Ġnovasyon Sistemi YaklaĢımının Ortaya ÇıkıĢı ve GeliĢimi

Vega ve Pujol (2009)‘da, Freeman tarafından 1987 yılında yapılan ve yeni ufuklar açan inovasyon sistemleri yaklaĢımının; Lundvall (1992), Malerba (2004), Edquist (2005), Nelson (1993), Bergek vd. (2008), Cooke vd. (2004) gibi birçok araĢtırmacı ve akademisyen tarafından geniĢ bir çerçeveye oturtulduğu belirtilmektedir. Lundvall (1992); üretim, yayılım ve yeni bilginin kullanımı gibi süreçlerde birbirleriyle etkileĢim içerisinde olan argümanları çalıĢmıĢtır. Böylelikle Lundvall; piyasa etkileĢimlerini artırmayı, bilginin üretimi ve transferini uyarmayı, iktisadi büyüme ve taĢma oluĢumları için gerekli olan yetenek ve vasıfları geliĢtirmeyi amaçlamaktadır.

Ġnovasyon sistemlerindeki araĢtırmaya yönelik olarak ulusal düzeyde Lundvall (1992) ve Nelson (1993), kıtasal düzeyde Freeman (2002), bölgesel düzeyde Cooke vd. (2004), sektörel düzeyde Malerba (2004) ve teknolojik düzeylerde Bergek vd. (2008) çalıĢmalar yapmıĢlardır. Söz konusu alanlarda yapılan çalıĢmalar diğer alanlarda da katkı sağlamıĢ ve bunu takiben inovasyon ve sosyal networkler ile ilgili olarak Dodgson (2008) ve Assimakopoulos (2007), bilgi ve öğrenme ile ilgili olarak Lorenz ve Lundvall (2006) ve inovasyon politikası ile ilgili olarak da OECD (2008) tarafından çeĢitli çalıĢmalar yapılmıĢtır (Vega ve Pujol, 2009:2). Ġnovasyon sisteminin çeĢitlerine iliĢkin bu analitik çerçeve Tablo 5‘de gösterilmektedir.

Tablo 5: Ġnovasyon Sistemleri YaklaĢımlarında Analitik Çerçevelerin Özeti Yazar ve Eser

yılı

Ġnovasyon

Sistemi Türü ÇalıĢma Kapsamı Analiz Birimleri Analitik Çerçeve Freeman, 1987 Ulusal

Ġnovasyon Sistemi

Japonya Sosyo-ekonomik adaptasyon

MITI (Ulusalar arası Ticaret ve Sanayi Bakanlığının rolü), teknolojileri ithal etmek için yapılan firma Ar-Ge harcamaları, eğitim ve öğretim kurumları, sanayi holding yapısı-

keiretsu (dikey olarak bütünleşmiş firma grupları) Lundvall, 1992 Ulusal Ġnovasyon Sistemi Ġskandinav ülkeleri, özellikle Danimarka Kullanıcı-üretici temelli interaktif öğrenme

Kamu sektörü, Ar-Ge kurumları, eğitim, standart ve eğitim kurumları, üretim ve pazarlama sistemleri ve finansal sistemin rolü

Nelson, 1993 Ulusal Ġnovasyon Sistemi 15 geliĢmekte olan ve geliĢmiĢ ülke Teknoloji ve organizasyon firma temelli yetkinlik ve rutinler arasındaki evrim

Ar-Ge faaliyetinin tahsisi, Ar-Ge harcamalarının finansman kaynakları, firmaların özellikleri, üniversitelerin rolü ve devlet politikası

Carlsson, 1995 Teknolojik Ġnovasyon Sistemleri Ġsveç‘in teknolojik sistemi Teknolojik bilgi networkleri

Kurumsal altyapı, ekonomik yetkinlik, kümelenme, kalkınma bloğu

Breshi ve Malerba, 1997 Sektörel Ġnovasyon Sistemleri OECD ülkelerindeki çeĢitli sektörler

Sektörler arası bilgi etkileĢimi

Teknolojik rejimler, inovasyonun dinamikleri, bilgi ve mekânsal sınır Saxenian, 1991 Bölgesel Ġnovasyon Sistemi Silikon Vadisindeki ve Route 128‘deki bilgi teknolojileri sektörü

Bir bölgedeki bulanık firmalar

Ġnformal enformasyon değiĢimi, insan kaynakları, firmalar arası networkler

Cooke vd., 1997 Bölgesel Ġnovasyon Sistemi Avrupa‘daki Ġnovatif bölgeler YerelleĢmiĢ sosyal ve üretken bağımlılık

Finansal kapasite, kurumsal öğrenme, üretken kültür

Kaynak: Chang ve Chen, 2004:25.

ĠS yaklaĢımının ana fikri, bir ekonominin genel inovasyon performansının sadece firmalar ve araĢtırma kurumları gibi belirli organizasyonların faaliyetlerine değil, aynı zamanda bilgi üretimi ve dağıtımı konularında kendi aralarında ve hükümet ile olan etkileĢimlerine dayalı olmasıdır. Ġnovatif firmalar, ortak bir kurumsal düzende faaliyet gösterirler ve ortak bir bilgi altyapısını kullanma ve yayma süreçlerine ortaklaĢa bağlıdırlar. Burada inovasyon sistemi bilgiyi, üreten ve dağıtan, inovasyon faaliyetleri yardımıyla kullanarak ekonomiye kanalize eden, değerli bir varlığa dönüĢtüren bir sistem olarak düĢünülebilir (Gregersen, ve Johnson, 1996:5).

ĠS kavramı hem geniĢ, hem de dar anlamda anlaĢılabilmektedir. ĠS‘nin dar bir tanımı; öncelikle üniversitelerin, kamu ve özel sektör araĢtırma enstitüleri ve kuruluĢlarının Ar-Ge fonksiyonlarını birleĢtiren ve üçlü sarmal yaklaĢımı olarak örneklendirilen inovasyonun doğrusal (lineer) modelini yansıtmaktadır. ĠS‘nin daha geniĢ bir tanımı, öğrenme, arama ve keĢfetmeyi etkileyen iktisadi yapı ve kurumsal örgütlenmenin tüm bölümlerini ve yönlerini içermektedir. ĠS kavramının bu geniĢ tanımı, araĢtırma ve icat etmeyi de içermektedir. Söz konusu geniĢ tanımlama interaktif inovasyon modelinin aĢağıdan yukarıya bazı unsurlarını birleĢtirmektedir. Ancak bu durum ulusal inovasyon sistemi (UĠS) perspektifine daha uygundur. Örneğin, Ġskandinav ülkelerinde çok fazla bilgi tarama ve borçlanma, ölçek sorunları nedeniyle dıĢarıdan yapılır. Bu, daha çok kurumsal olma (kamu müdahalesine bağlı) eğiliminde olan Avrupa bölgesel inovasyon sistemi düzenlemeleri için uygun değildir (Cooke vd. 2007:300).

ĠS ile ilgili olarak ilk varsayım üretimde, ticarette ve bilgide uzmanlaĢma konusunda ulusal inovasyon sistemlerinin farklılık arz edebileceğidir. Ġkinci varsayım, iktisadi performans için önemli olan bilgi unsurlarının yerel olduğu ve kolaylıkla bir yerden baĢka bir yere taĢınamadığıdır. ĠS yaklaĢımının merkezinde bulunan üçüncü varsayıma göre, sistem etkileĢimler ve iliĢkiler üzerine odaklanmıĢtır. Ġnovasyon sistemi yaklaĢımının yayılımı sürpriz bir Ģekilde hızlı olmaktadır. Bu yaklaĢım aynı zamanda OECD, AB, UNCTAD (BirleĢmiĢ Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı) ve UNIDO (BirleĢmiĢ Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü) gibi uluslararası kuruluĢların yanı sıra, ulusal hükümetler ve bölgesel otoriteler tarafından yürütülen çeĢitli politika uygulamalarında önemli bir yer tutmaktadır. Ġnovasyon sistemi yaklaĢımı, inovasyon ve öğrenme süreçleri üzerindeki odak noktasında yer almaktadır. Bu, inovasyonun yeni bir

bilgi üretme ya da yeni yollarla mevcut bilgi unsurlarını kombine etme, kullanma ve yayma tarzı ile ilgili bir anlayıĢı yansıtmaktadır (Johnson, 2003:6).

Grasselli (2009)‘a göre, inovasyon sisteminin amacı, bilgiyi üretmek, yaymak ve iktisadi geliĢme için kullanmaktır. Sistem, firmalara inovasyon faaliyetlerinde ihtiyaç duydukları hızlı teknolojik değiĢim ve küresel rekabetin artırılması bağlamında gerekli desteği sağlamaktadır. Sistem; araĢtırma enstitüleri, üniversiteler, teknoloji transfer ajansları, ticaret odaları, finansman kurumları, yatırımcılar, devlet daireleri, Ģirket ağları ve endüstri kümelenmeleri gibi farklı bölgesel ortaklar üzerine inĢa edilmektedir. Bu sisteme Macaristan‘daki Ulusal AraĢtırma ve Teknoloji Ofisi tarafından geliĢtirilen inovasyon sistemi örnek olarak gösterilebilir.

II.1.1.1. Ġnovasyon Sistemlerinde Rol Oynayan Önemli Faaliyetler

Edquist (2005)‘e göre inovasyon sistemlerinde rol oynayan önemli faaliyetler; - Özellikle mühendislik, tıp ve doğa bilimlerinde Ar-Ge faaliyetlerinin yoğunlaĢması ve yeni bilgilerin üretilmesi ve inovasyon ve Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılabilmesi için iĢgücünde yetkinliğin (eğitim ve öğretimin geliĢtirilmesi, beĢeri sermayenin oluĢumu, becerilerin ortaya çıkartılması ve bireysel öğrenme) ve yeni ürün piyasalarına ait bilgilerin sağlanması,

- Ġnovasyonun yeni alanlarının geliĢimi için ihtiyaç duyulan

organizasyonların oluĢturulması ve değiĢtirilmesi ve yeni firmaları kurmak için giriĢimciliği ve mevcut firmaları çeĢitlendirmek için iç giriĢimciliğin artırılması,

- Potansiyel olarak inovasyon süreçlerinde bulunan farklı organizasyonlar arasındaki interaktif öğrenmeyi içeren piyasalar ve diğer mekanizmalar aracılığıyla oluĢturulan ağ yapıların geliĢtirilmesi ve inovasyon süreçleri ile ilgili olarak danıĢmanlık hizmetlerinin verilmesi. Örneğin; teknoloji transferi, ticari bilgi ve yasal tavsiye.

- Kurumların oluĢturulması ve değiĢtirilmesi, inovasyon süreçleri ve inovatif organizasyonları etkileyen fikri mülkiyet kanunları, vergi kanunları, çevre ve güvenlik düzenlemeleri,

- Kuluçka faaliyetleri. Yeni inovasyon çalıĢmaları için olanaklara ulaĢmaya ve idari destekleri sağlamaya yönelik faaliyetler,

- Bilginin ticarileĢtirilmesini ve adaptasyonunu kolaylaĢtıran inovasyon süreçlerinin ve diğer faaliyetlerin finansmanı Ģeklinde sıralanabilir.