piyasaya kabulü ve baskın tasarımın ortaya çıkması bu aĢamanın özellikleridir. GeçiĢ aĢamasında ürün ve süreç inovasyonları daha sıkı bağlı olmaya baĢlar. Materyallerin özellikleri artırılır, pahalı ve özelliği artırılmıĢ ekipmanların üretim fabrikalarında kullanım oranı artar ve yönetimsel kontroller birdenbire önemli olarak görülmeye baĢlanır. Modele göre geçiĢ aĢamasında, ürün inovasyon oranı azalmakta iken, süreç inovasyon oranı hızla artmaktadır.

Spesifik Aşama: Spesifik aĢamada, maliyet/kalite değer oranı rekabetin ana

kaynağı olarak ele alınmıĢtır. Bu aĢamada ürünler oldukça belirli olmaya baĢlamıĢtır ve rakiplerin ürünleri arasındaki farklar azalmıĢtır. Bu aĢamada, ürün ve süreç inovasyon

Ürün Ġnovasyonu Süreç Ġnovasyonu Akıcı aĢama Geçici aĢama Spesifik (özel) aĢama Ġn ova syon O ra nı

oranı, azalmaya baĢlamaktadır. Ürün ve süreç inovasyonu küçük, artımsal basamaklarda gözükmektedir.

Ürün performansının artırılmasında inovasyonun katkısı oldukça fazladır. Ġnovasyon, ürün konusunda müĢterilere karĢılaĢtırma ve değerlendirme imkânı sağladığında, ürün performansında lider konuma geçilebilir. Ürün ve süreç inovasyonları birbirine bağımlı iken ürün inovasyon oranı azalır, süreç inovasyon oranı artar. Süreç inovasyonunda daha az emek gücüyle daha özellikli ürünler üretilmesi mümkündür.

I.4.1.1.2. Teknoloji Döngüsü Modeli

Tushman ve Rosenkopf (1992), teknolojik değiĢimi açıklamak amacıyla teknoloji döngüsü modelini kullanmıĢlardır. ÇalıĢmalarında, varyasyon, seçim ve korumanın oluĢturduğu sosyo-ekonomik evrim süreçleri tarafından yönetilen teknolojik değiĢimi açıklamayı hedeflemiĢlerdir. Model, ―S‖ eğrilerini kullanarak yaĢam döngüsünü dört bileĢene ayırmıĢtır: Bunlar; teknolojik süreksizlik (kopukluk), olgunlaĢma (ferment), baskın tasarım ve artımsal geliĢme dönemidir.

ġekil 9: Teknoloji Döngüsü Modeli

Kaynak: Drejer, 2002:366.

Teknolojik değiĢimin ana fikri ġekil 9‘da gösterilmektedir Teknolojik süreksizlik döneminde, büyük bir ürün ya da süreç buluĢu sayesinde, eski ya da taklit bir teknoloji ya da yerine bir varyasyon, yani değiĢim kaynağı sağlanır. Bu bir olgunlaĢma

Teknolojik Süreksizlik

OlgunlaĢma (Ferment)

Baskın Tasarım Artımsal GeliĢme

Pe

rf

or

m

ans

(ferment) bölgesinde farklı varyasyon rekabetini de beraberinde getirir. Ayrıca burada yeni ve eski teknoloji arasında teknolojik bir rekabet oluĢacaktır. Aynı zamanda bu noktada baskın tasarım, seçim süreçlerini kazanan bir varyasyon olarak ortaya çıkar. Bu baskın tasarım için devamsız bir geliĢme dönemi baĢlatır ve sonunda yeni bir teknolojik süreksizliğe yol açar. Teknolojik süzeksizlik esas olarak çevresel değiĢimin diğer türlerinden farklıdır. Buradaki süreksizlik endüstride var olan uygulamayı ve dolayısıyla bilgiyi dramatik bir Ģekilde terk ediĢi temsil etmektedir. Böylece teknolojik değiĢiklikler, açıkça firmaların teknolojik yetkinlikleri için oldukça önemli bir hale gelmektedir (Drejer, 2002:366).

I.4.1.1.3. Foster’in “S” Eğrileri-Teknolojik Süreksizlik (Kopukluk)

Foster (1986) teknoloji kullanım süresine/yaĢam döngösüne iliĢkin olarak ―S‖ eğrisini kullanmıĢtır. Söz konusu eğri ġekil 10‘da gösterilmektedir. Bu çizim müĢteri tarafından algılanan ürün geliĢtirme ve performans artırmadaki yatırımları temsil etmektedir.

ġekil 10: Ar-Ge ÇalıĢması ve Süreksizlik (Kopukluk)

Kaynak: Aktaran, Lowe ve Marriott, 2006:72.

Ürün, hizmet ve süreç geliĢtirmeye yapılan yatırım, müĢteriye değer katan küçük performans geliĢmeleri akıĢında sonuçlanır. Ancak ―S‖ eğrisinin üst kısmında kullanım süresinin sonuna yaklaĢıldığında daha fazla Ar-Ge yatırımı performansta sadece küçük bir geliĢme sağlamaktadır. Örneğin, analog televizyonların kullanım süresine yaklaĢıldığında önemli derecede yapılan ek yatırımlar bile müĢteri memnuniyetinde küçük

―S eğrisi‖

geliĢmeler sağlamaya yetmemiĢtir. Dijital televizyonlar satın alınabilir bir duruma geldiklerinde eski ürünlere olan talep hızla düĢmüĢtür (Lowe ve Marriott, 2006:72).