Liderlik kuralları

Liderlik sadece doğuştan kazanılan bir özellik değildir. Aynı zamanda sonradan kişinin çaba ve çalışmasıyla da kazanılan bir özelliktir. Başka bir deyişle kişiler doğuştan getirdiği özelliklerin yanında kendisini geliştirerek de liderlik statüsüne kavuşabilirler.

İnsanlar kendilerini donanımlı hale getirerek liderlik konumuna gelebilirler. Ancak donanımlı olmanın yanında grup ya da toplumun o kişiyi lider olarak kabul etmeleri gerekmektedir. Çünkü liderlik, grup ya da toplumun benimsemesi sonucunda gerçekleşen bir süreçtir.

İnsanların bazı liderlik özelliklerine sahip olmalar onların grup ya da topluma liderlik yapmaları için yeterli değildir. Uymaları ve kendilerini geliştirmeleri için dikkate almaları gereken kurallar vardır. Bu kurallara göre hareket edenler liderlik konumuna gelebilirler.

Bilim adamları yaptıkları araştırma ve incelemeler sonucunda elde etikleri verilere dayanarak liderlikle ilgili bazı temel kurallar belirlemişlerdir. Bu kısımda Ulrich, Smallwood ve Sweetman ile Peter Drucker, yaptığı çalışmalar

sonucunda elde ettikleri verilere dayanarak belirledikleri liderlik kurallarını sıralayacağız (Drucker, 2013, Ulrich, Smallwood ve Sweetman, 2010, Parsehyan, 2014):

Peter Drucker, yaptığı çalışmalar sonucunda liderlikle ilgili şu kuralları belirlemiştir:

- Lider olacakların bir faaliyet planı olmalıdır.

- Lider olacakların verdikleri kararların sorumluluğunu üstlenmelidir. - Lider olacakların sorunlardan çok fırsatlara odaklanmalıdır.

- Lider olacakların yararlı toplantılar yapmaları gerekmektedir.

- Lider olacakların grup ya da toplumu ön planda tutmaları gerekmektedir.

- Lider olacakların grup ya da toplum için doğru olanı bulmaları gerekmektedir.

- Lider olacakların daima grup ya da toplum için yapılması gerekenler nelerdir diye düşünmesi gerekmektedir.

- Lider olacakların kurulan iletişimin olumlu ya da olumsuz sonuçlarını üstlenmelidirler.

Dave Ulrich, Norm Smallwood ve Kate Sweetman ise yaptıkları çalışma verilerine dayanarak liderlikle ilgili şu kuralları belirlemişlerdir.

- Lider Olacaklar Geleceği Şekillendirmelidirler: Lider olacaklar, takipçilerinin belirledikleri amaç ve hedeflerle takipçilerinin geleceklerini şekillendirmeleri gerekmektedir. Başka bir deyişle, izleyenleri için bir yol haritası belirlemelidirler. Kısaca, lider olacaklar, iyi birer stratejist olmalıdırlar. - Lider Olacaklar Sonuç Odaklı Olmalıdırlar: Bu kural, bilgilerin kullanılarak grup, işletme ya da toplumlar için amaç ve hedefler belirlemeyi ifade eder. Daha sonra belirlenen bu amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesi gerekir. Liderler amaç ve hedef belirlemede ve sonuca ulaşmada uzman olmalıdırlar.

- Lider Olacaklar Amaç ve Hedeflere Bağlılık Yaratmalıdırlar: Lider olacaklar, bilgili, becerikli ve yetenekli kişileri bulup, belirlenen amaç ve hedefleri gerçekleştirmek için ekip oluşturmaları gerekmektedir. Daha sonra oluşturulan bu ekipte (amaç ve hedeflere yönelik) bağlılık ruhu yaratmalıdırlar.

Liderler, takipçilerinde kişisel, kurumsal ve profesyonel bağlılık yaratarak onların verimli olmalarını sağlarlar.

- Lider Olacaklar Hem Takipçilerini Hem de Kendilerinden Sonra Liderlik Konumuna Gelecekleri Yetiştirmelidirler: Liderlik konumuna geleceklerin en önemli görevlerinden biri de takipçilerini ve kendilerinden sonra lider olacakların yetiştirilmesidir. Takipçilerini yetiştiremeyen liderlerin amaç ve hedeflerini gerçekleştirmeleri zorlaşır. Ayrıca kendilerinden sonra liderlik yapacak kişileri yetiştirmeyen kimselerin yaptıkları tüm güzel şeyler yok olabilir.

- Lider Olacaklar Kendilerini Geliştirmelidirler: Liderlik konumuna geleceklerin öncelikle yapmaları gereken en önemli şey Kendilerini geliştirmeleridir. Kendilerini geliştiremeyenler liderlik konumuna zor gelirler. Gelseler bile uzun süre liderlik yapamazlar.

Kısaca belirtecek olursak her bilim adamı kendi yaptığı araştırma ve incelemenin verilerine dayalı olarak liderlik kuralları belirlemişlerdir.

Liderliği hedefleyenlerin genel olarak uyması gereken kuralların bazılarını şöyle sıralayabiliriz İşte lider olacakların uyacakları temel kurallardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz (Güney, 2012a):

- Lider Olacaklar, Öncelikle Kendilerini Tanımalı ve Karakterlerini Geliştirmelidir: Lider olacakların öncelikle kendilerini analiz etmeleri gerekir. Başka bir deyişle, hedefi liderlik olanlar, olumlu, olumsuz ya da eksik yönlerini tespit etmelidirler. Ayrıca liderlik için çok önemli olan karakterlerini de geliştirmeliler.

- Lider Olacaklar, Bilgi ile Kendilerini Donatmalılar: Bilgisiz ve cahil olanların grup, işletme ya da toplumlara liderlik yapmaları mümkündür. Bilgi otoritesi. İnsanlarda hayranlık uyandırır. Kısaca bilgili olma liderlik için olmazsa olmazlardandır.

- Lider Olacaklar, Sorumluluğa Önem Vermeliler: Lider olacakların yaptıkları ve yapacakların sorumluluğunu üstlenmeleri gerekir. Bunun için de öncelikle sorumluluk duygularını geliştirmeliler. Sorumluluk duygusu gelişmemiş olanların gruba, işletmelere ya da toplumlara liderlik yapmaları mümkün değildir.

- Lider Olacaklar Amaç ve Hedef Belirlemede Uzman Olmalıdır: İnsanlar amaç ve hedef belirleyebilenlerin peşinden giderler. Ancak belirlenen amaç ve hedefler takipçilerde heyecan ve coşku yaratmalıdır.

- Lider Olacaklar Karar Verme Sürecinde Tereddüt Yaşamamalıdır: Verdikleri kararlarda tereddüt yaşamayanlar grup, işletme ya da toplumları peşlerinden sürükleyebilir. Tereddüt, liderliğin izleyiciler tarafından sorgulanmasına neden olur.

- Lider Olacaklar Hak, Hukuk ve Adaleti İlkelerinden Asla Vazgeçmemeliler: Bu ilkeleri yönetim anlayışının temeline monte edemeyenler liderlik konumuna asla gelemezler. Gelseler bile liderlikleri geçici olur.

- Lider Olacaklar Değişimi Başlatıcı Olmalılar: Liderlik konumuna gelecekler, değişimin karşısında değil, değişimi başlatıcı ya da hızlandırıcı olmaları gerekmektedir. Değişim liderlerin takipçilerini heyecanlandıran bir süreçtir.

- Lider Olacaklar, Her Ortamda Bir Lider Gibi Davranmalıdır: Lider olacaklar, liderlik sürecinin her aşamasında uygun tutum ve davranışlar sergilemelidirler. Aksi durumda liderliği sorgulanmaya başlanır.

- Lider Olacaklar Zorluklar Karşısında Yılmamalıdır: Lider olacak kişiler, zorluklarla mücadele etmesini bilmelidir. Zorluklar karşısında güçsüz kalan ya da güçlüklerden korkanlar liderlik konumunda uzun süre kalamazlar.

- Lider Olacaklar, Cesaretli Olmalıdır: İnsanlar cesur olanları sever ve gönüllü olarak onların peşinden giderler. Korkakların ise peşinden gitmezler. Başka bir deyişle, korkaklar lider olamazlar.

Liderlik kurallarını bunlarla sınırlamak mümkün değildir. Konumuz gereği ancak öncelik taşıyanlardan bazılarını açıkladık. Lider olacakların bu kurallara göre hareket edip kendilerini liderlik konumuna hazırlamaları gerekir.

Bu ilkelere göre hareket eden kimseler grup ya da topluma liderlik yapabilir. Tüm tutum ve davranışlarında nesnel davranmaları nedeniyle aldıkları kararlar doğru ve geçerli olur. Bu da onları grup ve toplu yönetiminde başarılı kılar.